Lazboard
Lazboard, petranboard veya eskiden kullanılan adıyla üzme tahtası,[1] Rize'nin İkizdere ilçesine bağlı Petran Yaylası'nda kar üzerinde kaymak için kullanılan alet ve bu aletle yapılan spordur.[2][3] Araştırmaya göre, Petran köyü sakinleri snowboard benzeri bir aleti en uzun süredir aktif olarak kullanan topluluktur.[4] Lazboard ismi, Doğu Karadeniz'in otokton halkı Lazlardan türemiştir.
Özellikleri ve yapımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahtanın boyutu kullanacak kişinin kilosu ve boyuna uygun olacak şekilde tasarlanır. Kuzinede kaynayan sıcak suyla çam ağacı istenen esnekliğe ulaşana kadar ıslatılır. Tahtanın önü kayarken batmayacak şekilde bükülür ve tahta kuruması için bırakılır. Keresteler kuruduktan sonra yan yana getirilerek çıtalarla birleştirilir. Çıtalar kişinin kayma pozisyonuna göre bağlanır. Ardından tahta zımparalanır. Son olarak tahtanın altına sürtünmeyi azaltması için sığır iç yağı sürülür.[5] Lazboarda yön vermek için fındık ağacından yapılmış sopa, dengede kalmak için lazboarda bağlanmış ip kullanılır. Lazboard saatte 80 kilometre hızla gidebilir.[6]
Ortaya çıkışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Petran köyü sakinleri kestikleri tahtaların üzerinde namaz kılar ve tahtayı temizlemek için tahtanın yüzeyini karla ovarlardı. Bir rivayete göre tahtayı temizleyen çocuklardan biri canı sıkıldığı için tahta ile kaymayı dener. Bunu göre köylüler köyden kente gitmek için üzme tahtasını kullanmaya başlar.[7]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Üzme tahtasının ne zamandan beri kullanıldığı tartışmalıdır. Bazı kaynaklara göre 1600'lü,[8] bazı kaynaklara göre 1700'lü bazı kaynaklara göre ise 1800'lü yıllardan beri üzme tahtası kar üzerinde kaymak için kullanılmaktadır. İlk olarak ulaşım amacıyla kullanıldığı düşünülen üzme tahtası günümüzde eğlence amaçlı kullanılmaktadır.[1] Köy sakinlerinin %90'ı önceden Lazboard kullandığını belirtmiştir.[4] Amerikalı snowboardcu Jeremy Jones 2008'de Meşeköy'ün eski adı Petran'dan esinlenerek üzme tahtasını Petranboard olarak adlandırmıştır. Ayrıca Lazboard ismi de zamanla benimsenmiştir. 2008'den beri her yıl şubatın ilk haftasında Petranboard/Lazboard Kayak Şenliği düzenlenmektedir.[9] Snowboardcu Alex Yoder ve Nick Russel'ın 2016'da çektiği Foothills: The Unlinked Heritage of Snowboarding isimli belgesel Lazboard'u konu almaktadır. Bu belgeselle beraber Lazboard'un dünya çapında tanınırlığı artmıştır.[7] Petranboard Kayak Şenliği 2020 ve 2021'de yapılmamıştır.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Turner, Carnicelli, Daniel, Sandro (2017). Lifestyle Sports and Public Policy. Taylor & Francis. s. 64. ISBN 9781317228882. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ "200 yıllık gelenek! Snowboard'un Karadenizli atası: Petranboard". ntv.com.tr. 30 Mart 2021. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ İbrahim Sezer (19 Haziran 2020). "Kar Festivallerinin Kış Turizmine Etkilerinin Değerlendirilmesi: Doğu Karadeniz Örneği". dergipark.org.tr. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ a b MacArthur, Paul J. (2009). "Snowboarding: It's older than you think". Skiing Heritage Journal. Cilt 21. International Skiing History Association. s. 30. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ Gökhan Şafak (22 Nisan 2018). "Üzme Tahtası". magmadergisi.com. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ "Rize'nin o köyüne kar yağdı, tahtasını alan doğal pistlere koştu". haberturk.com. 4 Aralık 2017. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ a b Yağmur Eraslan (10 Kasım 2020). "Snowboard'un Karadeniz'deki Ataları: Petranboard". macerita.com. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ Fry, John (2010). "Not that Rad, Snowboarding is older than you think". Ski. Cilt 74. s. 27. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ Ünsal Bekdemir, İbrahim Sezer (28 Eylül 2019). "Yayla Şenliklerinin Yaylalardaki Turizm Faaliyetlerine Olan Etkilerinin Değerlendirilmesi: Ovit Yaylası Örneği" (PDF). researchgate.net. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ "Petran Kayak Şenliği". festivall.com.tr. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.