Leon Berenson

Leon Berenson
	; Leon Berenson w trakcie procesu brzeskiego 1931
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1882 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1941 ; Warszawa, Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce spoczynku	Cmentarz żydowski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Leon Berenson (ur. 27 lipca 1882 w Warszawie, zm. 22 kwietnia 1941 tamże) – polski prawnik żydowskiego pochodzenia, obrońca w licznych procesach politycznych PPS-u, członek loży wolnomularskiej w Warszawie w czasach II Rzeczypospolitej^[1].

Życiorys

Odbył studia prawnicze na Sorbonie. Później praktykował u Stanisława Patka. W latach 1905–1908 bronił przed rosyjskimi sądami rewolucjonistów z PPS i SDKPiL, wśród nich m.in. Józefa Montwiłł-Mireckiego i Henryka Barona, którzy zostali skazani na śmierć i powieszeni w Cytadeli Warszawskiej, a także Feliksa Dzierżyńskiego. W latach 1907–1910 należał do grona rady obrony politycznej. Od 1905 członek Koła Obrońców Politycznych i jego aktywny uczestnik.

Był jednym z całego zespołu młodych adwokatów pod kierownictwem Stanisława Patka, występujących bezinteresownie w procesach politycznych. Oprócz Berensona w Kole Obrońców Politycznych i wokół niego skupiło się grono przyszłych luminarzy polskiej palestry w okresie międzywojennym, takich jak Eugeniusz Śmiarowski, Kazimierz Sterling, Wacław Szumański, Henryk Landy, Stanisław Rundo, Emil Stanisław Rappaport, Wacław Makowski, Bronisław Sobolewski i Jerzy Skokowski.

W 1915 został członkiem Rady Miejskiej Warszawy. Był pracownikiem Komisji do Spraw Więziennych Tymczasowej Rady Stanu^[2].

W 1918 przebywając w Moskwie pod rządami bolszewików skutecznie interweniował u ówczesnego szefa Czeki, swego byłego klienta, Feliksa Dzierżyńskiego, m.in. doprowadzając do uwolnienia aresztowanego Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. Po rozpadzie małżeństwa Berensonów, Bronisława Berenson została żoną Wieniawy, któremu urodziła córkę.

W latach 1920–1923 pełnił funkcję radcy prawnego poselstwa polskiego w Waszyngtonie. Później pracował także w konsulacie polskim w Charkowie. W latach 1931–1933 był obrońcą Norberta Barlickiego i Adama Pragiera w procesie brzeskim, a w 1932 obrońcą Juliana Blachowskiego, zabójcy dyrektora Zakładów Żyrardowskich^[3]. W 1937 związał się ze Stronnictwem Demokratycznym.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie. Pomimo oferowanej mu pomocy zrezygnował z ucieczki i ukrycia. Na rozkaz władz okupacyjnych został przesiedlony do warszawskiego getta, gdzie zamieszkał w małym pokoju przy ulicy Ogrodowej. Odrzucił proponowaną mu funkcję komendanta Żydowskiej Służby Porządkowej w warszawskim getcie. Zmarł we śnie w nocy z 22 na 23 kwietnia 1941. Pochowany został w obecności bliskich na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 24, rząd 2)^[4]^[5].

Wybrane publikacje

Ogólne zasady więziennictwa, Warszawa 1917
Wewnętrzna organizacya rad miejskich, Warszawa ZMKP 1919
Z sali śmierci. Wrażenia obrońcy politycznego, Warszawa F. Hoesick 1929

Odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[6],
Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[7]^[8].

Upamiętnienie

Jego imieniem w 1979 nazwano ulicę znajdującą się na terenie obecnej dzielnicy Białołęka w Warszawie^[9].

Przypisy

↑ Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 231.
↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.
↑ Z.Z. Landau Z.Z., J.J. Tomaszewski J.J., Sprawa żyrardowska: przyczynek do dziejów kapitałów obcych w Polsce międzywojennej, Warszawa: Książka i Wiedza, 1983, 149., ISBN 978-83-05-11097-6 .
↑ Grób Leona Berensona w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 22.
↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za krasomówstwo sądowe”.
↑ Odznaczenia wawrzynem akademickim. „Gazeta Lwowska”. Nr 256, s. 2, 10 listopada 1938.
↑ Uchwała nr 49 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31 stycznia 1979 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 2 kwietnia 1979 r., nr 5, poz. 21, s. 3.

Bibliografia

Krzysztof Pol: Poczet prawników polskich. Warszawa: C.H. Beck, 2000, s. 1143–1153. ISBN 83-7110-721-8.
Jan Jagielski: Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami. Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, 1996, s. 36. ISBN 83-90-66296-5.
Dr Gervase Vernon Belonging and Betrayal The life of Bronislawa Wieniawa Dlugoszowska (First wife of Leon Berenson), Amazon 2013.

Linki zewnętrzne

Leon Berenson – publikacje w bibliotece Polona

[1] Ludwik Hass, Ambicje, rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905–1928, Warszawa 1984, s. 231.

[2] Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 225.

[3] Z.Z. Landau Z.Z., J.J. Tomaszewski J.J., Sprawa żyrardowska: przyczynek do dziejów kapitałów obcych w Polsce międzywojennej, Warszawa: Książka i Wiedza, 1983, 149., ISBN 978-83-05-11097-6 .

[4] Grób Leona Berensona w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.

[5] Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.

[6] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 22.

[7] M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 606 „za krasomówstwo sądowe”.

[8] Odznaczenia wawrzynem akademickim. „Gazeta Lwowska”. Nr 256, s. 2, 10 listopada 1938.

[9] Uchwała nr 49 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31 stycznia 1979 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 2 kwietnia 1979 r., nr 5, poz. 21, s. 3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]