Piestrzenica olbrzymia
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
piestrzenica olbrzymia |
| Nazwa systematyczna | |
| Gyromitra gigas (Krombh.) Cooke Mycogr., Vol. 1. Discom. (London): fig. 327 (1878) | |
Piestrzenica olbrzymia (Gyromitra gigas (Krombh.) Cooke) – gatunek grzybów z rodziny krążkownicowatych (Discinaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyromitra, Discinaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1834 r. Julius Vincenz von Krombholz nadając mu nazwę Helvella gigas. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1878 r. Mordecai Cubitt Cooke, przenosząc go do rodzaju Gyromitra[1].
- Discina gigas (Krombh.) Eckblad 1968
- Helvella gigas Krombh. 1834
- Maublancomyces gigas (Krombh.) Herter 1950
- Neogyromitra gigas (Krombh.) S. Imai 1938
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 5–15 cm. Jest nieregularnie, falisto lub mózgowato powyginana, o płatach przygiętych do nasady trzonu lub też mocno z nim zrośniętych. Ma barwę odjasnooliwkowożółtej do ochrowożółtej, w miarę dojrzewania ciemnieje. W środku pusta, biaława[3].
Biały albo bladoochrowy; gruby, stosunkowo krótki, zwężający się ku podstawie, rzadziej nieco bulwkowaty, falisto bruzdowany, o gładkiej powierzchni; komorowaty i pusty wewnątrz[4]. Ma długość od 1/5 do 1/4 wysokości główki i często taką samą jak ona szerokość. Przechodzi w główkę płynnie[5].
Biały, woskowaty i bardzo łamliwy, o smaku łagodnym, bez zapachu[4].
Biały. Zarodniki elipsoidalne, o powierzchni drobno brodawkowanej i rozmiarach 18–24 × 8–10 µm. Na końcach są zgrubiałe[5].
- Gatunki podobne
Bardzo podobna jest piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta). Jest znacznie pospolitsza, mniejsza i zazwyczaj ciemniej ubarwiona. Cechy te nie są jednak wystarczające do pewnego rozróżnienia tych gatunków; owocniki piestrzenicy olbrzymiej nie od razu są duże, trafiają się mniejsze okazy także wśród dojrzałych owocników, a u piestrzenicy kasztanowatej występują podobnie, jasnobrązowo ubarwione okazy. Pewnie można rozróżnić te gatunki tylko badaniem mikroskopowym; u piestrzenicy kasztanowatej zarodniki są gładkie i bez zgrubień na końcach[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Notowana jest w niektórych krajach Europy[6]. W Ameryce Północnej występują bardzo podobne i blisko spokrewnione, ale odrębne genetycznie gatunki Gyromitra montana oraz Gyromitra korfii[7]. W Polsce występuje[8].
Pojawia się od marca do maja w wilgotnych lasach liściastych, zwłaszcza brzozowych i grabowych, ale także w lasach świerkowych. Rozwija się na rozkładającym się i zagrzebanym w ziemi drewnie i korze[3].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Piestrzenica olbrzymia zawiera tylko śladowe ilości gyromytryny[9], ale odradza się jej spożywanie ze względu na ogromne podobieństwo do bardzo trującej piestrzenicy kasztanowatej[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-12-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
- ↑ a b Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 220. ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b c J. Breitenbach, F.Kraenzlin, Fungi of Switzerland 1 – Acomycota, 1981.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Michael Beug, Alan E. Bessette, Arleen R. Bessette, Ascomycete Fungi of North America: A Mushroom Reference Guide, 2014.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ PubChem, Gyromitrin [online], pubchem.ncbi.nlm.nih.gov [dostęp 2019-04-06] (ang.).