Rapy
50°33′00″N 22°44′36″E/50,550100 22,743300
| Osiedle Biłgoraja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| SIMC |
0987756 |
| Powierzchnia |
0,37 km² |
| Tablice rejestracyjne |
LBL |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
Położenie na mapie Biłgoraja  | |
| 50°33′00″N 22°44′36″E/50,550100 22,743300
| |
Rapy – jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy)[1] oraz część miasta Biłgoraja[2].
Dane ogólne
[edytuj | edytuj kod]Rapy znajdują się w północno-wschodniej części Biłgoraja. Sąsiadują z osiedlami Roztocze (od strony zachodniej) i Bojary (od strony północnej). Po stronie wschodniej Rapy sięgają granicy miasta.
Pod względem powierzchni jest to jedna z najmniejszych jednostek podziału administracyjnego miasta. Obszar osiedla zajmuje ok. 37,0 ha[3].
Osią urbanistyczną osiedla jest droga wojewódzka nr 858, nosząca miano ulicy Zamojskiej i biegnąca stąd na północny wschód, w kierunku Zamościa[4]. Północną granicę Rap wyznaczają torowiska linii kolejowych nr 65 i nr 66, biegnących równoleżnikowo, równolegle do siebie. Po stronie zachodniej (w kierunku osiedla Roztocze i centrum miasta) Rapy sięgają do ronda, na którym ulica Zamojska krzyżuje się z północną obwodnicą miasta[5].
Zabudowa osiedla ma charakter mieszkalny oraz przemysłowo-usługowo-magazynowy. Budownictwo mieszkaniowe to bloki (wzdłuż ulicy Zamojskiej) i domy jednorodzinne (przy ulicach bocznych)[4]. Wśród terenów przemysłowych największy obszar zajmują zakłady produkcyjne przedsiębiorstw Model Opakowania Sp. z o.o. (przemysł lekki papierniczy – produkcja opakowań z tektury)[6] i Pol-Skone Sp. z o.o. (przemysł drzewny – produkcja okien i drzwi)[7].
Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[8].
Informacje historyczne
[edytuj | edytuj kod]Do XIX w. obszar dzisiejszego osiedla był niezagospodarowanym, zalesionym terenem, przez który przebiegał trakt łączący Biłgoraj z Zamościem. Z traktem krzyżowały się tu boczne drogi, wiodące do miejscowości Rapy Dylańskie (na północ) i Teodorówka (na południe)[9]. Obecnie po tych szlakach przebiegają droga wojewódzka nr 858 (wyżej wspomniana ulica Zamojska) oraz drogi powiatowe, łączące miasto z wymienionymi miejscowościami[10].
Od czasów I wojny światowej do początku lat 70. XX w. przez Rapy, równolegle do ulicy Zamojskiej, biegła kolej wąskotorowa łącząca Biłgoraj ze Zwierzyńcem. Zlokalizowany był tutaj także przystanek kolejowy[11].
W okresie okupacji niemieckiej (1939-1944) władze niemieckie na Rapach, obok przystanku kolejowego, umieściły wytwórnię baraków wojskowych. 15 marca 1943 oddział partyzancki komunistycznej Gwardii Ludowej, dowodzony przez Andrzeja Flisa ps. Maksym, zaatakował i spalił obiekty zakładu i stacji[12]. 4 lipca 1944 w lesie na Rapach, przy drodze w kierunku Rap Dylańskich, hitlerowcy rozstrzelali i pochowali 65 polskich partyzantów, jeńców wojennych, pojmanych w trakcie Bitwy pod Osuchami. Ekshumacja zwłok nastąpiła już po wycofaniu się wojsk niemieckich, w sierpniu 1944[13]. Obecnie w miejscu zbrodni stoi się krzyż z tablicą pamiątkową[14].
Po wojnie, w latach 60., 70. i 80. XX w. Rapy stały się przedmieściem o charakterze przemysłowym. Wzdłuż ulicy Zamojskiej zlokalizowane były obiekty Przedsiębiorstwa Budownictwa Kolejowo-Drogowego[15]. Wówczas też powstały istniejące do dziś bloki mieszkalne oraz wytyczono obecną sieć ulic z zabudową jednorodzinną.
W 1963 przy skrzyżowaniu ulic Zamojskiej i Edwarda Gronczewskiego (obecnej Torowej[16]) wystawiono pomnik, nawiązujący do losów tej części miasta w latach II wojny światowej. Ma on formę cokołu z orłem i krzyżem grunwaldzkim; napis na inskrypcji głosi, że jest to "miejsce uświęcone krwią patriotów narodowości polskiej, rosyjskiej i żydowskiej, którzy w latach okupacji zginęli z rąk zbrodniarzy hitlerowskich"[17].
Po transformacji ustrojowej 1989 wymienione wyżej zakłady kolejowo-drogowe przestały istnieć; z ich obiektów dziś korzystają inne, prywatne przedsiębiorstwa z różnych branż. W 1998 w zachodniej części Rap wybudowano zakłady Model Opakowania sp. z o.o.[6]; również w latach 90. XX w. swoją działalność rozpoczęło przedsiębiorstwo Pol-Skone sp. z o.o.[7]. Osiedle Rapy jako jednostkę obecnego podziału administracyjnego w sensie formalnym powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004; wówczas też wytyczono aktualnie obowiązujące granice osiedla[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ § 29 uchwały nr XIII/122/2019 Rady Miasta Biłgoraj z dnia 30 października 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biłgoraja [online], 2019-10-30 [dostęp 2022-08-12].
- ↑ Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-08-13]. (pol.).
- ↑ Pomiar w Geoportalu [dostęp 2018-12-10].
- ↑ a b Podgląd w Geoportalu [dostęp 2018-12-10].
- ↑ a b Rady Osiedli - Biłgoraj [online], www.bilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10] (pol.).
- ↑ a b Lokalizacja zakładów [online], Model Group [dostęp 2018-12-10] (pol.).
- ↑ a b Z miłości do natury – POL-SKONE. pol-skone.pl. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ Uchwała Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r.
- ↑ Biłgoraj na Spezialkarte der osterreichisch-ungarischen Monarchie, K. u. K. Militargeographisches Institut, między 1877 a 1914.
- ↑ Zarząd Dróg Powiatowych w Biłgoraju – Biuletyn Informacji Publicznej – Mapa dróg powiatowych.
- ↑ Krzysztof Rudy, Historia kolei w Biłgoraju [online], Dzieje Biłgoraja. Opowieści o historii miasta [dostęp 2018-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-11].
- ↑ Dzieje Biłgoraja, rozdz. Wojna okupacja i ruch oporu, Markiewicz, Śladkowski, Szczygieł, Lublin 1985.
- ↑ Jerzy Markiewicz, Zbrodnia wojenna na Rapach, [w:] Zeszyt Osuchowski, Osuchy 2006.
- ↑ Miejsce egzekucji partyzantów w Rapach koło Biłgoraja : Gmina Biłgoraj [online], www.gminabilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10].
- ↑ Rozwój Biłgoraja [online], Nowa Gazeta Biłgorajska, 17 kwietnia 2018 [dostęp 2018-12-10] (pol.).
- ↑ Zmiana nazw ulic w Biłgoraju - Biłgoraj [online], www.bilgoraj.pl [dostęp 2018-12-10] (pol.).
- ↑ Biłgorajskie pomniki [online], Nowa Gazeta Biłgorajska, 4 października 2018 [dostęp 2018-12-10] (pol.).
