Max Scheler

Max Scheler
Geboortenaam	Max Ferdinand Scheler
Gebore	(1874-08-22)22 Augustus 1874 München, Duitse Keiserryk
Oorlede	19 Mei 1928 (op 53) Frankfurt am Main, Republiek van Weimar
Nasionaliteit	Duitsland
Vakgebied	Geskiedenis van idees, teorie van waarde, etiek, Wysgerige antropologie, Bewussynstudies, kulturele kritiek, sosiologie van kennis, geloof
Bekend vir	Waarderanglys, emosionele aanvoeling, waardegebaseerde etiek, stratifikasie van emosionele lewe (Scheler), ressentiment
Beïnvloed deur	Blaise Pascal, Franz Brentano, Wilhelm Dilthey, Rudolf Eucken, Edmund Husserl, Theodor Lipps, Georg Simmel, Henri Bergson
Invloed op	Heidegger, Ortega y Gasset, Martin Buber, Edith Stein

Max Ferdinand Scheler (München, 22 Augustus 1874 – Frankfurt am Main, 19 Mei 1928) was 'n Joods-Duitse filosoof en sosioloog bekend vir sy werk in die fenomenologie en die wysgerige antropologie. Hy word soms beskryf as die "eerste fenomenoloog" na Edmund Husserl of die "katolieke Nietzsche." José Ortega y Gasset noem hom "die eerste mens in die filosofiese paradys." In sy filosofie lê hy veral die nadruk op begrippe soos liefde, God, waarde en persoon. In sy tyd was hy een van die bekendste en invloedrykste filosowe, maar tans is hy nie meer so bekend nie.

Lewe en werk

Scheler is gebore in München in 1874. Sy gesin van half-Joodse afkoms. Sy moeder was 'n ortodokse-joodse vrou terwyl sy vader 'n protestantse voormalige boekhouer was. In die begin van sy lewe blink hy nie uit as student nie, hoewel hy wel al 'n belangstelling toon in die filosofie, en veral in die werk van Friedrich Nietzsche. In sy jeug steun hy marxistiese idees. Hy studeer eers aan die universiteit van Jena onder Rudolf Eucken. Twee jaar later, in 1897, verkry hy sy doktoraal en in 1899 sy habilitasie. In hierdie periode bekeer Scheler hom tot die rooms-katolieke geloof en laat homself doop. In 1898 ontmoet hy ook die sosioloog Max Weber in Heidelberg en verdiep hy homself ook in die Franse filosofie, en veral die werk van Henri Bergson, wie se werk grotendeels deur Scheler self in die Duitse intellektuele kringe bekendgestel word.

Hy doseer in Jena tot 1906, waarna hy verhuis na die rooms-katolieke Ludwig Maximilians-Universiteit in München. Hier verdiep hy homself veral in die fenomenologie van Edmund Husserl. Scheler het Husserl al ontmoet in 1902 aan die Maarten Luther-Universiteit. In die tyd doseer ook Husserl se leermeester Franz Brentano in München. Scheler tree hier toe tot die "fenomenologiese kring" met onder andere M. Beck, J. Daubert, M. Geiger, Dietrich von Hildebrand, Theodor Lipps en Alexander Pfänder. Die verhouding tussen Scheler en Husserl was kompleks en hy staan veral krities teenoor Husserl se Logische Untersuchungen (1900–1901) en Ideen I (1913). 'n Soortgelyke houding neem hy ook in ten opsigte van Martin Heidegger se Sein und Zeit (1927).

In 1910 moes hy hierdie universiteit verlaat vanweë 'n kontroversie oor owerspel en sy egskeiding met sy eerste vrou Amalie von Dewitz. In 1912 trou hy met Märit Furtwängler, die suster van Wilhelm Furtwängler. Toe die Eerste Wêreldoorlog uitbreek, word hy aanvanklik opgeroep, maar later weggewys vanweë astigmatisme. In die volgende jare hou hy lesings in koffiehuise en andere plekke in Göttingen buite die akademiese milieu. Dit was ondanks sy finansiële moeilikheid, besonderse produktiewe jare vir Scheler en skryf hy sy eerste groot werke, naamlik Zur Phänomenologie und Theorie der Sympathiegefühle und von Liebe und Haß (1913) en Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik (1913–1916). In Göttingen kom hy ook in kontak met denkers soos Hedwig Conrad-Martius, Moritz Geiger, Jean Hering, Roman Ingarden, Alexandre Koyré, Adolf Reinach en Edith Stein. Vervolgens verhuis hy vir 'n kort periode na Berlyn, as onafhankelike skrywer, en word bevriend met Walther Rathenau en Werner Sombart.

Later, in 1919, bekom hy weer 'n aanstelling as professor in die filosofie en sosiologie aan die universiteit van Keulen. Hier skryf hy die religieuse werk Vom Ewigen im Menschen (1921) en word bevriend met Otto Dix. Vanaf 1921 beleef hy egter 'n verskuiwing in sy persoonlike lewe, grotendeels as gevolg van sy tweede egskeiding, sy derde troue en ook verlaat hy die katolieke geloof. Hierna verskuif hy sy aandag na die wysgerige antropologie. Uiteindelik aanvaar hy in 1928 nog 'n aanstelling as professor aan die universiteit van Frankfurt, maar sterf voordat hy die pos kon opneem. Tydens sy laatste jare het sy gesondheid agteruit gegaan, grotendeels te wyte aan die feit dat hy 'n kettingroker was. Hy sterf op 19 Mei 1928 aan 'n hartaanval in die hospitaal in Frankfurt. Ondanks die feit dat hy in die 20er jare bekend staan as een van die mees vooraanstaande filosowe, verdwyn sy reputasie vinnig na sy dood, gedeeltelik as gevolg van die onderdrukking deur die opkomende nazisme na 1933, aangesien Scheler van joodse afkoms was.