Loranca de Tajuña
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
 Loranca de Tajuña | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||
| Provincia |  provincia de Guadalaxara | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Loranca de Tajuña (es)  | Enrique Calvo Montero | ||
| Nome oficial | Loranca de Tajuña (es)[1] | ||
| Códigu postal |
19141 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 40°26′49″N 3°06′50″W / 40.446944444444°N 3.1138888888889°O | ||
  Loranca de Tajuña Loranca de Tajuña (España)  | |||
| Superficie | 36 km² | ||
| Altitú | 708 m | ||
| Llenda con | Pioz, Guadalaxara, Aranzueque, Hontoba, Escariche, Fuentenovilla y Pezuela de las Torres | ||
| Demografía | |||
| Población |
1509 hab. (2023) - 681 homes (2019) - 568 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Guadalaxara | ||
| Densidá | 41,92 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
 | |||
Loranca de Tajuña ye un conceyu español de la provincia de Guadalaxara, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Pertenez a la rexón histórica española de Castiella. Tien una superficie de 36,66 km² con una población de 1.275 habitantes y una densidá de 35,84 hab/km².
Situación
[editar | editar la fonte]El cascu antiguu de la villa ta emplazado na marxe derecha del valle del ríu Tajuña a media fastera d'una empinada aguada empobinada al mediudía que xune'l pandorial alcarreñu col valle fluvial, xunto al puntu en que emana un enorme manantial d'afamaes agües nel pasáu, llamada Fonte de les Llameres.
Apocayá la población espandióse enforma en direición al pandorial, onde Loranca cuenta coles urbanizaciones de El Olmillo, Montejaral y Fuentetajuña.
El so términu municipal llenda colos de Pioz, Aranzueque, Renera, Hontoba, Escariche, Guadalaxara, Pozo de Guadalajara y Pezuela de las Torres
Patrimoniu históricu
[editar | editar la fonte]Na parte alta de la villa aprecia la disposición orixinal de les cais xunto a la construcción típica de la zona. Mamposte, cal, yelsu y sillar en delles cases xunto con un treme interior de madera. Ye tou un privilexu poder contemplar inda los dinteles renacentistes que residualmente queden ocultos nel antiguu treme urbanu, dando testimoniu de la gran importancia de la que goció Loranca en sieglos anteriores. Ente los sos principales monumentos cunta con:
- Ilesia parroquial dedicada a San Pedro Apóstol y que se presume obra del maestru Juan de la Riba, concluyida nel añu 1536. Ye un bellu exemplu del Renacimientu. Destaca la portada del mediudía de gran guapura y cencellez. Nel so interior podemos almirar una pila bautismal mozárabe del primitivu templu, un cuadru dedicáu a Santa Cecilia del sieglu XVII y una pila bautismal non catalogada nel esterior. Altares ya imáxenes son toos nuevos yá que fueron destruyíos na Guerra Civil. Magar caltenemos testimoniu de belles forniques, imáxenes, cuadros y retablos que yeren les xoyes del templu, dotándolo hasta'l sieglu XX d'un patrimoniu equiparable a otres villes de la zona. Conozse la esistencia d'un órganu barrocu de la fábrica de Madrid hasta mediaos del sieglu XX, fecha na que foi vendíu. La torre de la ilesia ye de dómina musulmana,(s.X) perteneciente a l'antigua torre vigía sobre la que s'asitia la ilesia actual y l'anterior templu mudéxar. Nel so interior aprecien dos arcos de lladriyu mudéxares.
- Ermita de la Soledá del sieglu XVII, allugada na entrada al pueblu, na carretera de Aranzueque. Nel so interior venerar a la imaxe d'esta Virxe. Tien una bóveda flamíxera de gran guapura nel so interior.
- Ruines del antiguu monesteriu xesuita de Jesús del Monte, abandonáu nel añu 1767, tres la espulsión de la Orde pol rei Carlos III. Perteneció a los xesuites de Alcalá concebíu como residencia veraniega. Entá pueden apreciase el fornu, el barcal, la entrada principal y la monumental puerta de la facienda (treslladada a la Casa de la Cultura en 2005). Les columnes del so antiguu claustru atopar nel Palaciu de Laredo d'Alcalá de Henares.
