Nikołaj Gumilow

Nikołaj Gumilow

Николай Степанович Гумилëв

Fotografia Gumilowa, przełom XIX i XX w.
Imię i nazwisko	Nikołaj Stiepanowicz Gumilow
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1886 Kronsztad, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	24 sierpnia 1921 koło Piotrogrodu, Rosyjska Federacyjna SRR
Narodowość	rosyjska
Język	rosyjski
Alma Mater	Uniwersytet Paryski
Dziedzina sztuki	liryka, proza, ballady, dramat, esej
Odznaczenia

Nikołaj Gumilow z żoną Anną Achmatową i synem Lwem w Carskim Siole 1916

Nikołaj Gumilow po aresztowaniu przez Czeka 1921

Portret Nikołaja Gumilowa autorstwa Olgi Della-Vos-Kardowskajej, 1909

Nikołaj Stiepanowicz Gumilow (ros. Николай Степанович Гумилëв; ur. 22 marca^?/3 kwietnia 1886 w Kronsztadzie, zm. 24 sierpnia 1921 lub później koło Petersburga) – jeden z czołowych rosyjskich poetów srebrnego wieku, współtwórca i praktyk akmeizmu, współzałożyciel czasopisma tego ruchu Apołłon i grupy akmeistów. Stracony za rzekomy udział w spisku białogwardyjskim.

Życiorys

Urodził się w Kronsztadzie, w rodzinie lekarza marynarki wojennej. Od dzieciństwa był słabym i chorowitym dzieckiem, cierpiał na ciągłe bóle głowy, reagował negatywnie na hałas. Unikał uczestniczenia w zabawach z rówieśnikami, wolał samotność lub towarzystwo zwierząt – „rudego psa, papug, świnek morskich”. W 1894 roku wstąpił do szkoły, której dyrektorem był słynny poeta Innokientij Annienski, symbolista.

W latach 1900–1903 mieszkał w Gruzji, wysłany tam przez ojca. Tutaj w „Posłańcu Tyfliskim” 8 września 1902 roku opublikował swój pierwszy wiersz „Я в лес бежал из городов” (Do lasu pobiegłem z miasta). Zaczął uczęszczać do znanego gimnazjum Guriewicza, ale po roku zachorował i rodzice przysłali mu korepetytora, który zauważył upodobanie Gumilowa do zoologii i geografii.

Nikołaj Gumilow w 1907 wyjechał do Paryża, gdzie studiował literaturę francuską na Sorbonie. W czasopiśmie „Sirius” opublikował wtedy (1908) drugi tom wierszy Romantyczne kwiaty (Романтические цветы). Jego pierwsze utwory cechują nawiązania do poetyki parnasistów (w Rosji reprezentowanej przez Walerija Briusowa).

W 1908 roku odbył pierwszą podróż do Egiptu, która zainspirowała go Afryką. Motywy afrykańskie wprowadził do poezji rosyjskiej. Kolejne wyprawy zimą 1909/1910 i 1910/1911 do Abisynii zaowocowały cyklem wierszy Pieśni abisyńskie (Абиссинские песни), opublikowanych w zbiorze Obce niebo (Чужое небо, 1912).

W 1909 Gumilow przeniósł się na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Sankt Petersburgu, odbył też pojedynek z poetą Maksymilianem Wołoszynem o listy, które miał otrzymywać od poetki Cherubiny de Gabriak (w której wierszach się zakochał), w rzeczywistości nauczycielki Elizawiety Dmitriewej. Prawdopodobnie i wiersze i listy pisał sam Wołoszyn. W 1910 wydał zbiór wierszy Perły (Жемчуга), do którego przedmowę napisał Briusow. Stał się postacią znaną na petersburskiej scenie literackiej. Ożenił się w tym samym roku z Anną Achmatową (1889–1966) (mieli syna Lwa, późniejszego historyka i orientalistę). Wraz z nią i Osipem Mandelsztamem reprezentował kierunek poetycki znany pod nazwą akmeizmu, wspólnie założyli też w 1911 Gildię poetów (Цех поэтов). Tworzył programowe manifesty tego ruchu – akmeistyczny magazyn „Apollo” wydał Manifest dziedzictwa symbolizmu i akmeizmu.

W 1913 roku Gumilow odbył podróż badawczą do Afryki wspólnie z naukowcami, myśliwymi i poszukiwaczami przygód. W 1913 urodził się także jego syn Orest Wysocki ze związku z Olgą Wysocką (1885–1966).

Od 1914 służył ochotniczo w pułku ułanów lejbgwardii. W czasie służby dwukrotnie został odznaczony Krzyżem świętego Jerzego. Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej Gumilow publikuje swoje Notatki kawalerzysty (Записки кавалериста). Podczas wojny opublikował dwa zbiory poezji, w 1916 Kołczan (Колчан) i w 1918 Ognisko (Костер).

Na początku rewolucji Gumilow pozostał w swojej jednostce w Paryżu i Londynie. Wrócił jednak do Petersburga, gdzie od razu zaangażował się w życie literackie. W 1918 rozwiódł się z Achmatową i poślubił Аnnę Engelhardt (1895–1942), z którą miał córkę Helenę (obie zmarły z głodu w oblężonym Leningradzie). Został członkiem redakcji wydawnictwa literatury światowej (Всемирная литература). Dla jego potrzeb przetłumaczył Epos o Gilgameszu, dzieła Heinego i Coleridge’a na język rosyjski. Ponadto wykładał poezję i teorię przekładu na kursach dla młodych poetów. W 1921 został wybrany przewodniczącym oddziału Związku Poetów w Petersburgu. Opublikował też książkę Słup ognisty (Огненный столп).

