Natal munajjimlik
Natal munajjimlik — Natal astrologiya (lotin tilida: natalis, tugʻilish bilan bogʻliq, tugʻilish davri bilan bogʻliq), tugʻilish astrologiyasi (qadimgi manbalarda genetialogiya), yaʼni tugʻilish joyi va vaqti asosida tuzilgan munajjimlar bashorati boʻyicha insonning taqdiridagi roʻy berishi mumkin boʻlgan voqealarni tavsiflovchi va bashorat qiluvchi munajjimlik boʻlimi[1].
Natal astrologiya aniq voqealar sodir boʻlishiga javob bermaydi; ushbu turdagi bashoratlarni tuzish uchun munajjimlar bashoratiga murojaat qiladi.
Zamonaviy ilm-fan Natal astrologiyani (umuman astrologiyani) soxta ilmiy taʼlimot deb hisoblab, uni folbinlik bilan taqqoslaydi[2].
Natal astrologiyaning asosiy qoidalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Natal astrologiyaning asosi ikkita bayonot yotadi:
• Genitura (tugʻma munajjimlar bashoratining eskirgan nomi) insonga tugʻilishdan boshlab berilgan psixologik moyilliklarni, uning intilishlari va isteʼdodlarini tavsiflaydi, boshqacha qilib aytganda, tugʻma munajjimlar bashoratida insonning xarakteri haqida maʼlumotlar mavjud;
• Odam bilan munajjimlar bashoratida koʻrsatilmagan narsa sodir boʻlishi mumkin emas, boshqacha qilib aytganda, munajjimlar bashorati inson hayotidagi mumkin boʻlgan voqealarni tasvirlaydi.
Tugʻilish munajjimlar bashorati boʻyicha odamning xarakterini aniqlashga ixtisoslashgan astropsixologiya deb atalgan. Astropsixologiya taʼlimotiga koʻra, samoviy jismlar insonning psixologik va xulq-atvor sohasiga taʼsir qiladi, shuning uchun zodiak belgilaridagi samoviy jismlarning holatini va oʻzaro taʼsirini aspektlar orqali tahlil qilib xulosa chiqarish mumkin.
Inson hayotida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan voqealarni bashorat qilish inson hayotining turli sohalarini boshqaradigan munajjimlar bashoratining oʻn ikki uyi haqidagi astrologik taʼlimotga asoslanadi. Bashoratda uy atrofida yuzaga keladigan astrologik vaziyatni tahlil qilib, munajjim uy sohasiga taʼsir qiladigan voqealar odam bilan sodir boʻlishi mumkin degan xulosaga keladi.
Shu bilan birga, astrologik anʼanalarga koʻra, natal munajjimlar bashorati insonning taqdirini batafsil, eng kichik tafsilotlarigacha belgilamaydi[3]:
"Agar biz yerda tugʻilgan qora tanlilar haqida gapiradigan boʻlsak, uning tugʻilish jadvalida Venera va oy askendant darajasida boʻlsa ham, u oq tanli odamlar yashaydigan mamlakatlarda chiroyli deb hisoblanmaydi, ammo oʻz Vatani meʼyorlariga koʻra u juda chiroyli boʻladi. Ikki kishi bir joyda va bir soatda, biri zodagon oilada, ikkinchisi esa nonvoyxonada tugʻilishi mumkin. Ularning tugʻilish jadvallarida ulkan kuch va buyuklikni koʻrsatilgan boʻlsq-da, ikkasi ham bir xil darajada koʻtariladi deyish notoʻgʻri, bunday bashoratda zodagonning oʻgʻli shoh, novvoyning oʻgʻli esa savdogar deb tahmin qilinadi."
— Abraham ben Meir ibn Ezra, „Yulduzlar haqidagi hukmlar kitobi“. XI-XII asrlar.
Natal astrologiyasining paydo boʻlishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Natal astrologiya tushunchasining asl kelib chiqishi aniq emas. Astrologiyaning dastlabki shakllari Mesopotamiyada miloddan avvalgi III ming yillikning soʻnggi asrlarida[4] paydo boʻlganiga qaramay, yangi davr boshlanishidan oldin astrologiya va meteorologik astrologiyaning birlashishiga olib keldi.
Bizga yetib kelgan mixxat munajjimlar bashoratiga koʻra, individual munajjimlar bashoratini tuzish amaliyoti miloddan avvalgi V-IV asrlarda paydo boʻlgan. Yulduzli osmonni har kuni kuzatish amaliyoti va gemerologiyalarning rivojlanayotgan taqvimlarida maʼqul va nomaʼqul kunlar ajratilgan.
