Y Claf Diglefyd

Y Claf Diglefyd

Enghraifft o'r canlynol	gwaith dramatig
Awdur	Molière
Gwlad	Ffrainc
Iaith	Ffrangeg
Dyddiad cyhoeddi	1673
Dechrau/Sefydlu	1673
Genre	comédie-ballet
Cyfres	Cyfres Y Ddrama yn Ewrop
Cymeriadau	Thomas Diafoirus, Argan, Béline, Angélique, Louison, Béralde, Cléante, Mr. Diafoirus, Mr. Purgon, Mr. Fleurant, Mr. de Bonnefoi, Toinette
Prif bwnc	meddygaeth
Lleoliad y perff. 1af	Salle du Palais-Royal
Dyddiad y perff. 1af	1673
Statws hawlfraint	parth cyhoeddus, parth cyhoeddus
Cyfansoddwr	Marc-Antoine Charpentier
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llun o'r ddrama gan Honoré Daumer

Ffars Ffrangeg gan Molière yw Y Claf Diglefyd (Teitl Ffrangeg: Le Malade Imaginaire; yn fras, "Y gŵr sy'n dychmygu ei fod yn glaf"). Y ddrama yma oedd drama olaf Molière; fei'i perfformiwyd gyntaf yn gynnar yn 1673, a chymerwyd yr awdur yn wael yn ystod y pedwerydd perfformiad, ar 17 Chwefror 1673. Bu farw yn fuan wedyn. Cyfieithwyd yn ddrama i'r Gymraeg gan Bruce Griffiths a Gwenllian Tudur, a'i chyhoeddi gan Wasg Prifysgol Cymru ym 1972 o dan y teitl Y Claf Diglefyd fel rhan o'r Gyfres Y Ddrama yn Ewrop.

Er bod yn ddrama wedi'i hail gyhoeddi yn 2011, cewch lawr lwytho copi yn rhad ac am ddim o'r ddolen ganlynol ar wefan Gwasg Prifysgol Cymru: Y Claf Diglefyd.

Disgrifiad byr

Arwr y ddrama yw Argan, cybydd sy'n dychmygu ei fod yn wael. Mae ei feddygon yn manteisio ar hyn i gael arian ganddo. Dymuniad Argan yw i'w ferch, Angelique, briodi meddyg, er mwyn iddo gael triniaeth am ddim, ond mae hi eisoes mewn cariad a Cleante.

Mae brawd Argan, Beralde, a morwyn Argan, Toinette, yn perswadio Argan i gymeryd arno ei fod wedi marw, er mwyn dareganfod pwy sy'n ei garu mewn gwirionedd. Mae Argan yn darganfod mai dim ond ar ôl ei arian y mae ei ail wraig, tra mae Angelique yn ei garu er ei fwyn ei hun. Y canlyniad yw fod Argan yn cytuno i Angelique briodi ei dewis ei hun.

Cymeriadau

• Argan - y claf diglefyd
• Béline - ei ail wraig
• Angélique - merch Argan a chariad Cléante
• Louison - merch fach Argan a chwaer Angélique
• Béralde - brawd Argan
• Cléante - cariad Angélique
• Monsieur Diafoirus - meddyg
• Thomas Diafoirus - ei fab, a charwr Angélique
• Dr. Purgon - meddyg Argan
• Monsieur Fleurant - drygist
• Monsieur Bonnefoi - twrnai
• Toinette - y forwyn
• Polichinelle
• Y Ddwy Sipsi
• Y Meddygon

• Y Llywydd

Cynyrchiadau Llwyfan

1960au

Crëwyd Y Claf Diglefyd am y tro cyntaf yn Gymraeg yn Theatr Fach, Llangefni, 19‑24 Mai, 1969; cyfarwyddwr Hazel Eames; cyfansoddwr Dr. Robert Smith, Coleg y Gogledd; cast:

