Przejdź do zawartości

Michaił Łomonosow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Michaił Wasiljewicz Łomonosow
Михаил Васильевич Ломоносов
Ilustracja
Portret Michaiła Łomonosowa
(Leontij Miropolski, 1787)
Data i miejsce urodzenia

8 listopada?/19 listopada 1711
Denisówka, obwód archangielski

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia?/15 kwietnia 1765
Sankt-Petersburg

Zawód, zajęcie

chemik, fizyk, astronom, przyrodnik, mineralog, filolog, poeta

Narodowość

rosyjska

Alma Mater

Uniwersytet w Marburgu

Uczelnia

Petersburski Uniwersytet Państwowy

podpis

Michaił (Michajło)[1] Wasiljewicz Łomonosow (ros. Михаил (Михайло) Васильевич Ломоносов trb. Michaił (Michajło) Wasiljewicz Łomonosow trl. Mihail (Mihajlo) Vasil′evič Lomonosov; ur. 8 listopada?/19 listopada 1711 w Denisówce[2] koło Chołmogor[3], zm. 4 kwietnia?/15 kwietnia 1765 w Sankt-Petersburgu)[2]rosyjski uczony i poeta, prekursor chemii fizycznej, twórca Uniwersytetu Moskiewskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z pomorskiej rodziny rybackiej, sam nauczył się czytać i pisać. Udało mu się wyjechać do Moskwy, gdzie ukończył szkołę podstawową, a następnie do Petersburga, gdzie chodził do gimnazjum. Jako wyróżniający się uczeń został wysłany na studia do Niemiec. Kształcił się na uniwersytecie w Marburgu (Hesja) pod kierunkiem znanego filozofa Christiana Wolffa. Po powrocie do Rosji objął stanowisko profesora chemii na Petersburskim Uniwersytecie Państwowym. Zorganizował przy uczelni nowoczesne laboratorium. W 1754 zainicjował powołanie państwowego uniwersytetu w Moskwie, który później został nazwany jego imieniem. Był członkiem Petersburskiej Akademii Nauk.

Jedną z jego czołowych zasług jest to, że 26 maja 1761 r. podczas obserwacji przejścia Wenus przed tarczą Słońca, odkrył, że planeta ta posiada grubą i gęstą atmosferę[4].

W swojej pracy naukowej łączył chemię z innymi naukami ścisłymi – fizyką i matematyką. Zajmował się teorią cząsteczek, zapoczątkował nową gałąź wiedzy – chemię fizyczną, dowiódł fałszywość teorii flogistonu. Niezależnie od Lavoisiera sformułował prawo zachowania masy w reakcjach chemicznych. W książce Kurs prawdziwej chemii fizycznej (1752) podał definicję chemii fizycznej:

Chemia fizyczna jest to nauka, która tłumaczy przyczynę zjawisk zachodzących wskutek operacji chemicznych w ciałach złożonych, przy pomocy praw i na podstawie doświadczeń fizycznych.

Ważną rolę przypisywał eksperymentom. Prowadził także badania w dziedzinie geologii.

Niezależnie od pracy naukowej był też wybitnym poetą, mistrzem ody panegirycznej. Był m.in. autorem:

  • Ody w rocznicę wstąpienia na tron cesarzowej Jelizawiety Pietrowny (Ода на день восшествия на всероссийский престол её величества государыни императрицы Елисаветы Петровны 1747 года – 1747)
  • Porannych rozmyślań o wielkości bożej (1751)
  • Rozmowy z Anakreontem (Разговор с Анакреоном – między 1756 i 1761)

W pracy List o zasadach wierszowania rosyjskiego (1739) wyłożył teorię sylabotoniki. Napisał ponadto podręcznik retoryki oraz gramatyki języka rosyjskiego. W 1764 objął wysokie stanowisko sekretarza stanu.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Grób Michaiła Łomonosowa

Imię Łomonosowa nosi od 1940 r. Uniwersytet Moskiewski oraz Północny (Arktyczny) Uniwersytet Federalny. Na jego cześć zostały nazwane także: miasto na obrzeżach Sankt-Petersburga, rosyjska pływająca elektrownia atomowa „Akademik Łomonosow”, podwodny grzbiet Łomonosowa na Oceanie Arktycznym oraz kratery uderzeniowe na Księżycu ( 27,35°N 98,28°E/27,350000 98,280000) i Marsie ( 65,2°N 9,2°W/65,200000 -9,200000).

Życie Łomonosowa przedstawił Władysław Kulicki w formię beletrystycznej w książce Pieszo po sławę[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Pierwsze podpisy własnoręczne M. Łomonosowa. olomonosove.chat.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].– ze strony http://olomonosove.chat.ru.
  2. a b Łomonosow Michaił W., [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-02-06].
  3. Mikhail Lomonosov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-02-06] (ang.).
  4. "Encyklopedia Geograficzna Świata – Wszechświat; wyd. OPRES, Kraków 1997 r. ISBN 83-85909-29-X"
  5. Literatura piękna: adnotowany rocznik biliograficzny, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich., 1968, s. 362 [dostęp 2023-11-05] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]