Opština Berane
| ||||||||||||||||||||||
.svg?lang=sh)
Opština Berane je opština u Gornjem Polimlju u Crnoj Gori. Središte opštine je gradsko naselje Berane.
Opština Berane prostire se na površini od 717 km² sjeveroistočnog dijela Crne Gore. Smještena je u gornjem slivu Lima. Od juga prema sjeveru ovom rijekom podijeljena je na dva približno jednaka dijela i otvorena prema andrijevačkoj i bjelopoljskoj kotlini. Na njenoj zapadnoj strani su vrhovi planina Bjelasice, a na jugoistočnoj i istočnoj Mokre planine, Smiljevice i Turjaka. Najviša tačka u opštini je vrh Crna glava koja doseže nadmorsku visinu od 2.139 metara. Zemljište opštine je kotlinsko-planinsko i nalazi se iznad 600 metara nadmorske visine. Poprečne doline limskih pritoka prirodne su saobraćajnice lokalnog i šireg značaja.
Opština Berane zahvata, osim limske kotline i područje Bihora sa Petnjicom na rijeci Popči, kao središnjem naseljem. U sjeveroistočnom dijelu opštine, na njenoj granici sa opštinama Bijelo Polje i Rožaje i Srbijom, Bihor se prostire na 174 kvadratna kilometra, ima oko 10 000 stanovnika u 25 naselja svrstanih u pet mjesnih naselja. Na ovom području živi uglavnom muslimansko-bošnjačko stanovništvo. Prirodne granice ovog područja čine planinski masivi Turjak, Vlahovi, Lađevac, Ciglen i Polička visoravan. Ove planine su sa vrhovima iznad 1.700, a riječne doline su na nadmorskoj visini od oko 620 metara.
Opština Berane se nalazi između vrhova Bjelasice na zapadu, Cmiljevice na istoku, Tivranske klisure na sjeveru i Sutjeske i Previje na jugu. Ona je dobro prirodno ograničena, osim na sjeveroistoku gdje je preko Police i Bihora niz manjih krečnjačkih uzvišenja, uglavnom planinskim visovima. Beranska opština prostire se na 647 km². Od ukupne površine na plodno zemljište otpada 91% ili nešto oko 62 hektara. Neplodnog zemljišta je oko 5,5 hektara. Na ovoj teritoriji živi oko 35.000 stanovnika (u naselju Berane oko 13.000).
U fizičko-geografskom pogledu, beranska opština je vrlo raznolika. Reljefno je heterogena sa tvorevinama koje svjedoče o složenim procesima u geološkoj prošlosti. Geološki sklop i tektonska struktura direktno i indirektno su uticali na formiranje osnovnih rudnih, pedoloških, hidroloških i vegetativnih obilježja važnih za život ljudi i razvoj njihovih djelatnosti. Geomorfološki oblici nastali su u različitim vremenskim razdobljima. Međusobno se kombinuju gradeći izrazite pejzažne ambijente među kojima se posebno ističu riječne doline, aluvijalne ravni, riječne terase i planinske strane i vrhovi. Čitav prostor opštine ispresijecan je vodenim tokovima. Lim, kao najveći, teče aluvijalnom ravni koja čini najniži element. U cjelini posmatrano, reljef opštine je prohodan i pogodan za život i rad ljudi.
Klima je umjereno kontinentalna sa malim mediteranskim uticajima u kotlinama i dolinama; modifikovano subplaninska u srednjim visinskim zonama i planinska u najvišim predjelima. Prisutni su i određeni tipovi mikroklime koji se odražavaju na prostornu organizaciju nekih djelatnosti, a posebno poljoprivrede i turizma.
Jul i avgust su najtopliji mjeseci u godini. Visoke ljetnje temperature mogu duže i da potraju. Srednja godišnja temperatura u Beranama iznosi 8.5 °C. Najhladniji zimski mjeseci su januar i decembar.
Za područje opštine karakterističan je i modifikovani pluviometrijski režim režim padavina. Najviše je padavina u novembru i januaru, a najmanje u martu i julu. Ovakav raspored ukupne količine padavina ne pogoduje, ili ne bar u dovoljnoj mjeri, potrebama poljoprivrede. Zbog toga se, gdje to uslovi dozvoljavaju, obezbjeđuje navodnjavanje obradivih površina.
