Mirmekoloji

Zooloji

Zooloji Dalları

Akaroloji

Zooloji Tarihi

Mirmekoloji (Yunanca: μύρμηξ, myrmex, "karınca" ve λόγος, logos, "çalışma" kelimelerinden) karıncaların incelenmesine odaklanan bir entomoloji dalıdır. Karıncalar, karmaşık ve çeşitli sosyal örgütlenme biçimleri nedeniyle sosyal sistemlerin evrimi hakkındaki soruların incelenmesi için tercih edilen bir model olmaya devam etmektedir. Ekosistemlerdeki çeşitlilikleri ve öne çıkmaları, onları biyoçeşitlilik ve koruma çalışmalarında da önemli bileşenler haline getirmiştir. 2000'li yıllarda karınca kolonileri, makine öğrenimi, karmaşık etkileşimli ağlar, karşılaşma ve etkileşim ağlarının stokastikliği, paralel hesaplama ve diğer hesaplama alanlarındaki önemleri açısından incelenmeye ve modellenmeye başlandı.^[1]

Karıncaların, yaşam ortamlarını, davranışlarını ve insanda hep merak uyandırmış^{[özgün araştırma?]} sosyal yaşantılarını araştırır.

Tarihçe

Mirmekoloji kelimesi William Morton Wheeler (1865–1937) tarafından türetilmiştir, ancak insanların karıncaların yaşamına olan ilgisi çok eski zamanlara dayanır. Karınca yaşamının gözlemlenmesine dayanan en eski bilimsel düşünce, başlangıçta içgüdü, öğrenme ve toplum fikirleriyle ilgilenen İsviçreli bir psikolog olan Auguste Forel'e (1848–1931) aittir. 1874'te İsviçre karıncaları hakkında Les fourmis de la Suisse adlı bir kitap yazdı ve evine La Fourmilière (karınca kolonisi) adını verdi. Forel'in ilk çalışmaları, bir kolonideki karınca türlerini karıştırma girişimlerini içeriyordu. Karıncalarda polidomi ve monodomiyi not etti ve bunları ulusların yapısıyla karşılaştırdı.^[2]

Wheeler karıncalara yeni bir ışık altında, sosyal örgütlenmeleri açısından baktı ve 1910'da Massachusetts, Woods Hole'da "Organizma Olarak Karınca Kolonisi" konulu bir konferans verdi ve bu konferans süperorganizmalar fikrinin öncülüğünü yaptı. Wheeler, koloni içinde yiyecek paylaşımını veya trofalaksiyi karınca toplumunun çekirdeği olarak gördü. Bu, yiyecekte bir boya kullanılarak ve kolonide nasıl yayıldığının gözlemlenmesiyle incelendi.^[2]

Bazıları, örneğin Horace Donisthorpe, karıncaların sistematiği üzerinde çalıştı. Bu gelenek, biyolojinin diğer yönlerinde ilerlemeler kaydedilene kadar dünyanın birçok yerinde devam etti. Genetiğin ortaya çıkışı ve etoloji'deki fikirler ve evrimi yeni düşüncelere yol açtı. Bu araştırma çizgisi, sosyobiyoloji olarak adlandırılan alanı kuran E. O. Wilson tarafından öncülük edildi.^[2]

Disiplinlerarası uygulama

Karıncalar genellikle mühendisler tarafından biyomimikri için ve ağ mühendisleri tarafından daha verimli ağ oluşturma için incelenir. Karıncaların sıkışıklıklardan nasıl kaçındıkları ve emirler gönderecek merkezi bir otorite olmadan en verimli şekilde hareket etmek için hareketlerini nasıl optimize ettikleri açıkça bilinmemektedir. Karıncaları inceleyerek geliştirilen yapı tasarımı ve ağ oluşturma alanında birçok uygulama zaten olmuştur, ancak insan yapımı sistemlerin verimliliği hala karınca kolonilerinin verimliliğine yakın değildir. Dahası, modern yönetimde karınca algoritmalarını ve karıncaların davranış stratejilerini kullanma çabaları vardır.^[3]

Önemli mirmekologların listesi

Alfabetik olarak:

