İçeriğe atla

Perseus Çift Kümesi

Koordinat:Sky map 02sa 19d 00s; +57º 07' 42″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Perseus Çift Kümesi
Perseus Çift Kümesi. Solda Chi Persei ve sağda h Persei görülüyor.
Gözlem verisi (Dönem J2000.0)
TakımyıldızKahraman
Sağ açıklık (α)02sa 19d 00s
Dik açıklık (δ)+57° 07′ 42″
SınıflandırmaI 3 r ve I 3 r
Açısal boyut ()60′
Görünür büyüklük (V)3,7 ve 3,8
Özellikler
Uzaklık7.460 ve 7.640[1] Iy (2.290 ve 2.340[1] pc)
Katalog belirtmeleri
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Açık yıldız kümesi, Liste

Perseus Çift Kümesi (ayrıca Caldwell 14 olarak da bilinir), Kahraman takımyıldızında (Perseus) birbirine yakın konumda bulunan NGC 869 ve NGC 884 (genellikle sırasıyla h Persei ve χ (chi) Persei olarak adlandırılır) açık yıldız kümelerinden oluşur. Her ikisi de çıplak gözle görülebilen NGC 869 ve NGC 884, Samanyolu gökadasının Kahraman Kolu'nda yaklaşık 7.500 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır.[2]

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

NGC 869, 4.700 M☉ kütleye sahipken, NGC 884'ün kütlesi 3.700 M☉ güneş kütlesidir. Her iki küme de, toplamda en az 20.000 güneş kütlesine sahip çok geniş bir yıldız halesiyle çevrilidir.[1] Genç, sıcak yıldızlardan oluşan Perseus OB1 birliğinin çekirdeğini oluştururlar.[2]

Tek tek yıldızlarına bakıldığında kümeler nispeten gençtir ve her ikisi de yaklaşık 14 milyon yıl yaşındadır.[1] Karşılaştırma olarak Ülker (Pleiades) kümesinin tahmini yaşı 75 milyon ila 150 milyon yıl arasındadır.

Her iki kümede de 300'den fazla mavi-beyaz üstdev yıldız bulunur. Kümeler ayrıca maviye kayma gösterir; NGC 869 Dünya'ya 39 km/s (24 mi/s) hızla yaklaşırken, NGC 884 de benzer bir hızla 38 km/s (24 mi/s) yaklaşmaktadır.[3] En sıcak anakol yıldızları B0 tayf türündendir. NGC 884, hepsi değişken ve hepsi yaklaşık 8. kadirden beş belirgin kırmızı üstdev yıldız içerir: RS Persei, AD Persei, FZ Persei, V403 Persei ve V439 Persei.

Gözlem bilgisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Perseus Çift Kümesi, görünür ışıkta.

Perseus Çift Kümesi, kuzeydeki ılıman enlemlerin çoğunda dairesel (sürekli ufkun üzerinde) olarak gözlemlenebilir. Kraliçe takımyıldızına yakın bir konumdadır. Kuzeydeki bu konumu nedeniyle, Yeni Zelanda, Avustralya'nın büyük bölümü ve Güney Afrika gibi yaklaşık 30º güney enleminin altındaki yerlerden görülemez. Çift Küme, her yıl 12 veya 13 Ağustos civarında zirve yapan Perseid meteor yağmurunun yaklaşık saçılma noktasıdır. Kuzey gökyüzünde bulunması kolay olsa da, iki parçasını da gözlemleyebilmek için optik yardım gerekir. Bu küme, "hayranlık uyandıran" ve "nefes kesici" bir manzara olarak tanımlanır ve astronomi gözlem kılavuzlarında sıklıkla bir hedef olarak gösterilir.[4]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Perseus Çift Kümesi (merkezin sol alt köşesi, geniş açılı görünüm)

Yunan gökbilimci Hipparkos bu gök cismini (Perseus'taki ışık lekesi olarak) MÖ 130 gibi erken bir tarihte kataloglamıştır. Bedevi Araplar için bu küme, bu bölgede hayal ettikleri iki balıktan küçük olanının kuyruğunu işaret ediyordu ve Abdurrahman es-Sufî'nin Sabit Yıldızlar Kitabı'ndaki çizimlerde gösterilmiştir.[5] Çift Küme'nin gerçek doğası ise yüzyıllar sonra teleskobun icadına kadar keşfedilememiştir. 19. yüzyılın başlarında William Herschel, bu cismi iki ayrı küme olarak tanımlayan ilk kişi oldu. Perseus Çift Kümesi Messier'in kataloğunda yer almaz, fakat popüler derin gökyüzü cisimlerinin yer aldığı Caldwell kataloğunda bulunur.[6][7]

