Monegaskum
| Monegaskum | |
| Propri nome | munegascu |
| Informatione | |
| Parlat | Monako |
| Ofisial lingue | nulilok |
| Parleres | 5 100 |
| Range | non in 100 maxim grandi |
| Alfabete | latini |
| Akademie del lingue | nulu |
|
Linguistikal klasifikatione | |
| Lingual familie | romanikal lingue |
| Lingual grupe | |
| Kodes del lingue | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | {{{iso3}}} |
| SIL | [1] |
Monegaskum es li spesifi lingue del Prinsipate de Monako even si li administrativi lingue é li fransum depos 1870. Anteim Italum esed li ufisiali lingue.
Li paneli de envade a Monako es en Monegaskum e li lingue bli dosati obligatorim depos 1976 en li skoles e en li kolejes til li duesmi klase de koleje.
Pos la bli dosa fakultativim kom li Provensum kel es fakultativi omni li tempe ma bonim dosati.
Kom es li lingue?
[modifika | edit source]Basikim li Monegaskum es dialekte liguri. (Ligurium es li dialekte de San-Remo e Ventimiglia)
Ma li Historie komtad multim.
Kelki elementes de Historie
[modifika | edit source]Li monegaskum non did bli skripted til 1880 aproximativim kande e nur en 1923 Louis Notari did da a lu ortografie.
Ligurium e altri
[modifika | edit source]Basikim li monegaskum è ligurium ma li popule sirk esed provensaliani, dunke li provensali vordes es tre multi.... plus kam li liguri vordes. Talim nunim liguriane komprena min kam provensialiane.
Til li formes del vordes pan-latini es ofte provensali e non liguri : França, françese, sitüaçiun, u paire, a maire, piciun, suven, prun, bessun ....
Dar es anke vordes fransi pokim adaptati a voatüra o prendati sin chanje boudoir, peignoir, büveta canar.
Ma li verbes del triesmi grupe es omni liguri e le konjugationes es klarim liguri : voli, pova, sava, parla, vada, fa
vœyu vœi vœ vuremu, vurì, vœnu posciu poi po puremu purì ponu sò sai sà savem, savì san
parlu parli parla parlamu parlé parlu
vagu va va andamu andé van
fagu fai fà famu fé fan
Kelki frases
[modifika | edit source]Cun u principu Rainiè terçu, suvran de Munegu despœi 1949, u Principatu à vistu u territori so passà da 157 a 192 etari (gagnau sciü a marina) e l'ecunumia soa piyà ün belu voru (picenina indüstria, cunstrüçiun,turismu).
(Kum li prinsipe Rainier triesmi, suverane de Monkao depos 1949, li Prinsipate vedad lun teritorie pasa de 157 a 192 etares (bli gana super li mare) e lun ekonomie tu prende vole beli (mikri industrie, konstrukteso, turisme)
Stu vilage, A Türbìa che domina Munegu s'è sfurçau, finta versu 1500, de redüi u territori munegascu a ra fascia custiera ; è a cumüna de Beausoleil. creà ae spese d 'achela d 'A Türbia, che, despœi 1904, cunfina a Munegu
(Disi vilaje A Türbia, kel es supra Monako se sforsad, til aproximativim 1500, tu redukte li monegaski teritorie e li kosti zone; tum es li komune Beausoleil, bli kreati super li teritorie de A Türbia, kel es vizini de Monako depos 1904.
Kom se pronunsa
[modifika | edit source]Louis Notari skripted ke "volid adopta li sisteme del provensi felibres (provensi poetes en dialektali lingue) ma kel trovad tro multi difisilesos.
Tum es veri ke li monegasku have varietate grandi de fonemes.
Dunke li generali sisteme es li italiani skripe, plus altri literes :
Œ e Ç pronunsati kom en fransum en pratike. (en teorie Œ es nur etimologi e bli pronunsati [è].)
J kom en fransum (e non kom en italium)
R kom en fransum plu ofte, e kom en Japonum inter du vokales. Tum es li provensi literari pronunse : a terra / a tera [tera fransiani R] / [tera] = li terre / li tele
Resta tu dikte ke S davan konsonante bli pronunsa [š] : speta, castigà = varta, punisa
Liges externi
[modifika | edit source]https://www.youtube.com/watch?v=bTBrRksWGUY
http://www.ald-monaco.org/langues-monegasque/elements-de-grammaire-monegasque-11