Renta feudalna

Renta feudalna – świadczenie poddanych na rzecz pana (feudała). Wynikała z tytułu zwierzchniej własności ziemskiej, a także ze zwierzchnictwa osobistego lub sądowego.

Typy renty feudalnej

Wyróżnia się trzy główne typy renty feudalnej:

• Renta naturalna – oddawanie na rzecz pana części płodów rolnych (por. połownictwo)
• Renta pieniężna – opłata pieniężna (czynsz)
• Renta odrobkowa (pańszczyzna) – nieodpłatna praca świadczona na rzecz pana

Możliwe było też współwystępowanie dwóch lub trzech typów.

Renta odrobkowa

Renta odrobkowa, nazywana także pańszczyzną lub robocizną, to forma renty feudalnej polegająca na świadczeniu przez poddanych nieodpłatnej pracy dla feudała. Obejmowała przede wszystkim pracę na folwarkach pańszczyźnianych, a także inne posługi, obejmujące na przykład rzemieślnictwo czy stróżowanie nad dobytkiem pana.

Renta naturalna

Renta naturalna to forma renty feudalnej polegająca na przekazywaniu feudałowi przez poddanych danin w naturze. Odmianą renty naturalnej była renta okolicznościowa polegająca na przekazywaniu panu jadła lub plonów raz na jakiś czas.

Pomnik oczynszowania chłopów w Morawicy

Renta pieniężna

Renta pieniężna to późniejsza forma renty feudalnej polegająca na opłacaniu przez poddanych na rzecz feudała czynszów.

Renta feudalna w Polsce

Do XII/XIII wieku dominującą formy renty feudalnej były daniny i pańszczyzna. Czynsze pojawiły się w XII wieku; do XIII-XIV wieku wyparły one daniny, a także częściowo pańszczyznę. W XV wieku udział pańszczyzny znów zaczął stopniowo wzrastać, aż stał się formą dominującą nad pozostałymi; nie zmieniło się to do XVIII wieku. W XVIII wieku udział rent pieniężnych zaczął silnie wzrastać, co rozpoczęło proces tworzenia się idei kapitalistycznych.