İçeriğe atla

Proton pompa inhibitörü

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Proton pompa inhibitörleri
Bir proton pompa inhibitörünün genel yapısı
İlaç sınıfı
Sınıf tanımlayıcıları
AmaçGastrik asit üretimini azaltmak
ATC koduA02BC
Etki mekanizmasıEnzim inhibitörü
Biyolojik hedefH+/K+ ATPaz
Klinik veri
Drugs.comİlaç Sınıfları
WebMDMedicineNet 
MeSHD054328
Vikiveri öğesi

Proton pompa inhibitörleri (PPİ), gastrik asit üretiminde belirgin ve uzun süreli azaltan ilaç grubudur. Bunu, midenin H+/K+ ATPaz proton pompasını geri dönüşsüz engelleyerek yapar.[1]

Asit sekresyonunun mevcut en etkili engelleyicisidir.[2] Proton pompa inhibitörleri, antiasitlerin ve benzer etkili ama farklı etki mekanizmasıyla etkileyen H2-reseptör antagonistlerinin yerini almıştır.[3]

PPİ'ler, dünyada en çok satılan ilaçlardandır. Proton pompa inhibitörleri ilaç sınıfı, Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'ndedir.[4][5] Omeprazol listedeki bu ilaçlardan en bilinenidir.[4][5]

Klinik kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Etki mekanizması

[değiştir | kaynağı değiştir]
PPI'lerin etkinleştirmesi

Proton pompası inhibitörleri, gastrik paryetal hücrelerin hidrojen/potasyum adenozin trifosfataz enzim sistemini (H+/K+ ATPaz veya daha yaygın olarak gastrik proton pompası) geri dönüşümsüz engelleyerek etki eder.

Proton pompası gastrik asit sekresyonunda en son evredir ve gastrik lümene H+ sekresyonunu sağlaması nedeniyle inhibisyon için ideal süreçtir.

Bu şekilde % 99 a varan oranlarda asit sekresyonunu engellerler ve H2 Reseptör antagonistlerine göre çok daha iyi sonuç sağlarlar.

Mide asidinin yokluğunda duodenum ülserlerinin iyileşmesi hızlanır; hazımsızlık ve mide ekşimesi rahatsızlıkları azalır.Ancak bu durumda da bazı gıdaların emiliminde sorunlar ortaya çıkabilir.

Proton pompa inhibitörleri vücuda inaktif halde verilir. İnaktif form yüksüz yani nötrdür (lipofilik) ve hücre membranını kolayca geçerek asidik içeriği olan hücre içi kompartmanlara ulaşır (mide paryetel hücre kanalı gibi). Bu asidik çevrede inaktif ilaç protonize olur ve aktif hale geçer. Daha sonra bu aktif form kovalent bağla gastrik proton pompasına geri dönüşümsüz olarak bağlanır ve onu işlevsiz hale getirir.

Farmakokinetiği

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel olarak proton pompa inhibitörlerinin emilimi gıda ile birlikte alındıklarında etkilenmez. Buna rağmen omeprazolün emilimi eş zamanlı olarak yenen yemekle azalır. Lansoprazol ve esomeprazol'ün emilimi de gıda ile alınınca bir miktar azalır ve etkileri gecikir. Ancak bu farmakokinetik etkilerin belirgin bir etkinlik azalmasına yol açmadığı bildirilmiştir.[13][14]

Yarılanma ömürleri 0.5–2 saat arasında değişir. Etkinin ortaya çıkması 2-3 günü bulabilir. Bunun nedeni ilacın paryetal hücrede akümüle olmasıdır.

Örnekler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Omeprazol molekülü

Klinikte kullanılan örnekler:

  • Omeprazol (Ticari örnekler: Losec®, Prilosec®, Zegerid®)
  • Lansoprazol (Ticari örnekler: Lansor®, Aprazol®, Prevacid®, Zoton®, Inhibitol®)
  • Esomeprazol (Ticari örnekler: Nexium®)
  • Pantoprazol (Ticari örnekler: Panref®, Ulcoreks®, Protonix®, Somac®, Pantactive®)
  • Rabeprazol (Ticari örnekler: Raneks®, Rabecid, Aciphex®, Pariet®)

İstenmeyen etkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Proton pompa inhibitörleri genelde iyi tolere edilir ve kısa dönemde yan etki insidansı çok azdır. Yan etkilerin görülme sıklığı ve çeşitleri hepsi için benzer olsa da omeprazolde daha sık görüldüğü bildirilmiştir. Bunun nedeninin çok uzun süredir piyasada olması ve klinik izlenmişliğinin daha geniş olması olarak düşünülebilir.