- Torre del reló, del sieglu XVII y reformada nel sieglu XVIII: sita na mesma plaza Mayor.
- Ermita de San Roque, del sieglu XVII, integrada nel campusantu municipal.
Patrimoniu natural
[editar | editar la fonte]Flora
[editar | editar la fonte]Na redolada de Loranca atopamos un monte mediterraneu relativamente alteriáu pola esplotación agrícola milenaria. Merez la pena faer senderismo pelos montes que flanquean el valle. Nel nuesu caminar atoparemos nes zones mas seques Quercus Ilex y nes zones onde esiste mayor mugor ambiental o bien soterraña apaecen importantes mases de carbayu caxigal Quercus Faginea pures o mistes.. . Tamién son reseñables el pládanu de Montpellier y l'espín blancu. Frutu del aprovechamientu agrícola, atopamos otres especies como'l zumaque, arbustu utilizáu pal tinte que na seronda adquier un vivu color coloráu, nogueras, viñes, cirolares, zrezales, almendrales, olivares... qu'en combinación cola flora montesa crean el singular paisaxe alcarreño. Nes llombes llabraes atopamos centenarios olivares y romerales (pa l'apicultura). Onde'l monte degradóse apaecen árgomes, tomillu, romeru y coscoja. Nel monte de ribera xunto al ríu Tajuña y los principales regueros apaecen el chopu negru, l'álamu blancu, sauces, carrizos, artos y junqueras. El monte Loranca (titularidá privada) y el monte Guadalaxara constitúin les formaciones montiegues meyor calteníes qu'atopamos nel términu municipal.
Fauna
[editar | editar la fonte]Nel términu habiten especies típiques de la redolada mediterránea y de la zona, destacando mamíferos como'l xabalín, el corzu, el foín, el coneyu o la llebre, aves como l'águila real, el aguila perdicera, el palombu torcaz, el tordu, el ruiseñor, la perdiz, el falpayar y el coríu real nel ríu y reptiles como la culiebra.
Les principales especies acuátiques son el barbu y la carpa.
Fuentes
[editar | editar la fonte]Chiscando'l términu municipal y la mesma villa, atopamos numberosos manantiales y fontes a los que merez averase, especialmente si atopar nel campu. Ente les más famoses atopamos la Fonte del Rei, la Fonte de les Llameres, la Tapada, la Fuensanta, L'Arca, la Fonte Pera o la Fonte del Sabugu.
Otru de los elementos paisaxísticos protexíos en Loranca son los yesares, capes d'estratos yesíferos ablancazaos que se dexen ver nes llombes que baxen a la vega.
Fiestes y tradiciones
[editar | editar la fonte]- N'honor a Santu Domingu de Guzmán patrón de la llocalidá, del 3 al 8 d'agostu, celébrense festexos taurinos en forma d'encierres campestres y peles cais principales a los que suelen allegar una gran cantidá d'aficionaos y espectadores. Realícense ensame d'actividaes mientres la selmana previa (denomada popularmente como selmana cultural). De la mesma ye tradicional la ellaboración de pastelería tradicional según esfrutar d'orquestes cada nueche.
- Tamién se celebra'l día de la Esaltación de la Cruz, 14 de setiembre, antigua fiesta mayor, n'honor al Cristu de la Misericordia,con encierres pel campu, Misa Mayor y procesión.
- La Cruz de Mayu: na ermita de la Soledá esfrutar de bollos y rosquíes lo mesmo que de la sangriada popular y antaño cantábense los mayos.
- San Benitu: el 11 de Julio los vecinos de Loranca y Pezuela de las Torres alleguen de forma conxunta a la ermita de San Benitu, na llende municipal, onde tres la misa esfrutar del baille y la xinta na pradería xunto al ríu.
En cuanto al folclor, la danza típica ye la xota castellana baillada col traxe rexonal al estilu alcarreñu. Tamién destaca l'antigua tradición de cantar los mayos según numberosos cantares y dichos locales que falen del pueblu.
Gastronomía
[editar | editar la fonte]Apodera la cocina alcarreña, protagonizada por farrapes y migues del pastor según el miel y l'aceite, procedentes de la ellaboración nel términu y contorna, y los asaos de corderu o cabritu arreglaos con romeru y tomillu.