Bunday taqvimlar yil kunlarini turli xil xudolarga bagʻishlagan, oʻsha kuni maʼlum marosimlarni bajarishni buyurgan. Yilning maʼlum kuni toʻy, savdo bitimi, bayram va boshqalar uchun qulay boʻladimi yoki yoʻqmi bashorat qilingan.
Tahminan, ushbu taqvimlarda bolaning taqdirini astrologik anʼana bilan birlashtirib, uning tugʻilgan sanasi hamda samoviy jismlar bilan bogʻlash gʻoyasi individual munajjimlar bashoratini tuzish amaliyotini rivojlantirishga turtki bergan. Shu bilan birga, gemerologiya yilning maʼlum bir kunida baxt va baxtsizlikni qanday mulohazalar asosida belgilaganligi sir boʻlib qolmoqda.
Natal astrologiyaning keyingi rivojlanishi, umumiy astrologiya singari, yunon-Rim farazlari asosida amaga oshirilgan. Yunon munajjimlarining natal munajjimlik rivojiga qoʻshgan muhim hissalaridan biri bu bashoratining oʻn ikki uyi haqidagi taʼlimotdir. Ushbu taʼlimotning kelib chiqishi astrologiya tarixida ham mavhum hisoblanadi, chunki bu taʼlimotning adabiy, falsafiy yoki mantiqiy manbalari yoʻq[5]. Domifikatsiya tizimi milodiy I asrga yaqin paydo boʻlgan deb taxmin qilish mumkin, sabab Maniliusda u faqat boshlangʻich shaklda taqdim etilgan, rivojlangan tizim esa Valens Vettius tomonidan tasvirlangan.
Astrologik nuqtai nazarga koʻra, odamning feʼl-atvorini eng umumiy, ammo sigʻimli tasviri chiqish belgilari bilan aniqlanadi. Ushbu belgini boshqaradigan sayyora inson tugʻilishining xojasi deb nomlangan. Osmon sferasi kuniga toʻliq aylanishni amalga oshirganligi sabab, kun davomida bir xil zodiakda ammo turli vaqtlarda tugʻilgan odamlar, turli xil belgi va xarakterlarga ega boʻlishadi. Sayyoralar, ularning munajjimlar bashoratidagi mavqei, jihatlari, inson xarakterining ushbu rasmiga qoʻshimcha tuzatishlar va nuanslarni kiritadi.
Biroq, chiqish belgisini aniqlash va munajjimlar bashoratini qurish matematik hisob-kitoblar bilan bogʻliq. Shu sabab, 20-asrning boshlarida munajjimlar bashorati uchun juda koʻp buyurtmalarga ega boʻlgan Alan Leo vaqt talab qilmaydigan va keng doiradagi odamlar uchun mavjud boʻlgan munajjimlar bashorati uchun Ekspress usulini ishlab chiqdi. Alan Leo, Quyoshning munajjimlar bashoratidagi ahamiyatiga asoslanib, zodiak belgisidagi munajjimlar bashorati tahlilini qisqartirdi[6]. Quyoshning yillik harakati Yerning aylanishi bilan bogʻliq boʻlgani sababli, Quyosh yildan-yilga oʻz yoʻlini takrorlaydi, bu esa yil davomida zodiak belgilari taqvimini tuzishga imkon berdi. Zodiakning har bir belgisida Quyosh taxminan bir oy davom etadi va har oyning yigirmanchi kunida belgilar almashadi. Masalan, taxminan 21 martdan 20 aprelgacha Quyosh qoʻy belgisida, 20 apreldan 21 maygacha — Sigir belgisida va boshqa. Biroq, sakrash tsiklida Quyosh belgilarining yarim tunda emas, balki chegara kuni maʼlum bir vaqtda kesib oʻtishi bilan bogʻliq muammo mavjud. Bunday insonlarga, efemerid jadvallari yoki astrologik dasturlar yordamida Quyoshning holatini aniqlash taklif etiladi.
Shunday qilib, tugʻma munajjimlar bashoratida ifodalangan va insonning taqdirida alohida rol oʻynagan, zodiak belgisi tugʻma munajjimlar bashoratida Quyosh belgisi sifatida tushunilgan.
Natal astrologiyani tanqid qilish va tekshirish harakatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Natal asrologiya va Fan
Natal astrologiyaning samaradorligini sinash uchun koʻplab harakatlar boʻlgan.
