Pustyniogwan

Pustyniogwan
	Dipsosaurus dorsalis
	(Baird & Girard, 1852)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Rodzina	legwanowate
Rodzaj	Dipsosaurus
Gatunek	pustyniogwan
Synonimy
	Crotaphytus dorsalis Baird & Girard, 1852;
	Crotaphytus dorsalis Baird & Girard, 1852;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pustyniogwan, legwan brązowy, legwan pustynny (Dipsosaurus dorsalis) – gatunek gada z rodziny legwanowatych (Iguanidae). Jedna z najpospolitszych jaszczurek na pustyniach: Sonora i Mojave w południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych i w północno-zachodnim Meksyku. Występuje także na kilku wyspach Zatoki Kalifornijskiej.

Taksonomia

Gatunek został po raz pierwszy opisany w 1852 na łamach „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia” przez Spencera Fullertona Bairda i Charles’a Frédérica Girarda. Autorzy nadali mu nazwę Crotaphytus dorsalis, a jako miejsce typowe wskazali Colorado Desert^[3]. Dwa lata później Edward Hallowell utworzył dla tego gatunku nowy rodzaj Dipsosaurus^[4]. Nazwa rodzaju pochodzi od kombinacji dwóch greckich słów – Dipsa (δίψα) („spragniona”) i sauros (σαῦρος) („jaszczurka”). Drugi człon nazwy naukowej – dorsalis pochodzi od łacińskiego słowa dorsum, oznaczającego „plecy”, co odnosi się do rzędu powiększonych łusek na środku grzbietu jaszczurki.

Morfologia

Pustyniogwan osiąga średnią wielkość w porównaniu z innymi przedstawicielami rodziny legwanowatych. Dorasta do 40 cm (razem z ogonem)^[5]. Ubarwienie matowoszare z jasnobrązowym, siatkowanym wzorem na grzbiecie. Przy tylnych nogach, wzór zamienia się w pasy, przebiegające przez cały ogon, który jest zwykle około jeden i pół raza dłuższy niż reszta ciała. Podbrzusze jest jasne. W czasie sezonu rozrodczego u obu płci boki stają się różowawe.

Środowisko

Preferowany habitat często pokrywa się z obszarami, na których występuje roślina Larrea tridentata – to przeważnie suche, piaszczyste obszary porośnięte zaroślami. Mogą być także znajdowane w pobliżu skalistych koryt rzecznych. W południowej części środowiska, na którym występuje, jaszczurka zamieszkuje obszary wysuszonego, podzwrotnikowego buszu oraz tropikalne lasy liściaste.

Pustyniogwany wytrzymują wysokie temperatury, dlatego wychodzą na powierzchnię, podczas gdy inne jaszczurki kryją się w norach. Często w celach obronnych wspinają się na krzewy. Nory zazwyczaj są kopane we wzgórkach piasku, który gromadzi się w pobliżu krzaków, takich jak Larrea tridentata. Mogą używać gotowych nor lisów długouchych i żółwi Gopherus agassizii.

Pożywienie i rozród

Jaszczurki te rozmnażają się wczesną wiosną. Uważa się, że raz w roku składają od trzech do ośmiu jaj^[6]. Młode wykluwają się koło września^[6].

Pustyniogwany są głównie zwierzętami roślinożernymi, żywią się pąkami, owocami i liśćmi wielu roślin – zarówno jednorocznych, jak i wieloletnich^[6]. Jednym z ich ulubionych pokarmów są żółte kwiaty Larrea tridentata^[6]. Czasami jedzą owady, kał (ssaków i jaszczurek) oraz padlinę^[6].

Drapieżniki polujące na jaszczurki bądź zjadające ich jaja to: ptaki drapieżne, lisy, szczury, łasice, niektóre węże i ludzie^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b Dipsosaurus dorsalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Dipsosaurus dorsalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ S.F.S.F. Baird S.F.S.F., C.C. Girard C.C., Characteristics of some New Reptiles in the Museum of the Smithsonian Institution, part 2, „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”, 6, 1852, s. 125–129 .
↑ E. Hallowell. Descriptions of new Reptiles from California. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 92, 1854. (ang.).
↑ Robert Stebbins: Western Reptiles and Amphibians. Nowy Jork: Houghton Mifflin, 2003, s. 338–339, 537. ISBN 0-395-98272-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lemm, Jeffrey.(2006) Field Guide to Amphibians and Reptiles of the San Diego Region (California Natural History Guides). University of California Press.

Bibliografia

D.R.D.R. Frost D.R.D.R., R.R. Etheridge R.R., A Phylogenetic Analysis and Taxonomy of Iguanian Lizards (Reptilia: Squamata), „Univ. Kansas Mus. Nat. Hist. Misc. Publ.”, 81, 1989, s. 1–65 .
D.R.D.R. Frost D.R.D.R. i inni, Total evidence, sequence alignment, evolution of Polychrotid lizards, and a reclassification of the Iguania (Squamata: Iguania), „American Museum Novitates”, 3343, 2001, s. 1–38 .

Linki zewnętrzne

Desert Iguana (Dipsosaurus dorsalis). Arizona-Sonora Desert Museum. (ang.).
Legwan brązowy (Dipsosaurus dorsalis). [w:] Jaszczurki.net [on-line].
Dipsosaurus dorsalis - legwan brązowy. [w:] terrarium.pl [on-line].

[itis-1] Dipsosaurus dorsalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Dipsosaurus dorsalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Baird-3] S.F.S.F. Baird S.F.S.F., C.C. Girard C.C., Characteristics of some New Reptiles in the Museum of the Smithsonian Institution, part 2, „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”, 6, 1852, s. 125–129 .

[Hallowell-4] E. Hallowell. Descriptions of new Reptiles from California. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 7, s. 92, 1854. (ang.).

[Stebbins-5] Robert Stebbins: Western Reptiles and Amphibians. Nowy Jork: Houghton Mifflin, 2003, s. 338–339, 537. ISBN 0-395-98272-3.

[Lemm-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lemm, Jeffrey.(2006) Field Guide to Amphibians and Reptiles of the San Diego Region (California Natural History Guides). University of California Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]