Mague

Un mague (del persan magis) designa a l'origina un discípol de Zoroastre. Per extension, lo tèrme es tanben utilizat coma sinonime de « magician ».

Jacques Duchesne-Guillemin, especialista de las religions d'Iran, distinga los sens seguents del mot « magues » :

1. Prèstres oficials persas. A l'epòca aquemenida, Dàrius Ier renversèt, en 522 AbC., lo mague mede Gaumata, que veniá de se proclamar rei de l'empèri persa. Los magues exercián lo monopòli sacerdotal. Segon Xenofon, foguèt Cirus II lo Grand que, vèrs 550 AbC., installèt oficialament los magues de Persa. Los magues mostravan los mòrts als aucèls e als cans (alara que los Persas cobrissián lors mòrts de cera abans dels enterrar). Pels Grècs, los magues persas èran d'especialistas de magia (mot que l'etimologia renvia a "Magues") e d'astrologia.
2. Discípols de Zaratostra. A una cèrta epòca, los magues passèron per èsser discípols de Zaratostra. Coma èran astrològs, lo nom del profèta foguèt desforma en "Zoroastre" e las gents pauc erudidas confondèron los magues d'Iran e los astrològs de Caldèa. Zaratostra èra pas un mague, mas emplegava lo mot maga, que designa un estat mistic que procurava l'union amb los Amesha Spenta (Immortals Sants, sèt entitats a l'entorn de Aora Mazda: Esperit Sant, Justícia Excellenta, etc.).
3. Occultistas. Al periòde ellenistic (dempuèi la conquista d'Alexandre lo Grand, vèrs 330 AbC), se trobèt pas melhor que de plaçar tot escrich de magia, d'alquimia, d'ocultisme jos l'autoritat de Zoroastre o d'autres magues pretenduts (coma Ostanés). Mas Eraclit (500 AbC.) associava ja los "magues" amb los iniciats, los bacantas.
4. Dins lo Nòu Testament, "magues venguts d'Orient" adorant Jèsus nòunat, ara mai sovent designats jol nom de Reis Magues. Segon l'Evangili de sant Matieu, de magues venguèron d'Orient se prosternar a Betelèm (Matieu II, 1-12). Lèu foguèron considerats coma reis, per contaminacion amb lo psalme 72, que parla de reis d'Aràbia que pòrtan de presents. Quand, a partir del sègle VI foguèron diferenciats, un d'eles foguèt identificat a un rei de l'Iran sud oriental e de l'Indus bas, Gondofarés (que venguèt 'Gaspar').

Los Magues e Erodòt

Libre I (Istòria d'Erodòt) Cap. 140. « Aqueles usatges m’essent coneguts, pòdi ne parlar d’un biais afirmatiu; mas aqueles que se practican al respècte dels mòrts essent amagats, se ne pòt dire pas re de segur. Pretendon que s’enterra pas lo còs d’un Persa que de per abans siá esquinçat per un aucèl o per un can. Al subjècte dels magues, ai la certitud qu’observavan aquela costuma, perque la practican a la vista de tot lo mond. Una autra causa que pòdi assegurar, es que los Persas cobrisson de cera los còs mòrts, e qu'en seguida los mèton en tèrra. Los magues diferisson fòrça dels autres òmes, e subretot dels prèstres d’Egipte. Aqueles an totjorn las mans netas de la sang dels animals, e tuan pas qu'aqueles qu’immolan per los dieus. Los magues, al contrari, tuan de las lors mans totas menas d’animals, levat l’òme e lo can; quitament se fan glòria de tuar tanben las formigas, las sèrps e autres animals, tant reptils que volatils. Mas, sus aquel usatge, daissam-o tal que foguèt a l'origina establit, e tornam al fial de nòsta narracion. »

Vejatz tanben

• Volkhves: magues dins lo mond eslau
• Reis Magues

Bibliografia (fr)

• Émile Benveniste, Les Mages dans l'ancien Iran, Paris, 1938.
• J. Bidez et Fr. Cumont, Les mages hellénisés. Zoroastre, Ostanès et Hystaspe d'après la tradition grecque, Paris, Les Belles Lettres, 1938, 2 t. (t. II : textes en grec).
• Pierre A. Riffard, Dictionnaire de l'ésotérisme, Paris, Payot, 1983, p. 195-197.
• Geo Widengren, Les religions de l'Iran (1965), trad. de l'all, Paris, Payot, 1968.