Astrologlarning fikriga koʻra, inson taqdirining munajjimlar bashorati bilan bogʻliqligini isbotlovchi eng aniq tadqiqotlar Mishel Goklenning[7] tadqiqotlari boʻlib, u goʻyoki insonning kasbiy faoliyati va baʼzi xarakter xususiyatlarining tugʻilish paytidagi sayyoralarning holati bilan bogʻliqliq boʻladi. Bundan tashqari, baʼzi munajjimlarning fikriga koʻra, Goklen bolalar va ota-onalarning munajjimlar bashorati bir-biri bilan bogʻliqligini daʼvo qilgan Keplerning haqligiga oid baʼzi dalillarni topishga muvaffaq boʻlgan. Biroq, Goklen ishlari bir qator sabablarga koʻra zamonaviy fan tomonidan notoʻgʻri deb hisoblanadi[8].
Olimlar astrologiyaning rostligini rad etib, nazariy mulohazalardan tashqari, turli tadqiqotlar natijalariga havolalar berishadi. Shunday qilib, zamonaviy ilm-fan astropsixologiyani tanqid qilishni koʻpincha Forer tajribasi natijalari bilan qoʻllab-quvvatlaydi (Barnum effekti).
Inson taqdirining zodiak belgisi bilan oʻzaro bogʻliqligini kuzatgan olimlar hech qanday aloqa topmagan. Masalan, Vashington universiteti iqtisodchilari J.Bennett va J.Bart, sayyoralarning zodiak belgilariga nisbatan pozitsiyasi odamlarning kasbiy moyilligiga, xususan, yoshlarning harbiy xizmatga kirish chastotasiga taʼsir qiladimi yoki yoʻqligini aniqlashga harakat qilgan. Tadqiqot natijalariga koʻra, iqtisodchilar odamlarning kasbiy faoliyati koʻrib chiqib, astrologik koʻrsatkichlar oʻrtasidagi bogʻliqlik yoʻq degan xulosaga kelishdi. Yana bir misol, amerikalik fizik J.Mak-Jervi 17000 olim va 6000 siyosiy arbobning zodiak belgilariga nisbatan tugʻilgan kunlarini taqqoslashganda, natijalar ushbu taqsimot tasodifiy degan xulosaga kelgan.
Astrologiyaning yolgʻonligining eng ishonchli dalillaridan biri bu ingliz olimlarining 1958-yilda boshlangan va kamida 2000-yillarning oʻrtalariga qadar davom etgan tajribasi hisoblanadi.
Astrologiyaning yolgʻonligining eng ishonchli dalillaridan biri bu ingliz olimlarining 1958 yilda boshlangan va kamida 2000-yillarning oʻrtalariga qadar davom etgan tajribasi hisoblanadi. Olimlar bir daqiqadan kamroq vaqt oraligʻida tugʻilgan 2100 dan ortiq odamni („vaqtinchalik egizaklar“ deb ataladi) oʻrganishdi va ularning keyingi taqdirlarini kuzatishdi. Astrologiyaga koʻra, bunday odamlar kasbi, aqli, odatlari va boshqalar boʻyicha yaqin boʻlishi kerak. Kuzatishlar salomatlik holati, kasb, oilaviy ahvol, aql darajasi, musiqa, sanʼat, sport, matematika, tillar kabi parametrlarni hisobga olishgan. Kutilgandek, „vaqtinchalik egizaklar“ oʻrtasida hech qanday oʻxshashlik topilmagan. Ular boshqa Burjlar ostida turli vaqtlarda tugʻilgan odamlar kabi bir-biridan farq qiladi. Ushbu tajriba, hatto chuqur ilmiy bilimga ega boʻlmagan odamlar uchun ham astrologiyaning nomuvofiqligini ishonchli tarzda namoyish etdi[9].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Baʼzi munajjimlar, turli dalillar tufayli, tugʻilish astrologiyasini rad etadilar va muqobil yoʻnalish — kontseptsiya astrologiyasini ishlab chiqadilar, unda kontseptsiya momenti inson hayotining boshlanishi sifatida qabul qilinadi.
- ↑ Виталий Гинзбург. Религия и наука. Разум и вера, 8 февраля 2010.
- ↑ Абрахам Бен Эзра. Книга суждений о звёздах. Том 2. Мир Урании, 2004 — 224 с.-bet. ISBN ISBN 5-900191-58-3.
- ↑ Денис Куталёв. Астрология Древнего мира//История астрологии (хронологический обзор), 8 февраля 2010.
- ↑ Жилински К.. История астрологии. Издательский Дом «Профит Стайл», 2007 — 304 с.-bet. ISBN ISBN 5-98857-074-7.
- ↑ Жилински К.. История астрологии. Профит Стайл, 2007 — 304 с.-bet. ISBN ISBN 5-98857-074-7.
- ↑ „Владимир Сурдин. Почему астрология — лженаука?“ (15 февраля 2010). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
- ↑ „Астрологическая статистика Мишеля Гоклена“ (22 февраля 2010). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
- ↑ „"Astrologers fail to predict proof they are wrong"“ (23 мая 2015). 2024-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.