Samhverfa

Samhverfa er mikilvægt hugtak, sem hefur margvíslega merkingu innan vísinda, en á almennt við að mögulegt sé að spegla tiltekið fyrirbæri. Fyrirbæri sem ekki er unnt að spegla kallast ósamhverf.

Málfræði

Sum orð, setningar, bókstafa-, talna- eða táknarunur má spegla á þann hátt að þau verð eins hvort sem lesið er áfram eða afturábak, t.d.

• Rör
• Radar
• Algul ugla
• Rut fann illa kallinn aftur
• Löggur banna bruggöl
• 12321

Stærðfræði

Samhverfa gegnir mikilvægu hlutverki innan stærðfræðinna, því hún leyfir einföldun og alhæfingar, t.d.

• kallast fall f(x), samhverft um y-ás ef f(x) = f(-x) gildir fyrir öll x
• kallast rúmmynd samhverf ef mögulegt er að hluta hana niður í einslaga rúmmyndir
• jafngildisvensl „~“ á mengi S kallast samhverf ef eftirfarandi fyrir öll stök a og b í S gildir: a ~ b <=> b ~ a

Eðlisfræði

Eðlisfræðin leyfir alhæfingar, sem byggjast á samhverfu, t.d.

• má reikna rúmmál hluta með snúðsamhvefu með því að heilda fallið 2$pi$f(x)dx, þar sem ferillinn f(x)lýsir yfirborði hlutarins með x-ás er samhverfuás.
• eru kraft- og rafsvið frá pukntmassa eða punkthleðslu samhverf um punktinn
• Emmy Noether, sem leiðbeindi Einstein í stærðfræði sannaði mikilvægt lögmál, sem mikið er notað og við hana kennt, sem segir að samhverfu fylgi varðveislulögmál.

Efnafræði

Efnafræðin fallar m.a. samhverfu sameinda og efnahvarfa, t.d.

• líta samhverfar sameindir eins út sé þeim snúið um samhverfuás
• samhverf efnahvörf gagna jafn í báðar áttir.

Tenglar

• Um samhverfur á Vísindavef Háskóla Íslands^{[óvirkur tengill]}
• Samhverfur á heimasíðu Baggalúts Geymt 14 mars 2008 í Wayback Machine
• Mynstur - Stærðfræði og listir Geymt 15 mars 2012 í Wayback Machine