Wkrótce po jej wydaniu został aresztowany przez Czeka i rozstrzelany w czasie nasilającego się czerwonego terroru pod wątpliwym zarzutem udziału w spisku kontrrewolucyjnym. Jego twórczość przez długie lata była w ZSRR zakazana.

Na język polski jego utwory tłumaczyli m.in. Leszek Engelking, Leopold Lewin, Seweryn Pollak i Adam Pomorski.

Wybrana twórczość

Zbiory wierszy 1901 - Gory i uszczelja (ros. Горы и ущелья) 1905 - Put' konkwistadorow (ros. Путь конквистадоров) 1907 - Romanticzeskije cwiety (ros. Романтические цветы) 1910 - Żemczuga (ros. Жемчуга) 1912 - Czużoje niebo (ros. Чужое небо) 1916 - Kołczan (ros. Колчан) 1918: Kostior (ros. Костёр) Farforowyj pawilon (ros. Фарфоровый павильон) 1921: Szatior (ros. Шатёр) Ogniennyj stołp (ros. Огненный столп) 1923 - K siniej zwiezdie (ros. К синей звезде) Poematy 1910 - Otkrytije Amieriki (ros. Открытие Америки) 1918: Mik (ros. Мик) Iz poemy "Dwa sna" (ros. Из поэмы «Два сна») 1921 - Poema naczała (ros. Поэма начала) Dramaty 1908 - Achiłł i Odissiej (ros. Ахилл и Одиссей) 1912 - Don Żuan w Jegiptie (ros. Дон Жуан в Египте) 1913: Igra (ros. Игра) Aktieon (ros. Актеон) 1917 - Gondła (ros. Гондла) 1918: Ditia Ałłacha (ros. Дитя Аллаха) Zatruta tunika (ros. Отравленная туника) Dieriewo priewraszczenij (ros. Дерево превращений) 1919 - Krasota Morni (ros. Красота Морни) 1920 - Ochota na nosoroga (ros. Охота на носорога) Zielonyj tiulpan (ros. Зелёный тюльпан) Proza 1914-1915 - Zapiski kawalerista (ros. Записки кавалериста) 1909-1916 - Tien' ot palmy (ros. Тень от пальмы) - zbiór nowel i opowiadań. Zawiera następujące utwory: Radosti ziemnoj lubwi (ros. Радости земной любви) Princessa Zara (ros. Принцесса Зара) Zołotoj rycar' (ros. Золотой рыцарь) Poslednij pridwornyj poet (ros. Последний придворный поэт) Czornyj Dik (ros. Чёрный Дик) Doczeri Kaina (ros. Дочери Каина) Lesnoj djawoł (ros. Лесной дьявол) Skripka Stradiwariusa (ros. Скрипка Страдивариуса) Putieszestwije w stranu efira (ros. Путешествие в страну эфира) Afrikanskaja ochota (ros. Африканская охота) 1917 - Czornyj gienierał (ros. Чёрный генерал) Wiesiołyje bratja (ros. Весёлые братья) Afrikanskij dniewnik (ros. Африканский дневник) Wwierch po Niłu (ros. Вверх по Нилу) Karty (ros. Карты) Diewkalion (ros. Девкалион) Gibieli obrieczonnyje (ros. Гибели обречённые)

Publicystyka Żyzn' sticha (ros. Жизнь стиха) Nasledije simwolizma i akmieizm (ros. Наследие символизма и акмеизм) Czitatiel (ros. Читатель) Anatomija stichotworienija (ros. Анатомия стихотворения) O stichotwornych pieriewodach (ros. О стихотворных переводах) Annienskij - kritik (ros. Анненский — критик) O prozie M. Kuzmina (ros. О прозе М. Кузмина) O rasskazach S. Auslendiera (ros. О рассказах С. Ауслендера) Dramaticzeskije proizwiedienija Bar. M. Liwien (ros. Драматические произведения Бар. М. Ливен) O sowriemiennoj poezii (ros. О современной поэзии) Stati i zamietki o russkoj poezii (ros. Статьи и заметки о русской поэзии) O Wiercharnie (ros. О Верхарне) O francuzskoj poezii XIX wieka (ros. О французской поэзии XIX века) Tieofil Gotje (ros. Теофиль Готье) Wjele-Grifien (ros. Вьеле-Грифен) Gilgamesz, wawiłonskij epos (ros. Гильгамеш, вавилонский эпос) Poema o starom moriakie S.T. Kolridża (ros. Поэма о старом моряке С. Т. Кольриджа) Bałłady Robierta Sauti (ros. Баллады Роберта Саути) Francuzskije narodnyje piesni (ros. Французские народные песни) Wystawka nowogo russkogo iskusstwa w Pariże (ros. Выставка нового русского искусства в Париже) Dwa sałona (ros. Два салона) Po powodu "sałona" Makowskogo (ros. По поводу «салона» Маковского) Umier li Mienielik? (ros. Умер ли Менелик?) Zapiska ob Abissinii (ros. Записка об Абиссинии)

Bibliografia

Źródła w języku angielskim

• Biografia Gumilowa na portalu Spartacus Educational. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
• Biografia Gumilowa na portalu Russia-InfoCentre. [dostęp 2014-09-23]. (ang.).
• Nikolay Stepanovich Gumilyov, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-09-23]  (ang.).

Źródła w języku rosyjskim

• Biografia Gumilowa na portalu Chronos. [dostęp 2014-09-23]. (ros.).
• Biografia Gumilowa na portalu Krugoswiet. [dostęp 2014-09-23]. (ros.).