Thomas Borgmeier (1892–1975), Alman-Brezilyalı teolog ve böcek bilimci
Murray S. Blum (1929–2015), Amerikalı kimyasal ekolojist, feromon uzmanı
Giovanni Cobelli (1849–1937), İtalyan böcek bilimci, Rovereto müzesi müdürü
Walter Cecil Crawley, İngiliz böcek bilimci
William Steel Creighton (1902–1973), Amerikalı böcek bilimci
Horace Donisthorpe (1870–1951), İngiliz mirmekolog, birkaç yeni türe isim verdi
Carlo Emery (1848–1925), İtalyan entomolog
Johan Christian Fabricius (1745–1808), Danimarkalı entomolog, Linnaeus öğrencisi
Auguste-Henri Forel (1848–1931), İsviçreli mirmekolog, insanların ve karıncaların beyin yapılarını inceledi
Émil August Goeldi (1859–1917), İsviçreli-Brezilyalı doğa bilimci ve zoolog
William Gould (1715–1799), Horace Donisthorpe tarafından "İngiliz mirmekolojisinin babası" olarak tanımlandı
Thomas Caverhill Jerdon (1811–1872), İngiliz hekim, zoolog ve botanikçi
Walter Wolfgang Kempf (1920–1976), Brezilyalı mirmekolog
Pierre André Latreille (1762–1833) Fransız entomolog
Sir John Lubbock (1. Lord ve Baron Avebury) (1834–1913), hymenoptera duyu organları hakkında yazdı
Gustav Mayr (1830–1908), Avusturyalı entomolog ve Pest ve Viyana'da profesör, Hymenoptera konusunda uzman
William Nylander (1822–1899), Fin botanikçi, biyolog, mikolog, entomolog ve mirmekolog
Basil Derek Wragge-Morley (1920–1969), araştırmaları genetik, hayvanların sosyal davranışları ve tarımsal zararlıların davranışları üzerineydi
Fergus O'Rourke (1923– 2010), İrlandalı zoolog
Julius Roger (1819–1865), Alman doktor, böcekbilimci ve halkbilimci
Felix Santschi (1872–1940), İsviçreli böcekbilimci
Theodore Christian Schneirla (1902–1968), Amerikalı hayvan psikoloğu
Frederick Smith (1805–1879), 1849'dan itibaren British Museum'un zooloji bölümünde çalıştı ve Hymenoptera konusunda uzmanlaştı
Roy R. Snelling (1934–2008), nadir veya yeni karınca türlerinin birçok önemli bulgusuyla tanınan Amerikalı böcekbilimci
Erich Wasmann](1859–1931), Avusturyalı böcekbilimci
John Obadiah Westwood (1805–1893), İngiliz böcekbilimci ve arkeolog, aynı zamanda sanatsal yetenekleriyle de dikkat çekti
William Morton Wheeler (1865–1937), Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde omurgasız zoolojisi küratörü, birçok yeni türü tanımladı
Edward Osborne Wilson (1929–2021), Pulitzer Ödülü kazanan Amerikalı mirmekolog, sosyobiyoloji alanında devrim yarattı

Çağdaş mirmekologlar

Barry Bolton, İngiliz karınca taksonomisti
John S. Clark, İskoç mirmekolog
Deborah M. Gordon (1955–), karınca kolonisi davranışı ve ekolojisi üzerine çalışmalar yapar
Bert Hölldobler (1936–), Pulitzer Ödülü kazanan Alman mirmekolog
Laurent Keller (1961–), İsviçreli evrimsel biyolog ve mirmekolog
Mark W. Moffett (1958–), Amerikalı entomolog ve fotoğrafçı
Corrie S. Moreau, Amerikalı evrimsel biyolog ve entomolog, karıncaların evrimi ve çeşitlenmesi üzerine yazılar yazmıştır
Justin Orvel Schmidt, Amerikalı entomolog, karıncaların, eşek arılarının ve araknidlerin kimyasal ve davranışsal savunmalarını inceler
Bernhard Seifert, Alman entomolog
Walter R. Tschinkel, Amerikalı mirmekolog

Ayrıca bakınız

Formicarium, karınca çiftliği olarak da bilinir
Stigmerji, karıncalar ve diğer sosyal böceklerin koordinasyonuna atfedilen biyolojik bir mekanizma
Karınca kolonisi optimizasyon algoritması

Dış bağlantılar

Vikisözlük'te mirmekoloji ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Documentary about myrmecology 6 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Myrmecology Portal-Karıncalar hakkında her şey

Kaynakça

^ Deborah Gordon (2010). Ant Encounters Interaction Networks and Colony Behavior. New Jersey: Princeton University Press. s. 143. ISBN 978-0691138794.
^ ^a ^b ^c Sleigh, Charlotte (2007) Six Legs Better: A Cultural History of Myrmecology. The Johns Hopkins University Press. 0-8018-8445-4
^ Fladerer, Johannes-Paul; Kurzmann, Ernst (2019). The Wisdom of the Many: How to create Self-Organisation and how to use Collective Intelligence in Companies and in Society From Management to ManagemANT. BOOKS ON DEMAND. ISBN 9783750422421.

[Ant_Encounters_Interaction_Networks-1] Deborah Gordon (2010). Ant Encounters Interaction Networks and Colony Behavior. New Jersey: Princeton University Press. s. 143. ISBN 978-0691138794.

[sleigh-2] Sleigh, Charlotte (2007) Six Legs Better: A Cultural History of Myrmecology. The Johns Hopkins University Press. 0-8018-8445-4

[3] Fladerer, Johannes-Paul; Kurzmann, Ernst (2019). The Wisdom of the Many: How to create Self-Organisation and how to use Collective Intelligence in Companies and in Society From Management to ManagemANT. BOOKS ON DEMAND. ISBN 9783750422421.

[1]

[2]

[3]