Overleg:Tiende

De tiende werd als sociale belasting met de Franse Revolutie in de Nederlanden afgeschaft.

Met het inwerkingtreden op 1 januari 1909 van de Tiendwet 1907 verviel in Nederland de tiendplichtigheid.

Deze beweringen zijn met elkaar in tegenspraak.

Hooguit zou je kunnen zeggen dat er na de Franse Revolutie geen nieuwe tienden meer konden worden ingevoerd, maar in de praktijk gebeurde dit al eeuwenlang niet meer. (Men is wel eens te vlug met stellen dat bepaalde oude gebruiken door de Franse Revolutie werden afgeschaft. In de praktijk blijkt dat heel erg mee (tegen?) te vallen.) Mvdleeuw 7 feb 2007 08:45 (CET)

Rooms-Hollands recht

Wat is toch Rooms-Hollands recht? Notum-sit 12 sep 2008 10:19 (CEST)

Uit de literatuur lijkt het mij het Romeinse' recht in Holland. Tienden komen echter ook in Oost-Nederland voor en daar had men ander recht. Notum-sit 12 sep 2008 10:22 (CEST)

Reactie --Quebecbravo 27 okt 2008 13:01 (CET) Rooms-Hollands Recht is het recht dat met name in Holland en Zeeland van toepassing was vanaf de late middeleeuwen. Goedbeschouwd is het ontstaan uit middeleeuws gewoonterecht (waaronder veel feodaal recht), dat geïnterpreteerd werd door in het Romeinse recht onderwezen juristen. Bood het gewoonterecht geen uitsluitsel, dan werd het Romeinse recht als subsidiair (dus als secundair) recht toegepast. Mettertijd ontstond een soort van gemengd systeem. Hugo de Groot is eigenlijk de eerste geweest die dit geheel, systematisch in een boek gepast heeft. Het stramien en de beginselen zijn doorgaans Romeinsrechtelijk (als was het maar dat alleen het RR een systeem had, iets dat het gewoonterecht ontbeerde), maar bepaalde figuren zijn typisch Romeinsrechtelijk.

Klein voorbeeld: het leenrecht (feodaal recht) werd in termen van eigendom, bezit en houderschap (typisch Romeins recht) omschreven door Hugo de Groot.

Zie mijn literatuurverwijzingen. Ik zal er tzt nog wat toevoegen. --Quebecbravo 27 okt 2008 13:01 (CET)

Tiende = elfde

Een tiende is anders dan het woord lijkt te zeggen een elfde deel van de opbrengst. Zo schrijft Hugo de Groot in zijn Inleidinge in het aan de tiende en andere 'minder dan tocht-rechten' gewijde stuk.

Deze niet-ondertekende opmerking van Quebecbravo van 26 okt 2008 20:44 heb ik verplaatst van de pagina Overleg Wikipedia:Overlegpagina/actie (die ik voor verwijdering zal nomineren) naar deze overlegpagina. De titel van dit kopje heb ik zelf veranderd omdat alleen "tiende" niet aangeeft waar het over gaat. Notum-sit 27 okt 2008 09:26 (CET)

Wanneer Huge de Groot het in het algemeen bij het verkeerde eind had, of zijn theorie slechts van toepassing is op de gewesten Holland en Zeeland, hoor ik dat graag. Corrigeren van fouten is belangrijk, maar enige literatuurverwijzing is dan wel op zijn plaats.--Quebecbravo 28 okt 2008 08:34 (CET)

Ik heb De Groot nu niet bij de hand, digitaal is het ook niet gepubliceerd, maar iedere zich zelf respecterende universiteitsbibliotheek beschikt over een aantal exemplaren. Een paar literatuurverwijzingen mijnerzijds met citaat:

"De landbouwer diende een tiende of elfde deel van de opbrengst af te staan aan de tiendheffer." zie: R.H.C. van Maanen, 'De tienden op Goilberdingen 1324-1811', Voetnoten 10 (1993) 33. Dit betreft een gebied in Gelre!

