Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
Siedziba | |
---|---|
Członkowie |
176 (stan na kwiecień 2023) |
Dyrektor generalny | |
Utworzenie |
29 lipca 1957 |
Strona internetowa |
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, MAEA (ang. International Atomic Energy Agency, IAEA) – organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej.
Agencja ma swoją siedzibę w Wiedniu (Austria). Dodatkowo posiada dwa biura ochrony regionalnej w Toronto (Kanada) i Tokio (Japonia) oraz laboratoria w: Seibersdorfie (Austria), Wiedniu (Austria), Monako i Trieście (Włochy).
Historia
[edytuj | edytuj kod]MAEA została założona jako autonomiczna organizacja 29 lipca 1957 r., a jej dyrektorem generalnym był Sterling Cole (USA). W latach 1997–2009 agencją kierował Muhammad el-Baradei (Egipt), który w 2005 r. odebrał dla swojej organizacji Pokojową Nagrodę Nobla[1]. W 2009 el-Baradei zrezygnował z ubiegania się o wybór na kolejną kadencję. W dniu 2 lipca 2009 r. na stanowisko dyrektora generalnego MAEA został nominowany Yukiya Amano, ambasador Japonii przy MAEA[2]. Dzięki poparciu krajów rozwiniętych pokonał głównego kontrkandydata, Abdula Minty’ego z RPA, uzyskując 23 głosy w 35-osobowej Radzie Naczelnej MAEA[3]. Pierwsze wybory rozpisane na marzec 2009 roku nie wyłoniły następcy el-Baradei, natomiast tuż przed wyborami lipcowymi z rywalizacji wycofał się Ambasador Słowenii przy MAEA, Ernest Petrič[4].
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]MAEA jest specjalistyczną agencją ONZ, ale nie działa pod jej ścisłą kontrolą, pomimo że raporty są przedstawiane na Zgromadzeniu Ogólnym oraz Radzie Bezpieczeństwa. Struktura i funkcjonowanie MAEA zawarte są w jej statucie. Agencja składa się z trzech głównych części: Sekretariatu, Rady Naczelnej oraz Konferencji Generalnej.
Konferencja Generalna
[edytuj | edytuj kod]Konferencja Generalna jest najważniejszym organem ustawodawczym w MAEA. W skład wchodzą wszystkie państwa członkowskie. Konferencja Generalna odbywa się corocznie, zazwyczaj we wrześniu, by rozważyć oraz zaakceptować planowany program oraz budżet agencji.
Rada Gubernatorów
[edytuj | edytuj kod]Rada Gubernatorów jest jednym z dwóch ustawodawczych organów MAEA. Składa się ona z 35 państw członkowskich, desygnowanych i wybieranych przez Konferencję Generalną. Rada zbiera się pięć razy do roku: w marcu, w czerwcu, dwa razy we wrześniu (przed i po Konferencji Generalną) oraz w grudniu. Na spotkaniach analizowany jest budżet, program oraz warunki przyjęcia nowych członków.
Członkowie Rady[5] na rok 2022 – 2023 to:
Państwa członkowskie i daty wstąpienia do organizacji
[edytuj | edytuj kod]W 2023 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej liczyła 177 państwa członkowskie[6].
- 1957 – Afganistan, Albania, Argentyna, Australia, Austria, Białoruś[a], Brazylia, Bułgaria, Kanada, Kuba, Dania, Dominikana, Egipt, Salwador, Etiopia, Francja, Niemcy[a], Grecja, Gwatemala, Haiti, Stolica Apostolska, Węgry, Islandia, Indie, Indonezja, Izrael, Włochy, Japonia, Republika Korei, Monako, Maroko, Birma, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Paragwaj, Peru, Polska, Portugalia, Rumunia, Federacja Rosyjska[a], Serbia[a], Afryka Południowa, Hiszpania, Sri Lanka, Szwecja, Szwajcaria, Tajlandia, Tunezja, Turcja, Ukraina[a], Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Wietnam
- 1958 – Belgia, Ekwador, Finlandia, Iran, Luksemburg, Meksyk, Filipiny, Sudan
- 1959 – Irak
- 1960 – Chile, Kolumbia, Ghana, Senegal, Mali, Demokratyczna Republika Konga
- 1962 – Liberia, Arabia Saudyjska
- 1963 – Algieria, Boliwia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liban, Syria, Urugwaj
- 1964 – Kamerun, Gabon, Kuwejt, Nigeria
|
|
- Kambodża, dołączyła do MAEA w 1958, wycofała się z Agencji 26 marca 2003, po czym ponownie przystąpiła do Agencji 23 listopada 2009.
Dyrektorzy generalni w historii MAEA
[edytuj | edytuj kod]- Sterling Cole: 1957–1961
- Sigvard Eklund: 1961–1981
- Hans Blix: 1981–1997
- Muhammad el-Baradei: 1997–2009
- Yukiya Amano: 2009–2019
- Rafael Mariano Grossi: od 2019[7]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The Nobel Peace Prize 2005 [online], NobelPrize.org [dostęp 2021-05-12] (ang.).
- ↑ IAEA Chooses New Chief. Wall Street Journal, 2009-07-03. [dostęp 2009-07-08]. (ang.).
- ↑ Amano in the frame for IAEA leadership. World Nuclear News, 2009-07-02. [dostęp 2009-07-08]. (ang.).
- ↑ Wybrano szefa IAEA. elektrownieatomowe.info, 2009-07-03. [dostęp 2009-07-08]. (pol.).
- ↑ IAEA.org Członkowie Rady MAEA
- ↑ Member States of the IAEA
- ↑ Rafael Mariano Grossi [online], IAEA [dostęp 2022-04-11] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Państwowa Agencja Atomistyki: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA). [dostęp 2022-03-25]. (pol.)
- Strona oficjalna: International Atomic Energy Agency (IAEA). [dostęp 2022-03-25]. (ang. • arab. • chiń. • fr. • hiszp. • ros.)
- Statut Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej podpisany w Nowym Jorku dnia 26 października 1956 r. (Dz.U. z 1958 r. nr 41, poz. 187) (pol.)
- Poprawka do Statutu przyjęta w Wiedniu 27 września 1984 (Dz.U. z 2003 r. nr 131, poz. 1202) (pol.)
- ISNI: 0000000121846337, 0000000404038399
- VIAF: 150782479
- LCCN: n79053681
- GND: 2014563-9
- NDL: 00288454
- LIBRIS: c9prp99w1wf4jxg
- BnF: 11862169n
- SUDOC: 026358247
- SBN: BVEV001148, RMSV975533
- NLA: 35227372
- NKC: kn20010711173
- BNE: XX98935
- BIBSYS: 90069056
- CiNii: DA00073310
- Open Library: OL4109735A
- PLWABN: 9810662817805606
- NUKAT: n97004791
- J9U: 987007263043005171
- PTBNP: 73932
- CANTIC: a10980441
- LNB: 000081279
- NSK: 000160217
- CONOR: 287375715
- ΕΒΕ: 56405
- BLBNB: 000571271
- LIH: LNB:V*3539;=BG