Tocantes a los postres, atopamos los puches, el hornazo (nun confundir colos bollos preñaos de Salamanca y Ávila) o les rosquíes.
Historia
[editar | editar la fonte]Sábese que la etimoloxía del vocablu Loranca ye prerromanu, lo que da niciu de la so antigüedá.
Tres reconquistar de la zona a finales del sieglu XI, la población perteneció por poco tiempu al común de villa y tierra de Guadalaxara y, darréu, al alfoz de la villa de Almoguera.
En siendo oxetu de trueque ente la Orde de Calatrava y el rei, finalmente Loranca perdió'l realengu al ser apurrida en mayu de 1379, como dote de boda pol rei Enrique II de Trastámara a la so fía illexítima María de Castiella, al contraer matrimoniu con Diego Hurtado de Mendoza, darréu Almirante de Castiella. Tres la muerte del Almirante en 1404 heredó la villa la so fía doña Aldonza de Mendoza, condesa de Arjona, y a la muerte d'ésta ensin fíos, en xunu de 1435 donóse-y a Luis de la Cerda, conde de Medinaceli.
En 1475 foi oxetu de venta a don Íñigo López de Mendoza y Figueroa, primer conde de Tendilla, quien yá exercía'l señoríu sobre les vecines poblaciones d'Aranzueque, Armuña de Tajuña, Fuentelviejo y Tendilla. Perteneció a los condes de Tendilla y a los sos socesores, los marqueses de Mondéjar hasta'l sieglu XVIII.
El segundu conde de Tendilla, don Íñigo López de Mendoza y Quiñones, señor de Loranca, fixo nueche na villa'l 5 de payares de 1509, por cuenta del so últimu viaxe a los sos estaos alcarreños dende la ciudá de Granada, onde moraba en calidá de Capitán Xeneral d'aquel reinu dende la so conquista en 1492.
Yá en fecha 2 d'avientu de 1579, los entós alcaldes ordinarios Pedro Gómez Caballero y Mateo Sánchez declararon a los funcionarios del censu de Felipe II que la villa cuntaba con 260 cases y vecinos, aproximao 1000 habitantes.
La Compañía de Xesús edificó nel puntu más altu del valle, enriba de la villa'l monesteriu de Jesús del Monte, a principios del sieglu XVII, qu'algamó una próspera esistencia de sieglu y mediu y que les sos ruines entá presiden el valle.
Ente 1625 y 1656 exerció de párrocu en Loranca Francisco Martínez de Argüello, que la so sobrina doña Úrsula de Argüello casó col maestru médicu Antonio de Murcia y fueron cabeza d'un fonduxe de médicos, lletraos y clérigos bien poderosa na contorna a lo llargo de los sieglos XVII y XVIII.
Según el censu del marqués de Campoflorido (1712) Loranca cuntaba naquelles feches con apenes 62 vecinos. L'amenorgamientu obedeció a la fuerte morrina de provocada pola fame del añu 1699 y los saqueos de los ingleses y austriacos nel branu de 1706 mientres la Guerra de Socesión.
Tamién hai constancia de fuerte morrina nos llibros de difuntos de la parroquial de San Pedro Apóstol pa la seronda de 1748 y, darréu, nel añu 1805.[2][3]
Demografía
[editar | editar la fonte]| 1991 | 1996 | 2001 | 2004 | 2008 | 2013 | 2015 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 278 | 305 | 350 | 575 | 1368 | 1373 | 1275 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Xornaes de cetrería de 1964
[editar | editar la fonte]En 1964 celebrar nos llanos de Loranca les Xornaes Internacionales de Cetrería cola participación de Félix Rodríguez de la Fuente, que traxo'l saltu a la fama del insignie naturalista español. Participaron cetreros de gran parte Europa y presidiendo l'actu'l Gobernador Civil de Guadalaxara na dómina. L'eventu foi filmáu pol NO-DO.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Hestoria de Loranca de Tajuña.
- ↑ Ricote Redruejo y González López Historia de Loranca de Tajuña. Bornova.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Loranca de Tajuña.
Datos: Q974638- Multimedia: Loranca de Tajuña