Maar:

"het tiende deel van hunne verkogte waaren aan 's Konings schatkist geeven, terwijl andere Onderdaanen met een elfde deel vrij kwaamen" uit H. van Wijn, Huiszittend leeven bevatende eenige mengelstoffen over afzonderlijke en, voorheen, weinig of niet bewerkte onderwerpen betreklijk tot de letter-, historie en oudheidkunde van Nederland (Amsterdam 1807) 85.

Zie ook het engelstalige lemma tithe, waar wel tiende als in 1/10. Ik vermoed dat we een en ander moeten nuanceren. Simpelweg steeds wijzigen heeft geen zin. Holland en Zeeland is dus 1/11, hetgeen voor delen van Gelre ook gold.

Het Duitse lemma zegt denk ik terecht dat een tiend ongeveer een tiende deel was. Dat een tiend feitelijk qua grootte kon variëren lijkt me inderdaad juist. Over de Bijbelse tienden bestaat echter denk ik weinig twijfel dat dit werkelijk een tiende deel betrof. Ook het Latijnse woord decima betekent letterlijk tiende. Dat in het graafschap Holland een tiend gewoonlijk feitelijk een elfde was is mogelijk. In Twente kwamen ook tienden op de 12e en 13e gast voor, wat dus maar 8% is. Ik zal eens kijken of ik er iets over kan vinden. groet, Notum-sit 28 okt 2008 10:13 (CET)

PS ondertekenen kun je met 4 tildes: ~~~~

PS2 het simpelweg wijzigen geldt evengoed voor jou.

In het Kabinet van Nederlandsche en Kleefsche outheden ... Door Matthæus Brouërius van Nidek, Isaäc le Long, Abraham Rademaker, staat (fwiw): Behalven voorgenoemde latten zyn die van Noorrwy kerhout mede Tiendfchuldigh aen de Graeflyfcheit te weten de Tiende fchoof en het Tiende lam als mede de Tiende van Vlafch doch met dit onderfcheit datdenTiendenaer het Vlafch gewas fchen op de Tiende roede toebehoort wanneer hy dit gewafch zelve plukt doch de Elfde fchoof wanneer de Boulieden het zelve plukken en aen fchoven zetten zodat de algemeene befchryving van ons Vaderlands Tiendrecht vanden Fenix der Geleerden Hugo de Groot dat het Tiendrecht een gerechtigheit zoude zyn om t Elfde deel van eenige vruchten te trekken meteenige uitzondering moet opgenomen worden

(Tikfouten komen door gebrekkige tekstherkenning, maar de strekking is wel duidelijk dacht ik.) Michiel 28 okt 2008 10:31 (CET)

Enige fouten eruit: "Behalven voorgenoemde lasten zyn die van Noorrwykerhout mede Tiendschuldigh aen de Graeflyfcheit te weten de Tiende schoof en het Tiende lam als mede de Tiende van Vlasch doch met dit onderscheit dat den Tiendenaer het Vlasch gewasschen op de Tiende roede toebehoort wanneer hy dit gewasch zelve plukt doch de Elfde schoof wanneer de Boulieden het zelve plukken en aen schoven zetten zodat de algemeene beschryving van ons Vaderlands Tiendrecht van den Fenix der Geleerden Hugo de Groot dat het Tiendrecht een gerechtigheit zoude zyn om t Elfde deel van eenige vruchten te trekken met eenige uitzondering moet opgenomen worden" Notum-sit 28 okt 2008 10:50 (CET)

Ik heb het artikel een beetje aangepast zodat in elk geval meteen duidelijk is dat een tiende niet per se 10% hoeft te zijn. Groet, Notum-sit 31 okt 2008 09:52 (CET)

Hugo de Groot schrijft in zijn Inleidinge tot de Hollandse rechts-geleerdheid (II.45; p. 181 in editie 1965): "Tiend-recht is een gerechtigheid om 't elfde-deel van eenighe vruchten te trecken. Wy zeggen 't elfde deel: hoe wel de naem anders schijnt te mede te brenghen (...)" Hij vervolgt met een rechtshistorische uitleg over tienden, met daarbij ook voorbeelden dat het om een elfde deel kan gaan. --Mosellanus 22 jan 2009 16:25 (CET)

Dan gaf hij een te beperkte definitie. Zijn uitleg is allerminst universeel geldig. Notum-sit 22 jan 2009 16:29 (CET)