Kyurilar
Kyurilar oilasi Parij universitetining talabasi Mariya Skladovskaya Pyer Kyuri bilan tanishganida Pyer mashhur fizik edi. Fanga fidokorlik ularni yaqinlashtirdi va ular turmush qurdilar.
Yashash tarzi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Pyer va Mariya kamatorona yashadilar. Labaratoriya sotib olishga ham yetarli mablag`lari yo`q edi. Ular yarim xaroba yog`och hujrani o`z ilmiy tadqiqotlari uchun moslab oldilar va birgalikda ulkan kashfiyotlar qildilar.
Mariyaning kashfiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]O'sha yillari fransuz fizigi Antuan Anri Bek - kerel g'alati nurlarni topdi, nurlarni uran tuzi boʻlagi taratardi. Bu nurlarni odam ko'zi ilg'amasdi, lekin uran tuzini qora qog'ozga o'ralgan fotoplastinka ustiga qo'yilsa, foto- plastinka nurlanib qorayib qolardi.
Bunday nurlar faqat urandan emas, boshqa elementlardan ham tarqalishi ma'lum bo'ldi. «Nur» so'zi lotincha- da "radius" ma'nosini bildiradi. Shuning uchun Mariya ko'rinmaydigan nurlar tarqatadigan barcha modda larni radioaktiv moddalar deb atashni taklif qildi.
Nobel mukofoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tahminan 1898-yillarda radiy ni kash qildilar va kichina sof radiy bolagini ham topdilar. Radioaktivlikni kash qilganliklari uchun er-otin Kyurilar va Bekkerel Nobel mukofoti bilan taqdirlandilar. Bir necha yillardan so`ng Mariya sof radiy metalini hosil qilib olgani uchun ikkinchi martta Nobel mukofotiga sazovor bo`ldi.
Atom fizikasi kashfiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Pyer va Mariya ishlari atom fizikasi ni asosini tashkil etdi. Radioaktivlik hodisasi kashf qilingunga qadar atom bo`linmas deb hisoblanardi. Endilikda ma`lum bo`ldki u ko`p zarralardan iborat ekan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]O`zbekiston Milliy Ensiklopediyasi
- ↑ „Fanga bo‘ron kabi kirib, ancha-muncha erkaklarning popugini pasaytirib qo‘ygan olima. Mariya Skladovskaya-Kyuri hayoti davomida amal qilgan 10 saboq“. Daryo (11-oktabr 2021yil). Qaraldi: 3-dekabr 2022-yil.
- ↑ „Dunyodagi eng kamyob element. 21-dekabr – radiy kashf etilgan kun“ (21-dekabr 2020-yil). 2022-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-dekabr 2022-yil.
Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |