Saltar al conteníu

Raphanus sativus

Editar los enllaces
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Raphanus sativus
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Orde: Brassicales
Familia: Brassicaceae
Xéneru: Raphanus
Especie: Raphanus sativus
L., Sp.Pl., 2, p.669, 1753[1]
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]
Rábanos crudos
Tamañu de porción
Enerxía 4 kcal 16 kJ
Carbohidratos 3.40 g
 • Zucres 1.86 g
 • Fibra alimentaria 1.6 g
Grases 0.10
Proteínes 0.68 g
Agua 95.27 g
Tiamina (vit. B1) 0.012 mg (1%)
Riboflavina (vit. B2) 0.039 mg (3%)
Niacina (vit. B3) 0.254 mg (2%)
Vitamina B6 0.071 mg (5%)
Vitamina C 17.2 mg (29%)
Vitamina K 1.3 μg (1%)
Calciu 25 mg (3%)
Fierro 0.34 mg (3%)
Magnesiu 10 mg (3%)
Fósforu 20 mg (3%)
Potasiu 233 mg (5%)
Sodiu 39 mg (3%)
Cinc 0.28 mg (3%)
% de la cantidá diaria encamentada p'adultos.
Fonte: Rábanos crudos na base de datos de nutrientes del USDA.
[editar datos en Wikidata]
Flores.
Rábanos coloraos.

Raphanus sativus, el rábanu, ye una planta de la familia Brassicaceae que se cultiva poles sos raigaños comestibles.

Hai ciertes subespecies que reciben nomes vulgares distintos, por casu, R. sativus var. sativus ye'l rábanu o rabanito y R. sativus var. longipinnatus conozse, ente otros nomes, como rábanu blancu, rábanu xaponés o daikon.

  • Observaciones: El xéneru Raphanus podría concebise como constituyíu por una sola especie, Raphanus raphanistrum, bien polimorfa, de la que surdiría por doma'l rábanu cultiváu (Raphanus sativus) que, equí, sí se considera una especie[1] anque nun tea reconocida entá como tal, y la so validez suxeta a revisión.[2]

Descripción

[editar | editar la fonte]

Planta añal o biañal de raigañu axonomorfa. Tarmu de 20-100 cm, erecto, poco ramificáu, glabro o daqué hispido na base. Fueyes basales d'hasta 30cm, peciolaes, en rosetes, lirado-pinnatisectas, con 2-3 pares de segmentos llaterales y unu terminal de mayor tamañu, sub-orbicular; les cimeres, d'ovaes a oblongo-llanceolaes. Recímanos de 10-50 flores con pedicelos de 5-15 mm na antesis, 10-30 na fortificación. Sépalos de 6-11 mm y pétalos 15-20 mm, blancu-rosaos o violetes más o menos veteaos. Los frutos son silicues indehiscentes de 30-60 por 6-12 mm, erecto-patentes con alfaya valvar residual de 1,5-2,5 mm, ensin grana], raramente monospermo y el superior de 25-70 por 8-15 mm, cilíndricu, llonxitudinalmente estriáu, con 2-10 granes y termináu nun picu cónicu de 10-15 mm. Diches granes, de 3-4 mm, de contorna elipsoidal truncáu, reticulada-estriaes y de color verde cuando son inmadures y que se tornen pardes nel maduror, tán somorguiaes nun tupiu texíu esponxoso blancu que se desenvuelve mientres esta maduración.[1]

Distribución

[editar | editar la fonte]

Orixinaria d'Eurasia y o del Mediterraneu oriental, introducíu y cultiváu en casi tol mundu.

Dacuando escapáu de cultivu en cunetes, ribazos y baldíos. Crez dende'l nivel del mar hasta 1300 m d'altitú, y floria tol añu.[1]

Rábanu xaponés

[editar | editar la fonte]
Daikon in situ

El daikon (大根? lliteralmente "gran raigañu"), rábanu daikon, rábanu chinu (chinu: 白萝卜; pinyin: báilóbo; lliteralmente "rábanu blancu"), o mooli ye un rábanu blancu xigante del Oriente d'Asia, de sabor llixero. Esisten munches variedaes de daikon, pero'l más común tien forma de cenahoria xigante, aproximao de 20 a 35 cm de llargu y de 5 a 10 cm de diámetru.

Usos
[editar | editar la fonte]

El daikon ye parte esencial de la comida xaponesa siendo usáu como arreglo pa munchos platos como sushi o como vexetal cocíu a poco fueu. Tamién ye usáu como arreglo p'acentuar el sabor nes sopes como la sopa de miso. Ye acompañáu col tempura, pa entemecese col mueyu; con mueyu de soya, ye sirvíu coles hamburgueses d'estilu xaponés. El daikon picáu y secu ye llamáu kiriboshi daikon (切干大根?), lliteralmente daikon cortáu y ensugáu). Takuan ye un productu popular de daikon adobáu en sal y salváu d'arroz.

Les fueyes fresques de daikon tómense como vexetales. Coles mesmes como granaos de rabanito, o biltos de rabanito kaiware -en xaponés- tien los sos adeptos.

Taxonomía

[editar | editar la fonte]

Raphanus sativus foi descritu por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 2: 669. 1753.[3]

Etimoloxía

Raphanus: nome xenéricu que remanez del Griegu ράφανος y depués el Llatín rǎphǎnus, -i que designaba'l Raphanus sativus y les sos variedaessobremanera la variedá niger, na antigüedá, y vien descritu na Naturalis Historia (19, XXVI, 80) de Pliniu'l Vieyu.

sativus: epítetu llatín que significa "cultiváu".

Sinonimia
  • Raphanus taquetti H.Lév.
  • Raphanus sativus subsp. esculentus Metzg.
  • Raphanus sativus var. hortensis Backer
  • Raphanus sativus var. niger (Mill.) J.Kern.
  • Raphanus sativus subsp. sinensis Sazonova & Stank.
  • Raphanus sativus var. raphanistroides (Makino) Makino
  • Raphanus sativus f. raphanistroides Makino
  • Raphanus sativus var. radicula Pers.
  • Raphanus sativus var. macropodus (H. Lév.) Makino
  • Raphanus sativus var. longipinnatus L.H.Bailey
  • Raphanus raphanistrum subsp. sativus Schmalh.
  • Raphanus raphanistrum var. sativus (L.) Domin
  • Raphanus raphanistrum var. sativus (L.) Beck
  • Raphanus raphanistroides (Makino) Nakai
  • Raphanus macropodus H. Lév.
  • Raphanus candidus Vorosc
  • Raphanus acanthiformis var. raphanistroides (Makino) Hara
  • Raphanus acanthiformis J.M.Morel ex Sasaki
  • Raphanus avemuscande J.A.L.[2]

Nomes comunes

[editar | editar la fonte]

Castellán: erradil, rabaneta (3), rabanete, rabanilla, rabanillo, rabanita, rabanito (4), rabanitos, rabaniza blanca, rabín, rábanito, rábanu (28), rábanu blancu, rábanu blancu redondu, rábanu castellanu, rábanu coloráu redondu, rábanu común, rábanu encarnáu, rábanu granadín, rábanu llargu, rábanu machu, rábanu payizu, rábanu redondu, rábanu montés (2), rábanos (7), cenahoria. Ente paréntesis, la frecuencia del vocablu n'España.[4]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Raphanus sativus en Flora Ibérica, RJB/CSIC, Madrid, p. p.
  2. ↑ 2,0 2,1 Raphanus sativus en The Plant List
  3. ↑ «Raphanus sativus». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 13 d'ochobre de 2014.
  4. ↑ Raphanus sativus en Anthos - Sistema d'información de les Plantes d'España, RJB/CSIC, Madrid

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  1. AFPD. 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
  2. CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Capital Nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
  3. Correa A., M.D., C. Galdames & M. Stapf. 2004. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1–599. Smithsonian Tropical Research Institute, Panamá.
  4. Davidse, G., M. Sousa Sánchez, S. Knapp & F. Chiang Cabrera. 2014. Saururaceae a Zygophyllaceae. 2(3): ined. In G. Davidse, M. Sousa Sánchez, S. Knapp & F. Chiang Cabrera (eds.) Fl. Mesoamer.. Universidá Nacional Autónoma de Méxicu, Méxicu.
  5. Flora of China Editorial Committee. 1988-2013. Flora of China (Checklist & Addendum). Unpaginated. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
  6. Flora of China Editorial Committee. 2001. Flora of China (Brassicaceae through Saxifragaceae). 8: 1–506. In C. Y. Wu, P. H. Raven & D. Y. Hong (eds.) Fl. China. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
  7. Flora of North America Editorial Committee, e. 2010. Magnoliophyta: Salicaceae to Brassicaceae. Fl. N. Amer. 7: i–xxii, 1–797.
  8. Forzza, R. C. 2010. Llista de espécies Flora do Brasil http://floradobrasil.jbrj.gov.br/2010. Jardim Botânico do Rio de Janeiro, Rio de Janeiro.
  9. Holmgren, N. H., P. K. Holmgren & A.J. Cronquist. 2005. Vascular plants of the intermountain west, U.S.A., subclass Dilleniidae. 2(B): 1–488. In A.J. Cronquist, A. H. Holmgren, N. H. Holmgren, J. L. Reveal & P. K. Holmgren (eds.) Intermount. Fl.. Hafner Pub. Co., New York.
  10. Idárraga-Piedrahita, A., R. D. C. Ortiz, R. Callejas Posada & M. Merello. (eds.) 2011. Fl. Antioquia: Cat. 2: 9–939. Universidá d'Antioquia, Medellín.
  11. Nasir, E. & S. I. Ali (eds). 1980-2005. Fl. Pakistan Univ. of Karachi, Karachi.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Raphanus_sativus&oldid=4222071»