Słopniczanka
 „Progi skalne – Tabacorz” na Słopniczance w Tymbarku | |||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||
| Województwo | |||||||||||||
| Rzeka 4 rzędu | |||||||||||||
| Długość | ok. 14 km | ||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||
| Miejsce | Przełęcz Słopnicka | ||||||||||||
| Wysokość |
860 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||
| Recypient | Łososina | ||||||||||||
| Miejsce | |||||||||||||
| Wysokość |
420 m n.p.m. | ||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||
Słopniczanka – potok, prawy dopływ rzeki Łososina[1]. Płynie przez środek wsi Słopnice w województwie małopolskim, powiecie limanowskim. Ma wiele cieków źródłowych na zachodnich stokach Cichonia, pod Przełęczą Słopnicką, Zapowiednicą i Mogielicą. Najdalej położone wypływają na wysokości 860 m n.p.m.[2] Główne dopływy to potoki: Babieniec[3], Czarna Rzeka[4], Janowski Potok[5], Michałkowski Potok[6], Mogielica[7]. Pozostałe mniejsze potoki będące dopływami Słopniczanki to: Podwisiołki, Brodkówka, Czarna Rola, Głębiec, Rola i potok bez nazwy, płynący spod Łopienia. Występuje duża asymetryczność dopływów; większość to dopływy lewobrzeżne, wśród nich są wszystkie mające własną nazwę. Z prawej strony uchodzą do Słopniczanki tylko niewielkie, bezimienne cieki[8].
Słopniczanka ma długość ok. 14 km (w prostej linii 11,2 km) i niemal cała jej zlewnia znajduje się na terenie Słopnic. Uchodzi do Łososiny w miejscowości Tymbark, niecałe 2 km od granic wsi Słopnice, na wysokości ok. 420 m n.p.m.[9] W pobliżu ujścia znajdują się tutaj efektowne progi skalne, tzw. Tabacorz[10], które proponuje się objąć ochroną w formie pomnika przyrody lub stanowiska dokumentacyjnego[11]. Średni spadek wynosi 3,14%. Rzeka, podobnie, jak inne rzeki Karpat, charakteryzuje się dużą zmiennością stanu wód i dużym potencjałem powodziowym. W czasie wielkiej powodzi w 1977 r. wyrządziła szkody na kwotę 670 tysięcy zł. Jest typową rzeką górską o dużym spadku, kamienistym korycie, charakteryzującym się dużą zmiennością trasy przebiegu. W czasie silnych opadów deszczu wielkie masy płynącej nią wody i toczone przez nią kamienie powodują niszczenie brzegów w niektórych miejscach i odkładanie masy kamieni i żwiru w innych. Ogólnie jednak procesy niszczące przeważają nad akumulacją, w wyniku czego następuje stałe pogłębianie i poszerzanie koryta rzeki[12].
Rzeka jest zarybiona. Badania czystości wód przeprowadzone w 2005 r. pozwoliły zaliczyć jej wody do III klasy czystości wód w skali 5-stopniowej, jako wody zadowalającej jakości. Badania przeprowadzane były u jej ujścia w Tymbarku, a więc w najbardziej zanieczyszczonym miejscu. W górnej części biegu jej potoków woda ma jeszcze lepszą jakość. Według typologii rybackiej Słopniczanka jest krainą pstrąga. Dominującymi gatunkami są pstrąg potokowy i kleń, a gatunkami towarzyszącymi głowacz pręgopłetwy, śliz, strzebla potokowa, jelec[13]. Według prawa wędkarskiego na Słopniczance można łowić tylko na sztuczne muchy.
Nazwa rzeki pochodzi od dawnego przyrządu do łowienia pstrągów zwanego słopem. W początkach osadnictwa w dolinie rzeki było tutaj mnóstwo pstrągów, na które miejscowi osiedleńcy polowali za pomocą słopa. Ryby stanowiły cenne uzupełnienie skromnego pożywienia. Z czasem ryby wyłapano niemal zupełnie, przyrząd poszedł w zapomnienie, ale przetrwała nazwa Słopniczanie, nadana żyjącym nad tą rzeką mieszkańcom przez sąsiadów. Od nazwy mieszkańców z kolei pochodzi nazwa wsi i rzeki. Rzeka pełniła też inną jeszcze, już historyczną rolę – w dawnych czasach dzieliła tę wieś na dwie części: Słopnice Królewskie, znajdujące się po jej południowej stronie i Słopnice Szlacheckie, leżące po północnej stronie[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 257.
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2021-12-17].
- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 2.
- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 41.
- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 92.
- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 162.
- ↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 176.
- ↑ Beskid Wyspowy 1: 50000. Mapa turystyczna, Kraków: Compass, 2006, ISBN 83-89165-86-4.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [online] [dostęp 2021-12-17].
- ↑ Tabacorz [online], www.beskidwyspowy.prv.pl [dostęp 2014-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Gmina Dobra [online] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-20].
- ↑ Powiat limanowski. Inwentaryzacja zasobów i składników przyrody [online] [dostęp 2008-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
- ↑ Stan czystości wód powierzchniowych w rejonie Limanowej w 2005 r. [online] [dostęp 2008-04-21].
- ↑ Stanisław Wojcieszak, Słopnice. Dzieje wsi i parafii, 1999, ISBN 83-911518-0-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), ISBN 83-239-9607-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Słopnica 1., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 830.