Preistòria

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia

Limba Sarda Comuna

. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

Istòria universale

Preistòria
Paleolìticu - Neolìticu Edade de su ràmene - Edade de su brunzu Edade de su ferru
Edade antiga
Mesopotàmia - Egitu Antigu Tziviltade de sa badde de s'Indus Tziviltade nuraghesa Fenìtzios - Etruscos - Cartaginesos Antighidade clàssica (Gregos, Romanos) Tzina antiga - Ìndia antiga
Edade mèdia
Edade Mèdia Arta Edade Mèdia Tzentrale Edade Mèdia Bàscia Impèriu Romanu de Oriente
Edade moderna
Edade de sas esploratziones Rinaschimentu Barocu - Illuminismu Rivolutzione frantzesa Rivolutzione industriale
Edade cuntemporànea
Prima Gherra Mundiale Segunda Gherra Mundiale Gherra frida Istòria de su tempus presente
v • d • e

Sa preistòria (dae su latinu præ "in antis" e historia "istòria") est su perìodu de s'istòria umana chi pro cumbènnidu pretzedet sa iscriidura, anteriore tando a s'istòria documentada, abratzende s'arcu temporale, segundu una bisura bastante cumpartzida, chi andat dae unos 2,5-2,6 milliones de annos faghet fintzas (a su nessi in Euràsia) a su 4000 a.C. In unas cantas disciplinas e cuntestos contat a mesu sa protoistòria, chi currespondet a giai totu s'era cuaternària.

Mentras su cumintzu de su perìodu parit relativamente pagu problemàticu, sugetu a sa repertatzione, e pertocat sa paleoantropologia e s'antropologia moleculare, s'acabu no est unìvocu e dependet dae variatziones fintzas notàbiles, massimamente de àmbitu geogràficu. Esistent medas culturas non definìbiles preistòricas, susetotus in su continente americanu e in s'Àfrica subsahariana, chi non tenent o ant introduidu a tardu s'impreu de s'iscriidura; fintzas in sinu a Europa e Àsia bi sunt istadas diferèntzias temporales mannas.

In su 1833 Paul Tournal (1805-1872), fundadore de sa Commission Archéologique e de su museu de Narbonne, aiat impreadu su tèrmine anté-historique;^[1] sa prima ocurrèntzia de su tèrmine prehistoric est de su 1851, in su tìtulu de unu libru de Daniel Wilson (1816-1892);^[2] a fatu su tèrmine s'est difùndidu fintzas in àteras limbas.^[3]

Notas

↑ "Considerations générales sur le phenomène des cavernes à ossemens", Annales de Chimie et de Physique, 52, pp. 61-81.
↑ The Archaeology and Prehistoric Annals of Scotland, Edinburgh, Sutherland and Knox.
↑ Christopher Chippindale, "The Invention of Words for the Idea of ‘Prehistory’.", Proceedings of the Prehistoric Society, 54, 1988, pp 303-314.

Àteros progetos

Wikimedia Commons tenet files chi ligant a: Preistòria

[1] "Considerations générales sur le phenomène des cavernes à ossemens", Annales de Chimie et de Physique, 52, pp. 61-81.

[2] The Archaeology and Prehistoric Annals of Scotland, Edinburgh, Sutherland and Knox.

[3] Christopher Chippindale, "The Invention of Words for the Idea of ‘Prehistory’.", Proceedings of the Prehistoric Society, 54, 1988, pp 303-314.

[1]

[2]

[3]