• Argan - Glyn Williams
• Béline - Enid Morgan
• Angélique - Eirlys Williams
• Louison - Bethan Eames
• Béralde - Vernon Jones
• Cléante - Geraint Williams
• M. Diafoirus - Gwilym Owen
• Thomas Diafoirus - Kenneth Hughes
• Dr. Purgon - Dave Williams
• M. Fleurant - Griff  R. Jones
• M. Bonnefoi - Eifion Williams
• Toinette - Gwenda Goodall
• Polichinelle - Dennis Williams
• Y Ddwy Sipsi - Nerys Vaughan Owen a Rita Jones
• Y Meddygon - Len Morgan, Dennis Williams a Dave Williams

• Y Llywydd - Vernon Jones

Cynhyrchiad Cwmni Theatr Cymru o Y Claf Diglefyd 1971

1970au

Aeth Cwmni Theatr Cymru ati i'w llwyfannu yn Chwefror‑Ebrill 1971. Cyfarwyddwr Wilbert Lloyd Roberts; cyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Meic Stevens, ag eithrio cân Cléante, a gyfansoddwyd gan Dafydd Iwan; cast:

• Argan - Meredith Edwards
• Toinette - Gaynor Morgan Rees
• Angélique - Christine Pritchard
• Béline - Iona Banks
• M. Bonnefoi - Owen Garmon
• Cléante - Dafydd Iwan
• M. Diafoirus - Gwyn Parry
• Thomas Diafoirus - Dylan Jones
• Louison - Margaret Charles (Marged Esli)
• Béralde - W. H. Roberts
• M. Purgon - Grey Evans
• M. Fleurant - Glyn Jones
• Pobl yr Anterliwtiau:
  • Polichinelle: Meic Stevens; gyda Gaynor Morgan Rees, Hefin Evans, Margaret Charles (Marged Esli), Sharon Morgan, Nia Vôn, David Hywel (Dafydd Hywel), Dyfan Roberts, Glyn Jones.

Mae'r actores Sharon Morgan yn disgrifio'r cynhyrchiad fel "[c]ynhyrchiad mwya uchelgeisiol Wilbert", yn ei hunangofiant Hanes Rhyw Gymraes. "...Perfformiad o'dd yn cynnwys gwisgoedd a setie lliwgar a drud ac ynddo gast niferus. Yn ychwanegol at hyn, penderfynodd gynnwys anterliwt draddodiadol rhwng pob act ac archdeip o drwbadŵr Commedia dell'arte. O'dd Punchinello'n hiraethu am ei gariad yng nghwmni criw o sipsiwn. Bydden ni'r sipsiwn yn canu a dawnsio gan daro'r tambwrins, y rhubanau sidan yn hedfan ac yn golur ffug brown droston ni."

Awgryma Sharon hefyd mai "penderfyniad dewr" oedd cyflogi Meic Stevens, "...nid yn unig i chware rhan Punchinello ond i gyfansoddi'r gerddoriaeth hefyd" ac i gyflogi Dafydd Iwan i bortreadu un o'r prif rannau. "Ro'dd y protestiade iaith yn eu hanterth ac arwyddion yn cal eu peintio ym mhobman, a thrwy gyflogi Dafydd, cadeirydd Cymdeithas yr laith ar y pryd, fe na'th Wilbert yn hollol glir ei fod e'n cefnogi'r ymgyrch yn gyfan gwbwl. Ro'dd Dafydd yn actor digon deheuig, ond ro'dd hin anochel y bydde ei weithgareddau allgyrsiol yn creu ambell i broblem. Arllwyswyd paent dros gar Dafydd a gosodwyd hoelion yn ei deiars, ac yna fe'i harestiwyd."

1990au

Rhaglen Pwy Sy'n Sâl? Cwmni Theatr Gwynedd 1994

Bu cynhyrchiad o'r ddrama gan Gwmni Theatr Gwynedd ym 1994 ynghyd â throsiad o'r ffars Le Médecin Malgré Lui gan Annes Gruffydd, o dan y teitl Pwy Sy'n Sâl?. Cyfarwyddwyr Graham Laker a Firenza Guidi; cynllunydd Martin Morley; cast:

• Argan - Dyfan Roberts
• Toinette - Mari Gwilym
• Angélique - Nia Williams
• Béline - Valmai Jones
• Mr Bonnefoi / Cléante - Dafydd Dafis
• Mr Diafoirus / Béralde - Trefor Selway
• Thomas Diafoirus - Eilir Jones