Moderator (psychologia)

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych.

(Pomoc: należy linkować akcentowane w zdaniu pojęcia, zgodnie z kontekstem, w którym występują).

Jeżeli edytujesz kod źródłowy, to aby uzyskać taki efekt: teoria, elektronem, Witolda Gombrowicza – twórz linki według składni: [[teoria]], [[elektron]]em, [[Witold Gombrowicz|Witolda Gombrowicza]].

Jeśli możesz, dodaj linki teraz, ale przed zapisaniem sprawdź, czy nie prowadzą do stron ujednoznaczniających.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Moderator (zmienna niezależna uboczna) – czynnik, który decyduje o istnieniu i sile obserwowalnej zależności pomiędzy zmiennymi lub braku zależności^[1]. Moderator jest warunkiem wystąpienia danego efektu; odpowiada na pytania „kto?”, „kiedy?” „w jakich warunkach?”^[2].

Charakter zależności

Charakter zależności między zmienną niezależną główną a zmienną zależną zależy od zmiennej moderującej. Zmienna X wpływa na zmienną Y, natomiast gdy występuje interakcja między zmiennymi X i M (zmienną niezależną uboczną) mamy do czynienia ze zmienną M jako moderatorem. Warunkiem takiej zależności nie jest konieczność występowania związku prostego między zmiennymi Y i M, a zależność prosta X i Y jest wręcz z założenia nieuprawniona^[3].

Przykład moderatora w badaniach

W badaniu quasi-eksperymentalnym sprawdzamy hipotezę o wyższych ocenach szkolnych z języka polskiego niż z matematyki. Zmienną niezależną jest przedmiot, a zmienną zależną uzyskane oceny. Po analizie wyników stwierdzamy prawdziwość hipotezy. Kolejno zakładamy, że moderatorem tego zjawiska jest płeć. W rozumowaniu metodologicznym świadczy to o interakcyjnym wpływie zmiennej niezależnej (przedmiotu) i płci na zmienną zależną (oceny). Analizy wykazały, że chłopcy mają wyższe oceny z matematyki niż z języka polskiego. Oczekiwany efekt wyższych ocen z języka polskiego niż z matematyki wystąpił jedynie u dziewcząt, a nie u chłopców, w związku z czym płeć jest moderatorem związku typ przedmiotu a ocena. Taki wynik pozwala nam wnioskować, że płeć jest istotnym ograniczeniem badanego przez nas zjawiska.

Cel stosowania moderatorów

Poszukiwanie moderatorów to poszukiwanie granic, w jakich prawidłowości psychologiczne obowiązują, a poznanie tych granic jest tak samo ważne jak poznanie samych prawidłowości. Stanowi to istotną różnicę między wiedza potoczną, a naukową. Ta pierwsza formułuje bezwarunkowe prawidłowości ogólne, druga zaś świadoma jest własnych ograniczeń – każde prawidłowości psychologiczne mają określone warunki występowania. Dzięki takim analizom zdobywana wiedza psychologiczna jest bardziej rzetelna i obiektywna, a to stanowi podstawę do tworzenia systematycznej wiedzy ogólnej^[4].

Zobacz też

Przypisy

↑ B.B. Wojciszke B.B., Człowiek wśród ludzi. Wyd. Scholar. Warszawa, 2002 .
↑ S. Bedyńska i M.S.B.M. Cypryańska S. Bedyńska i M.S.B.M. (red.), Statystyczny drogowskaz. 1. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, 2007 .
↑ B.B. Wojciszke B.B., Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, 1997 .
↑ B.B. Wojciszke B.B., Systematycznie modyfikowane autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii.[w:] J. Brzeziński (red.) Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa: PWN, 2004 .

Bibliografia

B. Wojciszke Człowiek wśród ludzi. Wyd. Scholar. Warszawa 2002
B. Wojciszke Systematycznie modyfikowane autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii.[w:] J. Brzeziński (red.) Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa: PWN 2004
J. Brzeziński Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN 1997
S. Bedyńska i M. Cypryańska (red.). Statystyczny drogowskaz. 1. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica 2007

[1] B.B. Wojciszke B.B., Człowiek wśród ludzi. Wyd. Scholar. Warszawa, 2002 .

[2] S. Bedyńska i M.S.B.M. Cypryańska S. Bedyńska i M.S.B.M. (red.), Statystyczny drogowskaz. 1. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, 2007 .

[3] B.B. Wojciszke B.B., Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, 1997 .

[4] B.B. Wojciszke B.B., Systematycznie modyfikowane autoreplikacje: logika programu badań empirycznych w psychologii.[w:] J. Brzeziński (red.) Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa: PWN, 2004 .

[1]

[2]

[3]

[4]