Rozchodnik karpacki

Rozchodnik karpacki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	gruboszowate
Rodzaj	rozchodnikowiec
Gatunek	Hylotelephium telephium
Podgatunek	rozchodnik karpacki
	Nazwa systematyczna
	Hylotelephium telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) H.Ohba; Bot. Mag. (Tokyo) 90: 53 (1977)
Synonimy
	Sedum fabaria W.D.J.Koch; Sedum maximum subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Á.Löve; Sedum telephium proles fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl.; Sedum telephium var. fabaria (W.D.J.Koch) Angulo & Sádaba; Sedum telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl.;
	Sedum fabaria W.D.J.Koch; Sedum maximum subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Á.Löve; Sedum telephium proles fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl.; Sedum telephium var. fabaria (W.D.J.Koch) Angulo & Sádaba; Sedum telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) Kirschl.;

Rozchodnik karpacki, rozchodnikowiec karpacki (Hylotelephium telephium subsp. fabaria) – podgatunek rośliny z rodziny gruboszowatych. Występuje w górach środkowo-wschodniej Europy^[3]. W Polsce rozpowszechniony w Karpatach oraz na pogórzu.

Morfologia

Pokrój: Roślina osiągająca wysokość 50 cm. Wszystkie nadziemne pędy jesienią obumierają.
Łodyga: Pędy kwiatostanowe wzniesione, mięsiste, pojedyncze.
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Liście mięsiste, płaskie, wąskojajowate, długości 5–8 cm, nieregularnie ząbkowane. Wszystkie liście stopniowo zwężają się w ogonek liściowy.
Kwiaty: O barwie purpurowo-różowej, zebrane w płaskie, duże, gęste, rozgałęzione i zwarte nibybaldachy o średnicy 15–20 cm. Płatki korony ostro zakończone, prosto rozwarte i płaskie na szczycie. Mają długość równą długości pręcików. Wewnętrzne pręciki są w 1/3 długości przyrośnięte do płatków. Mają czerwonobrunatne pylniki, z czasem czerniejące.
Owoce: Wielonasienne torebki (mieszki).
Korzeń: Bulwiasty.

Biologia i ekologia

Rozwój: bylina, geofit. Kwitnie od lipca do września.
Siedlisko: rośnie na brzegach potoków, zacienionych skałach, piargach, w miejscach śródleśnych, traworoślach i zaroślach. Rodzaj podłoża jest mu obojętny, rośnie na glebach o podłożu obojętnym, a także na podłożu granitowym i wapiennym. Roślina o cechach sukulentów, kępiasta, o zgrubiałych i mięsistych liściach. Rośnie na podłożu suchym pośród rumoszu skalnego o dużej przepuszczalności, dlatego, ze względu na niedobory wody przystosował się do trudnych warunków gromadząc zapasy wody w liściach i łodygach. Pokrywa zwartymi łanami piargi i kamieniste podłoże. Zakorzeniony w głębokich szczelinach występuje również w lasach lub wysokich górach gdzie nie brakuje wody. Częsty w Karpatach od regla dolnego po piętro alpejskie, głównie w piętrze kosówki i piętrze halnym.
Roślina żywicielska dla gąsienic motyli: niepylaka apollo i modraszka oriona.

Zastosowanie i uprawa

Zastosowanie: Jest uprawiany jako roślina ozdobna. Nadaje się do ogrodów skalnych oraz do ogrodów naturalistycznych. Uprawiany również na kwiat cięty – pędy długo zachowują świeży wygląd.
Uprawa: Uprawia się go poprzez sadzonkowanie, którego można dokonywać wiosną i poprzez całe lato. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych i suchych gleb. Jest łatwy w uprawie, odporny na choroby i suszę. Istnieje wiele odmian.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Hylotelephium telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) H.Ohba, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .

Bibliografia

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).

[powo-3] Hylotelephium telephium subsp. fabaria (W.D.J.Koch) H.Ohba, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .

[1]

[2]

[3]