Pniaki (Katowice)
50°16′38″N 19°03′16″E/50,277222 19,054444
| Część Katowic | |
 Fragment Pniaków (ulica Siemianowicka) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
XVIII wiek |
| W granicach Katowic |
31 grudnia 1959 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
| 50°16′38″N 19°03′16″E/50,277222 19,054444
| |
Pniaki (niem. Pniaky) – część Katowic, położona na terenie dzielnicy Dąbrówka Mała, przy granicy z Siemianowicami Śląskimi, wzdłuż ulicy Siemianowickiej.
Jej początki jako kolonii Dąbrówki Małej sięgają XVIII wieku, zaś swój rozwój zawdzięcza działającej w latach 1844–1885 kopalni węgla kamiennego „Gute Zuflucht”. Osada ta od 31 grudnia 1959 roku jest częścią Katowic. Historyczna zabudowa koncentruje się przy ulicy Siemianowickiej, w samych Pniakach ulokowały swoje placówki przedsiębiorstwa z różnych branż.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pniaki powstały w XVIII wieku jako kolonia robotnicza na północno-zachodnim obrzeżu wsi Dąbrówka Mała, wzdłuż drogi Bogucice – Siemianowice (obecnie ulica Siemianowicka)[1]. Dalszy rozwój kolonii wiąże się z kopalnią „Gute Zuflucht”, czynną w latach 1844–1885. Została ona nadana przez Wyższy Urząd Górniczy już 30 sierpnia 1828 roku. W 1873 roku z kopani wydobyto 24 tys. ton węgla kamiennego. Pola kopani po wykupieniu kuksów przez spółkę Hohenlohe-Werke zostały eksploatowane przez kopalnię „Hohenlohe”. Przy kopalni „Gute Zuflucht” wybudowano szereg domów robotniczych, które zachowały się do dziś wzdłuż obecnej ulicy Siemianowickiej[2], zaś przy wjeździe do Zakładu Wytwarzania Katowice (d. Elektrociepłownia Katowice), przy ulicy Siemianowickiej znajduje się zabytkowy krzyż z figurą Chrystusa i Matki Boskiej, ufundowany w 1910 roku przez Andreasa Schidlo. Krzyż ten został odnowiony w 2014 roku[3].
W 1861 roku w Pniakach mieszkało łącznie 278 osób, w tym 269 katolików, 3 ewangelików i 6 osób wyznania mojżeszowego[4]. Pod koniec grudnia 1885 roku w Pniakach mieszkało 1 017 osób. Osada ta była wówczas częścią gminy Dąbrówka Mała w powiecie katowickim (Kattowitz), zaś mieszkańcy wyznania rzymskokatolickiego przynależeli wówczas do bogucickiej parafii św. Szczepana[5][6].
Do 1951 roku Pniaki należały do gminy Dąbrówka Mała, po czym zostały włączone do Szopienic[1], zaś 31 grudnia 1959 roku do miasta Katowice[7]. Pod koniec lat 70. XX wieku w rejonie Pniaków i Nowego Czekaja oraz sąsiednich Siemianowic Śląskich rozpoczęto budowę fabryki domów oraz elektrociepłowni – późniejszej Elektrociepłowni Katowice[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Pniaki położone są w północnej części Katowic, na terenie dzielnicy Dąbrówka Mała, przy granicy z miastem Siemianowice Śląskie. Główną trasą komunikacyjną Pniaków jest ulica Siemianowicka, łącząca się na południu m.in. z ulicą gen. H. Le Ronda i ulicą Leopolda[8], zaś na północy kończy się przy Zakładzie Wytwarzania Katowice spółki Tauron Ciepło (dawniej Elektrociepłownia Katowice)[9]. Przy tej ulicy znajduje się kilka historycznych budynków (nr 1, 7, 8 18, 24, 26 i 36), główne familoków z początku XX wieku, natomiast pod numerem 26 znajdują się zagroda sięgająca 1825 roku, utrzymująca styl charakterystyczny dla lokalnego budownictwa ludowego[10]. Zachodnia część Pniaków, skoncentrowana w rejonie ulicy Budowlanej, jest miejscem koncentracji różnego rodzaju przedsiębiorstw. Brak tu natomiast placówek opiekuńczo-edukacyjnych[8].
Dostęp do miejskiego transportu miejskiego, obsługiwanego na zlecenie ZTM, zapewniają przystanki zlokalizowane przy ulicy gen. H. Le Ronda w Katowicach (Dąbrówka Mała Le Ronda) oraz przy ulicy Budowlanej w Siemianowicach Śląskich (Siemianowice Budowlana Wolf). Z pierwszego z nich kursuje 8 linii autobusowych, w tym dwie nocne (stan na lipiec 2021 rok)[11]. Wierni rzymskokatoliccy z Pniaków przynależą parafia pw. św. Antoniego z Padwy w Katowicach-Dąbrówce Małej[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Szaraniec 1996 ↓, s. 209.
- ↑ Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 79.
- ↑ Jacek Kuczkowic: Górnośląskie krzyże i kapliczki. Krzyż - Boża Męka. Pniaki, ul. Siemianowicka. przydrozne.eu. [dostęp 2021-07-28]. (pol.).
- ↑ Ahnenforschung im Altkreis Beuthen: Ortsliste des alten Kreises Beuthens. www.vogel-soya.de. [dostęp 2021-07-28]. (niem.).
- ↑ The Genealogical Gazetteer: Pniaki, Pniaki. gov.genealogy.net. [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
- ↑ Stadt und Landkreis Kattowitz (poln. Katowice). treemagic.org. [dostęp 2021-07-28]. (niem.).
- ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 64, poz. 381
- ↑ a b Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).
- ↑ TAURON Ciepło: Obszary wytwarzania. www.tauron-cieplo.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).
- ↑ Studium... 2012 ↓, Załącznik I.9 28/36.
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).
- ↑ Archidiecezja katowicka: KATOWICE-DĄBRÓWKA MAŁA, Świętego Antoniego z Padwy. www.archidiecezja.katowice.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
