Procellaria

	Procellaria
	Linnaeus, 1758
	; Przedstawiciel rodzaju – burzyk białobrody (P. aequinoctialis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Procellaria
	Typ nomenklatoryczny
	Procellaria aequinoctialis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Priofinus Hombron & Jacquinot, 1844; Majaqueus Reichenbach, 1853; Adamastor Bonaparte, 1856; Cymatobolus Heine & Reichenow, 1890;
	Priofinus Hombron & Jacquinot, 1844; Majaqueus Reichenbach, 1853; Adamastor Bonaparte, 1856; Cymatobolus Heine & Reichenow, 1890;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Procellaria – rodzaj ptaków z rodziny burzykowatych (Procellariidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na oceanach półkuli południowej oraz na środkowym Oceanie Spokojnym^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała 41–58 cm, rozpiętość skrzydeł 112–147 cm; masa ciała 585–1550 g^[8].

Systematyka

Etymologia

Procellaria: nowołac. procellarius „z burzy, burzowy”, od łac. procella „burza, wichura”, od procellere „rzucać się w dół”, od pro „przed”; -cello „szybki”, od celer, celeris „szybko”^[9].
Priofinus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Prion Lesson, 1829 i Puffinus Brisson, 1760^[9]. Gatunek typowy: Procellaria aequinoctialis Linnaeus, 1758.
Majaqueus: Ludwig Reichenbach w 1853 roku użył nazwy „Maiague” użytej przez Piso w 1658 roku, w odniesieniu do kormorano–podobnego ptaka (następnie zidentyfikowany na podstawie oryginalnej ryciny jako kormoran oliwkowy (Phalacrocorax brasilianus)), od tup. Maiagué „jakiś rodzaj ptaków wodnych”^[9]. Gatunek typowy: Procellaria aequinoctialis Linnaeus, 1758.
Adamastor: port. Adamastor „okropna, burzowa zjawa”, która ukazała się flocie Vasco da Gamy koło Przylądka Dobrej Nadziei, wspomniana w eposie „Luzjady” Luísa de Camõesa z 1572 roku (gr. αδαμαστος adamastos „nieokiełznany”, niezwyciężony, od δαμαω damaō „podbijać”)^[9]. Gatunek typowy: Procellaria haesitata J.R. Forster, 1844 (= Procellaria cinerea J.F. Gmelin, 1789).
Cymatobolus: gr. κυματοβολος kumatobolos „rzucanie się na fale”, od κυμα kuma, κυματος kumatos „fala”; βαλλω ballō „rzucać się”^[9]. Gatunek typowy: Procellaria conspicillata Gould, 1844.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Procellaria cinerea J.F. Gmelin, 1789 – burzyk bury
Procellaria aequinoctialis Linnaeus, 1758 – burzyk białobrody
Procellaria westlandica Falla, 1946 – burzyk ciemny
Procellaria parkinsoni G.R. Gray, 1862 – burzyk czarny
Procellaria conspicillata Gould, 1844 – burzyk okularowy

Przypisy

↑ Procellaria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 131. (łac.).
↑ J.B. Hombron & H. Jacquinot. Remarques sur quelques points de l’anatomie et de la physiologie des Procellarides, et essai d’une nouvelle classification de ces oiseaux. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 18, s. 355, 1844. (fr.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).
↑ Ch.-L. Bonaparte. Excursion dans les divers Musées d’Allemagne, de Hollande et de Belgique (suite), et Tableaux paralléliques de l’ordre des Échassiers (fin). „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 594, 1856. (fr.).
↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 363. (łac.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-16]. (ang.).
↑ ^a ^b C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 250–251. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 – burzykowate - Petrels & Shearwaters (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-24].

[itis-1] Procellaria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 131. (łac.).

[Hombron&Jacquinot-3] J.B. Hombron & H. Jacquinot. Remarques sur quelques points de l’anatomie et de la physiologie des Procellarides, et essai d’une nouvelle classification de ces oiseaux. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 18, s. 355, 1844. (fr.).

[Reichenbach-4] H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. iv. (niem.).

[Bonaparte-5] Ch.-L. Bonaparte. Excursion dans les divers Musées d’Allemagne, de Hollande et de Belgique (suite), et Tableaux paralléliques de l’ordre des Échassiers (fin). „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences”. 43, s. 594, 1856. (fr.).

[Heine&Reichenow-6] F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 363. (łac.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-16]. (ang.).

[Carboneras-8] C. Carboneras: Family Procellariidae (Petrels and Shearwaters). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 250–251. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[Jobling-9] Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 – burzykowate - Petrels & Shearwaters (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-24].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]