Löss
Löss is ne eoliese ofzetting van silt. Silt is de textuurfraksie met ne körrelgreutte dee tussen dee van zaand en lutum in ligt. Van samenstelling hef löss veurnoamelek siliciclastica (kwarts en andere silicoaten), moar et kan ok n klein betjen kleimineroal hebben. Mangs is dat betjen groter ewodden vanof de tied van sedimentasie as gevolg van chemiese verwering.
In et dagelekse sproakgebruuk wödt de benaming löss of Limburgsen klei mangsmoal ebruukt veur groanden dee bieveurbeeld veurkomt in Nederlaands Limburg, Belgisch-Limburg, langs den Veluwezoom bi-j Rheden en op et vlak bi-j Groosbekke zuudoostelek van Nimwaege. Den Nederlaandsen löss hef ne kenmarkende gaelrode kleure.
Uutgestrekte löss-gebeden bunt ok in Noord-China, langs den Gelen Riveer, en in et Russiese steppengebeed, woar zich in den löss-boadem de an orgoaniese bestanddelen gans rieke chernozems (zwarte eerde) hebt untwekkeld.
Löss in Noord-West Europa
[bewark | bronkode bewarken]
Den löss in Noord-West Europa kump uut et letste deel van et Weichsel-glacioal. In et Weichselien stoand de Noordzee dreuge. Et sediment op den zeeboadem vörmden de bronne van de lössofzettingen. Et lechte materioal wodden deur den wind an-evoerd en hef zich ofgezet in ne brede liene van Belgies-Limburg deur Duutslaand tot deep in Polen, Roemenië en Oostenriek.
Lössboadems bunt gans geskikt veur laandbouw. Den eersten laandbouw in Nederlaand vond dan ok plaatse op den löss in Zuud-Limburg. Dee boern kwamen uut Centroal-Europa, dat vergeliekboare boadems kent. In lössboadems hef zich mangs nen kleirieken inspeulingsboademhorizont untwekkeld onder nen klei-armeren boavengroand. Unbegreujde lössboadems bunt stark erosiegeveuleg. Op de meeste hellingen in Zuud-Limburg is den eursprönkeleken boavengroand op de akkers vort egoan. Mangsmoal bunt zowal den eursprönkeleken A-horizont en den E-horizont vort egoan, woardeur den kleirieken B-horizont an de oppervlakte ligt. Et erodeerde boademmaterioal dat zich in dallen en op laeger elaegen plaatsen verzamelt wöd colluvium eneumd.
Kalk uut et modermaterioal löss lost in raegen deels op en slöt deper in et profeel too wier naer. Zo wodt dee löss-dele in vertikale richting an mekare epläkt. Hierdeur künt dee in löss evörmden dalen en holle waegen mangs steile wanden hebben.
