Leo Perutz
| Leo Perutz | ||
|---|---|---|
.jpg?lang=eo)
| ||
| Persona informo | ||
| Leo Perutz | ||
| Naskiĝo | 2-an de novembro 1882 en Prago | |
| Morto | 25-an de aŭgusto 1957 (74-jaraĝa) en Bad Ischl | |
| Tombo | Bad Ischl Friedhof (en)   vd
| |
| Lingvoj | germana vd | |
| Ŝtataneco | Aŭstrio Israelo Brita mandato Palestino vd
| |
| Profesio | ||
| Okupo | matematikisto dramaturgo kritikisto verkisto romanisto tradukisto vd
| |
| Verkado | ||
| Verkoj | The master of the Day of Judgment vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Leo PERUTZ (Leopold-Perutz; la 2-an de novembro 1882, Prago - la 25-an de aŭgusto 1957, Bad Ischl) estis ĉeĥa-aŭstra verkisto de juda deveno.
Hodiaŭ inter alie, li estas fama pro du siaj verkoj: "La Sveda Kavaleriano" kaj "La markizo de Bolibar".
Li estis filo de industriisto. Junaĝe li hezitis ĉu studi matematikon ĉu literaturon. Li fine decidis sekvi matematikajn studadojn. Li foriris el Prago por studi en Vieno kaj tie li kontribuis al la t.n. literaturo kafeja.
Jardekojn post lia morto, liaj verkoj akiris renovigitan rekonon, kaj ili estis reeldonitaj en multaj eldonoj. Ekde 2010, la urbo Vieno disdonas sian Krimliteraturan Premion en lia nomo, kunlabore kun la Aŭstra Libro-Asocio.
Stilo
[redakti | redakti fonton]La romanoj de Perutz estas mallongaj kaj kutime estas historiaj romanoj, kiuj kombinas rapidan aventuron kun metafizika tordaĵo je la fino de la intrigo. Ilin influas la verko de E. T. A. Hoffmann, Arthur Schnitzler kaj Victor Hugo (kies verkon Perutz tradukis al la germana).
La verkitaj romanoj kutime spuras la sorton de individuoj (en La Sveda Kavaliro, ekzemple), kaj ofte enhavas elementon de fantazio. La intrigo estas rakontita per multaj aludoj, ironio, kaj kontraŭdiraj kaj konfuzaj interpretoj de la eventoj petole esprimitaj - kun la versioj konkurencantaj unu kun la alia. La Czecha-aŭstra kritikisto Friedrich Torberg kredis, ke Perutz "estas unu el la mastroj de la fikcia romano." Perutz estis honorita de Jorge Luis Borges, kiu helpis traduki siajn librojn al la hispana. La aŭstra verkisto Robert Musil atribuis siajn verkojn al nova literatura ĝenro, kiun li nomis "fikcia ĵurnalismo".
Entute Perutz verkis dek unu romanojn, kiuj inter aliaj akiris la admiron de Jorge Luis Borges, Italo Calvino, Ian Fleming, eldonisto Karl Edward Wagner kaj Graham Greene. Wagner citis la romanon La Mastro de la Tago de Juĝo de Perutz kiel unu el la dek tri plej bonaj nenaturaj teruraj romanoj.
La famo de Perutz baziĝas plejparte sur la historiaj romanoj, kiujn li verkis. Lian unuan romanon "La tria kuglo" Perutz verkis en 1915 dum li resaniĝis post vundo suferita en la unua mondmilito. La intrigo okazas dum la konkero de Meksiko fare de Hernán Cortés. La romano La markizo de Bolívar, kiu disvolviĝas en Hispanio dum la sendependeca milito de la lando, gajnis la Nokturnan Premion en Francio en 1962, kaj havis eksterordinaran sukceson en hispanlingvaj landoj. Lia libro "La Neĝo de Sankta Petro" traktas frenezan germanan baronon, kiu celas restarigi la brilon de la praaj dinastioj de la diversaj princlandoj en eŭropaj landoj, dinastioj, kiuj regis antaŭ la epoko de la perdo de religia kredo.
En 1953, aperis lia romano, kiu estas konsiderita lian ĉefverkon - "Nokte, sub la ŝtona ponto", rakonto pri neebla amo en la praga geto dum la vivperiodo de la granda rabeno la maharalo, inter la imperiestro Rudolfo la 2-a, la imperiestro de la Sankta Romia Imperio kaj la juda belulino. Esther, la edzino de juda nobelulo nomita Meisel. Li studis la Talmudon kaj Kabalon dum kvin jaroj por profunde ekkoni la geton, rimarkante, ke li verkis ĝin "sub la ŝoka impreso de la ekstermado de ses milionoj da miaj samnacianoj."
Ĉirkaŭ du jarojn post lia morto aperis lia lasta romano "Judaso Iskariota de Leonardo", komedio de roluloj, kiu fokusiĝas al epizodo en la vivo de Leonardo da Vinci. La romano "Inter naŭ kaj naŭ" estas psikologia suspensfilmo, kiu fascinis verkistajn kolegojn kiel Eric Ambler, Friedrich Wilhelm Murnau kaj Alfred Hitchcock.
Verkaro eldonita en angla traduko
[redakti | redakti fonton](Eldondatoj estas por la originalaj germanlingvaj eldonoj)
- From Nine to Nine (1918)
- The Marquis of Bolibar (1920)
- The Master of the Day of Judgement (1921)
- Turlupin (1924)
- Little Apple (1928)
- Saint Peter's Snow (1933)
- The Swedish Cavalier (1936)
- By Night under the Stone Bridge (1952)
- Leonardo's Judas (1959)
Filmografio
[redakti | redakti fonton]- Das Abenteuer des Dr. Kircheisen, reĝisorita de Rudolf Biebrach (1921, surbaze de la romano Das Mangobaumwunder)
- Die Geburt des Antichrist, reĝisorita de Friedrich Fehér (Aŭstrio, 1922, surbaze de la samnoma romano)
- Der Marques de Bolibar, reĝisorita de Friedrich Porges (1922, surbaze de la samnoma romano)
- Bolibar [en], reĝisorita de Walter Summers (Britio, 1928, surbaze de la romano Der Marques de Bolibar)
- Der Kosak und die Nachtigall, reĝisorita de Phil Jutzi (1935, surbaze de la samnoma romano)
- Historia de una noche [es, do "historio de unu nokto"], reĝisorita de Luis Saslavsky (Argentino, 1941, surbaze de la teatraĵo Morgen ist Feiertag)
- Ceniza al viento [es, "cindro en la vento"], reĝisorita de Luis Saslavsky (Argentino, 1942, surbaze de parto el la romano Der Meister des Jüngsten Tages)
- duafoje Historia de una noche, reĝisorita de Luis Saslavsky (Hispanio, 1963, surbaze de la teatraĵo Morgen ist Feiertag)
- Der Meister des Jüngsten Tages, reĝisorita de Michael Kehlmann (1990, televida filmo, surbaze de la romano Der Meister des Jüngsten Tages)
- St. Petri Schnee, reĝisorita de Peter Patzak (1991, televida filmo, surbaze de la romano St. Petri Schnee)
