Sęczowina
_(Sanibel_Island,_Florida,_USA)_7_(23991773389).jpg?lang=pl) Conocarpus erectus | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
sęczowina | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Conocarpus L. Sp. Pl. 176. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
C. erectus L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Sęczowina, szyszcze[4] (Conocarpus) – rodzaj roślin z rodziny trudziczkowatych (Combretaceae). Obejmuje dwa gatunki[5]. C. erectus rośnie na wybrzeżach zachodniej Afryki (od Senegalu na północy po Angolę na południu) oraz na atlantyckich i pacyficznych wybrzeżach kontynentów amerykańskich (od Meksyku i Florydy na północy po Peru i południową Brazylię na południu[5][6], jako gatunek introdukowany na Hawajach i wyspach Feniks[6]. C. lancifolius pochodzi z Somalii, jako introdukowany rośnie w Erytrei i Jemenie[6].
Szeroko rozprzestrzeniony C. erectus jest częstym składnikiem lasów namorzynowych, nierzadko dominując w ich położonej już na lądzie części[7]. Roślina garbnikodajna (kora zasobna w taniny), z drewna wypala się węgiel drzewny, sadzona także jako roślina żywopłotowa (np. na Florydzie). Wschodnioafrykański C. lancifolius rośnie na piaskach (nie w namorzynach[8]) i ze względu na odporność na susze i zasolenie sadzony bywa na terenach pustynnych w zadrzewieniach wiatrochronnych[5], także drzewo cieniodajne w miastach Bliskiego Wschodu[9], uprawiany bywa także do tworzenia topiar (np. w Kuwejcie)[5]. Jego liście (mimo garbników) stanowią paszę dla kóz, po skruszeniu bywają też używane jako trucizna na ryby. Twarde drewno jest trwałe w wodzie i jest stosowane jako konstrukcyjne, ale też jako opał[9].
Naukowa nazwa rodzajowa utworzona została z greckich słów κονος (konos), znaczącego „szyszka” i καρπος (karpos), znaczącego „owoc”[10].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Krzewy i drzewa osiągające do 10 m wysokości (C. erectus)[8] (największy okaz mierzący 11 m wysokości ma 530 cm obwodu i 21 m średnicy korony), a nawet 30 m (C. lancifolius)[9], o pniu prosto wzniesionym lub pokładającym się. Nie wytwarzają pneumatoforów[8].
- Liście
- Skrętoległe. Pojedyncze, ogonkowe, wąskoeliptyczne lub eliptyczne o długości od 3 do 12 cm i szerokości od 1 do 3,5 cm, stopniowo zwężające się ku wierzchołkowi i nasadzie. Ogonek z parą siedzących gruczołków. Blaszka naga poza kępkami włosków w kątach wiązek przewodzących (domacjami)[8].
- Kwiaty
- Drobne i zebrane w główki o średnicy kilku milimetrów, które z kolei zebrane są w szczytowe grona. Hypancjum owłosione. Kielich z 5 działkami. Płatków korony brak. Pręciki zwykle w dwóch okółkach w liczbie 10, rzadziej 5. W kwiatach żeńskich silnie zredukowane. Kwiaty barwy zielonkawej, żółtawej i białawej, słabo pachnące[8].
- Owoce
- Jednonasienne niełupki, spłaszczone i nieco oskrzydlone, zebrane w kulistawe, nieco szyszkopodobne owoce zbiorowe o długości 5–15 mm i szerokości 7–13 mm[8].
-
Kwiatostany C. erectus -
Owoce C. lancifolius -
Zarośla C. erectus
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj z podrodziny Combretoideae Beilschmied z rodziny trudziczkowatych (Combretaceae) z rzędu mirtowców[2].
- Wykaz gatunków[6]
- Conocarpus erectus L.
- Conocarpus lancifolius Engl.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-14] (ang.).
- ↑ a b c Conocarpus Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-14].
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 223. (pol.).
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 911, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d Conocarpus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2019-12-14].
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Fitogeografia części świata. Ameryka, Australia, Oceania, Antarktyda. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 73, 153. ISBN 83-01-07601-1.
- ↑ a b c d e f Conocarpus L.. [w:] World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-12-14].
- ↑ a b c John Anurag Panga: Plants of Ams Garden: A Garden in the Arabian Deserts of Dubai. Xlibris Corporation, 2014. ISBN 978-1-4990-1700-7.
- ↑ Daniel F. Austin: Florida Ethnobotany. CRC Press, 2004, s. 233. ISBN 978-0-203-49188-1.