Marcin Badeni

Marcin Badeni
	; herbu Bończa
Rodzina	Badeniowie herbu Bończa
Data urodzenia	1751
Data śmierci	29 września 1824
Ojciec	Sebastian Badeni
Matka	Marianna Lisowska
Żona	Marianna Wawrzecka
Dzieci	Sebastian Badeni
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Marcin Badeni herbu Bończa (ur. 1751^[1], zm. 12 listopada^[2] 1824) – członek Rady Generalnej Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego w 1812 roku^[3], polski mąż stanu okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego, działacz gospodarczy, szambelan Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej Badenich, był synem Sebastiana, sędziego, i Marianny Lisowskiej^[4]. Żoną Marcina była Marianna Wawrzecka (1762-1824) siostra generała Tomasza Wawrzeckiego. Jego synem był Sebastian Badeni. Był dyrektorem III kancelarii przybocznej króla, wybrany komisarzem Komisji Policji Obojga Narodów w 1791 roku^[5], członkiem Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej^[6]. Członek Komisji Dyrekcji Biletów Kasowych Księstwa Warszawskiego w latach 1810–1813^[7]. Radca Rady Stanu Księstwa Warszawskiego w 1811 roku^[8], dyrektor generalny Dyrekcji Dóbr i Lasów Narodowych w 1811 roku^[9]. W 1812 roku jako członek Towarzystwa Królewskiego Gospodarczo-Rolniczego przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego^[10].

Senator-wojewoda Królestwa Kongresowego w 1815 roku, senator-wojewoda Królestwa Kongresowego w 1819 roku^[11]. Minister sprawiedliwości (1820), dyrektor kancelarii Stanisława Augusta Poniatowskiego. Do grona osób, z którymi utrzymywał bliskie kontakty, należeli: Franciszek Karpiński, Kajetan Koźmian, Julian Ursyn Niemcewicz i Stanisław Staszic.

Jego nazwisko stało się synonimem ogłady towarzyskiej, gdyż znany był z poczucia humoru i umiejętności taktownego zachowania. Trafnie też ocenił Dekret grudniowy znoszący chłopską niewolę:^[12]

takowe nadanie wolności bez własności ściągało wprawdzie kajdany, lecz zarazem i buty

W podobny sposób opisał swobody, jakie zapewniać miała Konstytucja Królestwa Polskiego:^[13]

Konstytucja była na stole, ale bat pod stołem. Teraz bat jest na stole, konstytucja pod stołem.

Swoją działalnością w rodzinnych dobrach stał się symbolem gospodarności. Znane jest przysłowie: „Kto ma Bejsce, Podolany, może siadać między pany. Kto ma Bejsce, ma dobre miejsce”.

W kaplicy w Bejscach^[14] znajduje się urna z jego sercem.

Ordery i odznaczenia

Order Świętego Stanisława (1790)^[15].
Order Orła Białego (1818)^[16].

Przypisy

↑ Polski Słownik Biograficzny daje „połowę XVIII w.”.
↑ Marcin Badeni h. Bończa [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-04-25] .
↑ "Gazeta Warszawska", 30 VI 1812 r., nr 52, s. 913.
↑ Drzewo genealogiczne.
↑ Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889, s. 289.
↑ Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół Konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 67.
↑ Wojciech Morawski, Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998, s. 27.
↑ Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 86.
↑ Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 149.
↑ Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 20, s. 185.
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 587.
↑ Kazimierz Deczyński, Pamiętnik chłopa-nauczyciela. Warszawa 1949, s. VI.
↑ Marian Kukiel, Dzieje Polski porozbiorowe: 1795-1921, Londyn 1963, s. 174.
↑ Bejsce.
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 200.
↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 285.

Bibliografia

Maksymiljan Meloch, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 207–208.
Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna, Gutenberg, Kraków, reprint: Warszawa, 1994, t. II ISBN 83-86381-02-7.
M. Mycielski, Marcin Badeni [1751-1824]: kariera kontuszowego ministra. Warszawa: Wyd. Krupski i S-ka, 1994. ISBN 83-86117-05-2.

[1] Polski Słownik Biograficzny daje „połowę XVIII w.”.

[2] Marcin Badeni h. Bończa [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-04-25] .

[3] "Gazeta Warszawska", 30 VI 1812 r., nr 52, s. 913.

[4] Drzewo genealogiczne.

[5] Volumina Legum, t. IX, Kraków 1889, s. 289.

[6] Adam Skałkowski, Towarzystwo przyjaciół Konstytucji 3 maja, Kórnik, 1930, s. 67.

[7] Wojciech Morawski, Słownik historyczny bankowości polskiej do 1939 roku, Warszawa 1998, s. 27.

[8] Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 86.

[9] Kalendarzyk Polityczny Chronologiczny i Historyczny na rok pański 1811 z Magistraturami Kraiowemi, Warszawa 1811, s. 149.

[10] Dziennik Konfederacyi Jeneralnej Królestwa Polskiego. 1812, nr 20, s. 185.

[11] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 587.

[12] Kazimierz Deczyński, Pamiętnik chłopa-nauczyciela. Warszawa 1949, s. VI.

[13] Marian Kukiel, Dzieje Polski porozbiorowe: 1795-1921, Londyn 1963, s. 174.

[14] Bejsce.

[15] Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Świętego Stanisława, Warszawa 2006, s. 200.

[16] Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 285.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]