Najintenzivnoje snježne padavine javljaju se u periodu decembar-mart. Na višim lokalitetima Mokre planine, Smiljevice, Turjaka i Bjelasice, skijaška sezona traje 80 do 120 dana, a na osojnim stranama i u šumskim kompleksima i duže, tako da su smučarski tereni iznad 1.600 metara podobni za skijanje i do šest mjeseci, što je izuzetno povoljno za organizaciju zimskog turizma.
Nisu ni rijetke pojave temperaturalnih inverzija, kada su niži predjeli u kotlinama i dolinama hladniji i maglovitiji, a viši sunčani i topliji.
Opština Berane je jedna od najsiromašnijih opština u republici Crnoj Gori. Industrijska proizvodnja je veoma mala jer su mnoga preduzeća u zadnjih 10 godina prestala s radom. U ranijem periodu mnoga poljoprivredna domaćinstva su preseljena sa sela u grad zbog tzv. industrijalizacije, tako da je poljoprivreda zamrla, selo zapostavljeno a industrija ugašena tako da većina stanovnika teško živi. U posljednje vrijeme otvoreno je mnogo privatnih firmi, uglavnom na bazi trgovine i ugostiteljstva. Proizvodnih je veoma malo. U tim preduzećima zapošljavaju se uglavnom na crno, te nemaju neki društveni značaj. Ukupan broj zaposlenih je oko 3.000.
U Opštini Berane postoji jedan dječji vrtić, 13 osnovnih škola i 4 srednje škole. U Opštini postoji Opšta bolnica i dom zdravlja sa 61 ljekarom, 20 stomatologa i oko 350 zdravstvenih radnika srednjeg obrazovanja. Broj korisnika materijalnog obezbjeđenja kreće se oko 1.200.
U opštini se nalazi 66 naselja, Osim gradskog naselja Berane opštini pripadaju i sledeća sela:
Azane, Babino, Bastahe, Beran Selo (novi naziv je Beranselo), Bor, Bubanje, Budimlja, Buče, Veliđe, Vinicka, Vrševo, Vuča, Glavaca, Godočelje, Goražde, Gornja Vrbica, Gornje Zaostro, Dapsići (novi naziv je Dapsiće), Dašča Rijeka, Dobrodole, Dolac, Donja Vrbica, Donja Ržanica, Donje Zaostro, Donje Luge, Dragosava, Zagorje, Zagrad, Zagrađe, Javorova, Jašovići, Johovica, Kalica, Kaludra, Kruščica, Kurikuće, Lagatori, Lazi, Lubnice, Lužac, Lješnica, Mašte, Mezgalji (novi naziv Mezgale), Murovac, Orah, Orahovo, Pahulj, Petnjik, Petnjica, Pešca, Ponor, Poroče, Praćevac, Radmanci, Radmuževići, Rovca, Rujišta, Savin Bor, Skakavac, Tmušići, Trpezi, Tucanje, Crvljevine (novi naziv Crljevine), Crni Vrh i Štitari[1].
Prema popisu iz 2011. godine opština ima 33.970 stanovnika.
| Nacionalni sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 14592 | 42.96% | ||
| Crnogorci | 8838 | 26.02% | ||
| Bošnjaci | 6021 | 17.72% | ||
| Muslimani | 1957 | 5.76% | ||
| ostali | 1312 | 3.86% | ||
| neizjašnjeni | 1250 | 3.68% | ||
| Verski sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Pravoslavci | 23287 | 68.55% | ||
| Muslimani | 9502 | 27.97% | ||
| ateisti i agnostici | 101 | 0.30% | ||
| ostali | 513 | 1.51% | ||
| neizjašnjeni | 567 | 1.67% | ||
| Jezički sastav (sa udelom preko 1%) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srpski jezik | 18625 | 54.83% | ||
| Crnogorski jezik | 9778 | 28.78% | ||
| Bosanski jezik | 2224 | 6.55% | ||
| ostali | 2412 | 7.10% | ||
| neizjašnjeni | 931 | 2.74% | ||
- ↑ Zakon o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore.[mrtav link] Sl. list Crne Gore 54/2011
