Podofilotoksyna
| ||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C22H22O8 | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
414,41 g/mol | |||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||
Podofilotoksyna – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny z grupy lignanów. Jest stosowana miejscowo jako lek przeciwmitotyczny (hamujący mitozę). Mechanizm jej działania jest słabo poznany. Jest silnie toksyczna po spożyciu[1]. Uzyskuje się ją głównie z kłączy stopkowca tarczowatego (P. peltatum) i Sinopodophyllum hexandrum[2].
Zastosowanie medyczne
[edytuj | edytuj kod]Zastosowania zarejestrowane
[edytuj | edytuj kod]Stosuje się w leczeniu kłykcin kończystych okolic płciowych (łac. condylomata acuminata) oraz brodawek okołoodbytowych. Słabo wchłania po zastosowaniu zewnętrznym. Nie stwierdzono interakcji z innymi lekami[1].
Istnieją doniesienia o skuteczności podofilotoksyny w leczeniu rzeżączki, kiły, gruźlicy, zaburzeń miesiączkowania, łuszczycy, opuchlizny i kaszlu, jednak jej wykorzystanie medyczne jest bardzo ograniczone ze względu na toksyczność i niepożądane efekty uboczne[2]. Ponadto problemem jest jej bardzo słaba rozpuszczalność w wodzie i wąskie okno terapeutyczne[3].
Zastosowania przeciwrakowe pochodnych podofilotoksyny
[edytuj | edytuj kod]
Dwie półsyntetyczne glikozydowe pochodne podofilotoksyny, etopozyd (VP-16) i tenipozyd (VM-26), są aktywnymi środkami przeciwnowotworowymi, które zostały zatwierdzone przez FDA do chemioterapii w leczeniu drobnokomórkowego raka płuca, ostrej białaczki limfoblastycznej i raka jądra[4]. Wykazują one jednak różne skutki uboczne, takie jak supresja szpiku kostnego, utrata włosów i neurotoksyczność[4]. W celu ich uniknięcia oraz zwiększenia rozpuszczalności zaproponowano różne strategie modyfikacji struktury chemicznej podofilotoksyny i sposobów jej podawania[5]. Na przykład micelle złożone z podofilotoksyny i kwasu poliakrylowego wykazały poprawioną skuteczność przeciwnowotworową w przypadku wielolekoopornego raka piersi[3]. Inną ścieżką jest rozwój syntetycznych pochodnych, takich jak GL-331 (4'-demetylo-4β-(4"-nitroanilino)-4-dezoksypodofilotoksyna; 2,5–17 razy aktywniejsza od VP-16)[6], TOP 53 (4β-aminoalkilo-4'-O-demetylo-4-dezoksypodofilotoksyna; 3–5 razy aktywniejsza od VP-16)[7] i NK 611 (w pierścieniu glukozy w pozycji 2 zawiera grupę dimetyloaminową zamiast hydroksylowej; jest 120 razy lepiej rozpuszczalny w wodzie niż VP-16, dzięki czemu wykazuje większą aktywność przeciwrakową)[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Podofilox, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01179 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ a b Zinnia Shah i inni, Podophyllotoxin: History, Recent Advances and Future Prospects, „Biomolecules”, 11 (4), 2021, s. 603, DOI: 10.3390/biom11040603 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ a b Popat S. Kumbhar i inni, Podophyllotoxin-polyacrylic acid conjugate micelles: improved anticancer efficacy against multidrug-resistant breast cancer, „Journal of the Egyptian National Cancer Institute”, 32 (1), 2020, DOI: 10.1186/s43046-020-00053-1 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ a b Wei Zhao i inni, Challenges and potential for improving the druggability of podophyllotoxin-derived drugs in cancer chemotherapy, „Natural Product Reports”, 38 (3), 2021, s. 470–488, DOI: 10.1039/D0NP00041H, PMID: 32895676 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ Youngjae You, Podophyllotoxin Derivatives: Current Synthetic Approaches for New Anticancer Agents, „Current Pharmaceutical Design”, 11 (13), s. 1695–1717, DOI: 10.2174/1381612053764724, PMID: 15892669 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ Tze‐Sing Huang i inni, A Novel Podophyllotoxin-Derived Compound GL331 Is More Potent than Its Congener VP-16 in Killing Refractory Cancer Cells, „Pharmaceutical Research”, 16 (7), 1999, s. 997–1002, DOI: 10.1023/A:1018971313256, PMID: 10450922 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ Teruhiro Utsugi i inni, Antitumor activity of a novel podophyllotoxin derivative (TOP-53) against lung cancer and lung metastatic cancer, „Cancer Research”, 56 (12), 1996, s. 2809–2814, PMID: 8665518 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
- ↑ A.-R. Hanauske i inni, Activity of NK 611, a new epipodophyllotoxin derivative, against colony forming units from freshly explanted human tumours in vitro, „European Journal of Cancer”, 31 (10), 1995, s. 1677–1681, DOI: 10.1016/0959-8049(95)00245-E, PMID: 7488424 [dostęp 2024-07-01] (ang.).