Kümeler, Johann Bayer tarafından Uranometria (1603) adlı eserinde h Persei ve χ Persei olarak belirtilmiştir.[8] Bazen Bayer'in bu çifti iki ayrı bulutsu leke olarak ayırt edemediği ve χ'nin Çift Küme'yi, h'nin ise yakınındaki bir yıldızı işaret ettiği iddia edilir.[9] Bayer'in Uranometria'sındaki Perseus haritasında bu cisimler bulutsu olarak gösterilmemiştir, fakat Cassiopeia (Kraliçe) haritasında bulutsu olarak gösterilir ve Bayer'in yardımıyla derlenen Schiller'in Coelum Stellatum Christianum adlı eserinde Nebulosa Duplex (Çift Bulutsu) olarak tanımlanmışlardır.[10]

Mitoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunan mitolojisinin ünlü bir kahramanı olan Perseus, Yunan tanrısı Zeus'un oğluydu. Medusa'nın başını kesmenin yanı sıra, deniz canavarı Cetus'a kurban olarak bir kayaya zincirlenmiş prenses Andromeda'yı kurtarmak gibi başka kahramanlıklar da göstermiştir. Tanrılar, Perseus'u bir elinde Medusa'nın başı, diğerinde ise mücevherli kılıcıyla yıldızlar arasına yerleştirerek onu ölümsüzleştirdiler. Perseus Çift Kümesi, kılıcının mücevherli kabzasını temsil etmektedir.[11]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d Currie, Thayne; Hernandez, Jesus; Irwin, Jonathan; Kenyon, Scott J.; Tokarz, Susan; Balog, Zoltan; Bragg, Ann; Berlind, Perry; Calkins, Mike (2010). "The Stellar Population of h and χ Persei: Cluster properties, membership, and the intrinsic colors and temperatures of stars". The Astrophysical Journal Supplement. 186 (2). s. 191. arXiv:0911.5514 $2. Bibcode:2010ApJS..186..191C. doi:10.1088/0067-0049/186/2/191. 
  2. ^ a b Keller, Stefan C.; Grebel, Eva K.; Miller, Grant J.; Yoss, Kenneth M. (2001). "UBVI and Hα photometry of the h and χ Persei cluster". The Astronomical Journal. 122 (1). s. 248. arXiv:astro-ph/0104179 $2. Bibcode:2001AJ....122..248K. doi:10.1086/321139. 
  3. ^ Kharchenko, N.V.; Piskunov, A.E.; Röser, S.; Schilbach, E.; Scholz, R.-D. (2005). "Astrophysical parameters of Galactic open clusters". Astronomy and Astrophysics. 438 (3). s. 1163. arXiv:astro-ph/0501674 $2. Bibcode:2005A&A...438.1163K. doi:10.1051/0004-6361:20042523. 
  4. ^ Chaple, Glenn (Ocak 2011). "A double take". Astronomy. 39 (1). 
  5. ^ Ridpath, Ian. Star Tales – Andromeda Galaxy and the Double Cluster in al-Sufi's Book of the Fixed Stars. Online edition. 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  6. ^ O'Meara, Stephen James (2002). The Caldwell Objects. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82796-6. 
  7. ^ "Introduction". astroleague.org. 14 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2006. 
  8. ^ Ridpath, Ian. Star Tales – The Double Cluster. Online edition. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2024. 
  9. ^ O'Meara, Stephen James; Green, Daniel W.E. (Şubat 2003). "The mystery of the Double Cluster". Sky and Telescope. 105 (2). ss. 116-119. 
  10. ^ Wagman, Morton (2003). Lost Stars. McDonald & Woodward. s. 240. ISBN 0939923785. 
  11. ^ Ridpath, Ian. Star Tales – Perseus. Online edition. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Perseus Çift Kümesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Perseus_Çift_Kümesi&oldid=34271924" sayfasından alınmıştır