Lěkarska popla

Lěkarska popla

Kćenje lěkarskeje pople (Althaéa officinalis)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
rjadownja:	(Rosopsida)
rjad:	(Malvales)
swójba:	Šlězowe rostliny (Malvaceae)
podswójba:	(Malvoideae)
ród:	Popla (Althaea)
družina:	Lěkarska popla
wědomostne mjeno
Althaea officinalis
L.

Lěkarska popla (Althaéa officinalis) je rostlina ze swójby šlězowych rostlinow, z roda poplow.

Etymologija

Kćeni

Botaniske mjeno „althaea“ wotwodźuje so wot grjekskeho słowa „άλδανω“. Woznjamjenja telko kaž hojić. Słowo malwa pochadźa wot grjekskeho słowa „μαλαχς“, kotrež mjechki a změrowacy woznjamjenja.

ilustracija (Koehler, 1887)

Wopis

Lěkarska popla je zrunana, wjacelětna, zelišćowa rostlina z krutymi stołpikami. Rostlina je wšudźe kosmata. Lěkarska popla docpěwa wysokosć wot 60–150 cm (50–120 cm).

Delnje łopjena su wutrobojte a kónčkojte. Cyle horjeka wustupuja často njedźělene łopjena.

Lěkarska popla kćěje wot julija hač do septembra. Kćenja su swětłoróžojte abo (zrědka) běłe, steja w łopjenowych rozporach a docpěja šěrokosć wot 3 hač 5 cm. Zwonkowne 7–9 keluškowych łopješkow su lancetojte, krótše hač jejkojte, wótre keluškowe łopjena.

Lěkarska popla je hódnotna picowanska rostlina za pčoły.

Stejnišćo

Je lěkarska popla na włóžnych łučkach, w brjohowych kerčinach, na pastwišćach a w kultiwowanych pódy. Rostlina preferuje wapnojtu, selojtu pódu.

Rozšěrjenje

Rozšěrjenje saha na zapadźe hač do Iberiskeje połkupy, na juhu hač do Srjedźneho morja, na wuchodźe hač do Sibirskeje a Altaja a na sewjerje hač do južneje Skandinawiskeje. Do srjedźneje Europy bu tuta rostlina wot čłowjeka přinjesena (Archeofyt).

Wobsahowe maćizny

Korušk wobsahuje slinowe maćizny (10–20 %), pektin (maksimalny 16 %) a škrob (maksimalny 37 %), trochu eteriski wolij, tučny wolij, třěski a šterole.

W kuchinje

Lěkarska popla wužiwa so w francoskej kuchinje a ameriskej kuchinje. Přetrjebuja stołpiki, łopjenka a koruški. Kwěty hodźa so jěsć. Młode łopjenka wužiwaja so w solotejach. Romjenjo wužiwachu rostlinu w poliwkach. Zašo buchu korjenja jědźene. Najprjedy buchu warjene a potom pječene.

W rostlinskim lěkowanstwje

W rostlinskim lěkowanstwje wužiwaja so koruški (łaćonsce Radix Althaeae) a łopjenka (łaćonsce Folia Althaeae). Zběraja koruški wot oktobra do nowembra a łopjenka wot meje do junija. Wužiwaja so drogi za zymnowodowy ekstrakt, za sirup abo za čajowy wobstatk. Grjekojo a Romjenjo znajachu wuskutki lěkowanja tuteje rostliny. Dioskurides, Theophrast, Galen a Plinius naspominaja rostlinu w swojich spisach. W srjedźowěku běše powšitkownje z wašnjom tutu rostlinu wužiwać.

Synonymy

• Althaea kragujevacensis Pan.
• Althaea micrantha Borbas
• Althaea sublobata Stokes
• Althaea taurinensis DC.
• Althaea vulgaris Bubani
• Malva althaea E.H.L. Krause
• Malva maritima Salisb.
• Malva officinalis (L.) Schimper & Spenner.

Žórła

• Dörfler, H.-P., Roselt, Gerhard: Heilpflanzen. Gestern und Heute. Urania, Leipzig – Jena – Berlin 1989 (němsce)
• Sebald, Seybold, Philippi: Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Ulmer Verlag, Stuttgart 1990, ISBN 3-8001-3314-8. (němsce)
• Adler, Oswald, Fischer: Exkursionsflora von Österreich. Ulmer Verlag, Stuttgart und Wien 1994, ISBN 3-8001-3461-6. (němsce)
• Hiller, Karl; Melzig, Matthias F.; Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen,. Area-Verlag, Erftstadt 2006, ISBN 3-89996-682-1. (němsce)
• Schauer – Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 208 (němsce)
• Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin (1927)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
• Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1981 (online).

• něm. wikipedija

Wotkazy

• BioLib.cz (čěsce)
• Wendys (čěsce)
• Herbaversum (němsce)