Metalepsja

Metalepsja (z gr. μετάληψις metálēpsis – "zmiana, udział")^[1]^[2] – figura stylistyczna i retoryczna, która polega na zmianie opisu czasu, ciągu przyczynowo-skutkowego lub relacji jakiegoś zdarzenia poprzez:

zastąpienie opisu upływu czasu opisem zjawiska o takim samym okresie trwania;
mówienie o skutku, jakby był przyczyną, i o przyczynie, jakby była skutkiem;
zastąpienie opisu samego faktu opisem okoliczności, w jakich ten fakt miał miejsce.

Metalepsja może być rodzajem metonimii, aluzji, peryfrazy bądź eufemizmu. Figura często stosowana w poezji, np.

Trzy razy księżyc odmienił się złoty

Gdy na tym piasku rozbiłem namioty.

Juliusz Słowacki, Ojciec zadżumionych

W tym przypadku poeta zastosował metalepsję w pierwszej wersji, czyli zastąpił termin „trzy miesiące” określeniem współzależnym chronologicznie.

Bibliografia

Słownik wyrazów obcych PWN
Słownik... Władysława Kopalińskiego
Stanisław Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970, wyd. III, bez ISBN.

Przypisy

↑ Władysław Kopaliński: metalepsja. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013–05–04)].
↑ Henry George Liddell, Robert Scott: μετάληψις. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).

[1] Władysław Kopaliński: metalepsja. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013–05–04)].

[2] Henry George Liddell, Robert Scott: μετάληψις. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).

[1]

[2]