Genel ve daha sık rastlanan yan etkiler: baş ağrısı, bulantı, diyare, karın ağrısı, bitkinlik hissi, baş dönmesi.[15]

Nadiren rastlanan yan etkiler: döküntü, kaşıntı, şişkinlik, kabızlık. Uzun süreli kullanımda vücutta vitamin B12 konsantrasyonunda azalma.[15]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; TI(99)2016 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ Sachs G, Shin JM, Howden CW (June 2006). "Review article: the clinical pharmacology of proton pump inhibitors". Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 23 (Suppl 2): 2-8. doi:10.1111/j.1365-2036.2006.02943.x Özgürce erişilebilir. PMID 16700898. 
  3. ^ Sandhu DS, Fass R (January 2018). "Current Trends in the Management of Gastroesophageal Reflux Disease". Gut Liver. 12 (1): 7-16. doi:10.5009/gnl16615 Özgürce erişilebilir. PMC 5753679 $2. PMID 28427116. 
  4. ^ a b World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Cenevre: World Health Organization. hdl:10665/325771 Özgürce erişilebilir. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  5. ^ a b World Health Organization (2021). World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Cenevre: World Health Organization. hdl:10665/345533 Özgürce erişilebilir. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02. 
  6. ^ Sachar H, Vaidya K, Laine L (November 2014). "Intermittent vs continuous proton pump inhibitor therapy for high-risk bleeding ulcers: a systematic review and meta-analysis". JAMA Internal Medicine. 174 (11). ss. 1755-62. doi:10.1001/jamainternmed.2014.4056 Özgürce erişilebilir. PMC 4415726 $2. PMID 25201154. 
  7. ^ Yuan Y, Ford AC, Khan KJ, Gisbert JP, Forman D, Leontiadis GI, ve diğerleri. (December 2013). "Optimum duration of regimens for Helicobacter pylori eradication". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 12 (12). ss. CD008337. doi:10.1002/14651858.CD008337.pub2 Özgürce erişilebilir. PMID 24338763. 
  8. ^ Sigterman KE, van Pinxteren B, Bonis PA, Lau J, Numans ME (May 2013). "Short-term treatment with proton pump inhibitors, H2-receptor antagonists and prokinetics for gastro-oesophageal reflux disease-like symptoms and endoscopy negative reflux disease". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5 (5). ss. CD002095. doi:10.1002/14651858.CD002095.pub5 Özgürce erişilebilir. PMC 7066537 $2. PMID 23728637. 
  9. ^ Qadeer MA, Phillips CO, Lopez AR, Steward DL, Noordzij JP, Wo JM, ve diğerleri. (November 2006). "Proton pump inhibitor therapy for suspected GERD-related chronic laryngitis: a meta-analysis of randomized controlled trials". The American Journal of Gastroenterology. 101 (11). ss. 2646-54. PMID 17037995. 
  10. ^ Chang AB, Lasserson TJ, Kiljander TO, Connor FL, Gaffney JT, Garske LA (January 2006). "Systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials of gastro-oesophageal reflux interventions for chronic cough associated with gastro-oesophageal reflux". BMJ. 332 (7532). ss. 11-7. doi:10.1136/bmj.38677.559005.55 Özgürce erişilebilir. PMC 1325125 $2. PMID 16330475. 
  11. ^ Epelboym I, Mazeh H (January 2014). "Zollinger-Ellison syndrome: classical considerations and current controversies". The Oncologist. 19 (1). ss. 44-50. doi:10.1634/theoncologist.2013-0369. PMC 3903066 $2. PMID 24319020. 
  12. ^ Alhazzani W, Alenezi F, Jaeschke RZ, Moayyedi P, Cook DJ (March 2013). "Proton pump inhibitors versus histamine 2 receptor antagonists for stress ulcer prophylaxis in critically ill patients: a systematic review and meta-analysis". Critical Care Medicine. 41 (3). ss. 693-705. doi:10.1097/CCM.0b013e3182758734. PMID 23318494. 
  13. ^ AstraZeneca Pty Ltd. Nexium (Australian approved prescribing information). North Ryde: AstraZeneca; 2005.
  14. ^ Wyeth Australia Pty Ltd. Zoton (Australian approved prescribing information). Baulkham Hills: Wyeth; 2004.
  15. ^ a b Rossi S, editor. Australian Medicines Handbook 2006. Adelaide: Australian Medicines Handbook; 2006. ISBN 0-9757919-2-3
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Proton_pompa_inhibitörü&oldid=33410720" sayfasından alınmıştır