Sarna

Sarna
	Capreolus
	J.E. Gray, 1821
	; Samiec sarny europejskiej (C. capreolus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	jeleniowate
Podrodzina	sarny
Plemię	Capreolini
Rodzaj	sarna
	Typ nomenklatoryczny
	Cervus capreolus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Capreolus Frisch, 1775; Caprea Ogilby, 1837;
	Capreolus Frisch, 1775; Caprea Ogilby, 1837;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Sarna^[5] (Capreolus) – rodzaj ssaków z podrodziny saren (Capreolinae) w obrębie rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji – od zachodniej Europy po wschodnie wybrzeże środkowej Azji^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała 107–145 cm, długość ogona 1,5–4 cm, wysokość w kłębie 65–94 cm; długość poroża u samców 16–33 cm; masa ciała samic 17–47 kg, samców 20–65 kg^[7]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym systematyce kręgowców opublikowanym na łamach The London Medical Repository^[1]. Na gatunek typowy Gray wyznaczył (oznaczenie monotypowe) sarnę europejską (C. capreolus).

Etymologia

Capreolus: łac. capreolus ‘dzika koza, kozioł (tj. samiec sarny)’, od capreus ‘dzika koza’; przyrostek zdrabniający -olus^[10].
Caprea: łac. capreus ‘dzika koza’^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cervus capreolus Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[11]^[9]^[6]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[7]^[6]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[6]^[9]	Podstawowe wymiary^[7]^[9]^[b]	Status IUCN^[12]
	Capreolus capreolus	(Linnaeus, 1758)	sarna europejska	gatunek monotypowy	większość Europy (z wyjątkiem Islandii, Irlandii i wysp Morza Śródziemnego), Kaukaz i Bliski Wschód	DC: 107–127 cm DO: 1,5–3 cm MC: 17–30 kg	LC
	Capreolus pygargus	(Pallas, 1771)	sarna syberyjska	2 podgatunki	od europejskiej części Rosji na wschód przez Azję Środkową do południowo-wschodniej Syberii, środkowej i północno-wschodniej Chińskiej Republice Ludowej oraz Półwyspu Koreańskiego; izolowana populacja na północnych stokach Kaukazu	DC: 125–145 cm DO: 2–4 cm MC: 32–50 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe:

Capreolus constantini Vislobokova & Kalmykov, 1995^[13] (Azja; pliocen).
Capreolus curtocerus (Kaup, 1833)^[14] (Europa)
Capreolus cusanoides Kahlke, 2001^[15] (Europa; plejstocen).
Capreolus suessenbornensis Kahlke, 1956^[16] (Europa; plejstocen).

Uwagi

↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, na mocy uprawnień ICZN^[2].
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J.E. Gray. A Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.).
↑ ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 3. (niem.).
↑ W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 135, 1836. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 427–428. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Capreolus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 593. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 158, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).
↑ I.A. Vislobokova, E. Dmitrieva & N. Kalmykov. Artiodactyls from the Late Pliocene of Udunga, western Trans-Baikal, Russia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 15 (1), s. 146, 1995. DOI: 10.2307/4523613. (ang.).
↑ J.J. Kaup. Vier urweltliche Hirsche des Darmstädter Museum. „Archiv für Mineralogie, Geognosie, Bergbau und Hüttenkunde”. 6, s. 222, 1833. DOI: 10.1515/9783112665985-002. (niem.).
↑ H.-D. Kahlke. Neufunde von Cerviden-Resten aus dem Unterpleistozän von Untermaßfeld. „Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz”. 40 (2), s. 461, 2001. (niem.).
↑ H.-D. Kahlke: Die Cervidenreste aus den altpleistozänen Ilmkiesen von Suessenborn bei Weimar. Berlin: Akademie-Verlag, 1956, s. 1-31. (niem.).

[3] Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, na mocy uprawnień ICZN^[2].

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray-1] J.E. Gray. A Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 307, 1821. (ang.).

[ICZN-2] ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).

[Frisch-4] J.L. Frisch: Das Natur-System der vierfüßigen Thiere in. Tabellen, darinnen alle Ordnungen, Geschlechte und Arten, nicht nur mit bestimmenden. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 3. (niem.).

[Ogilby-5] W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 135, 1836. (ang.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 171. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 314. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Mattioli-8] S. Mattioli: Family Cervidae (Deer). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 427–428. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Capreolus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 593. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-11] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 158, 1904. (ang.).

[mdd-12] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).

[14] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-06]. (ang.).

[vis&kal-15] I.A. Vislobokova, E. Dmitrieva & N. Kalmykov. Artiodactyls from the Late Pliocene of Udunga, western Trans-Baikal, Russia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 15 (1), s. 146, 1995. DOI: 10.2307/4523613. (ang.).

[kaup-16] J.J. Kaup. Vier urweltliche Hirsche des Darmstädter Museum. „Archiv für Mineralogie, Geognosie, Bergbau und Hüttenkunde”. 6, s. 222, 1833. DOI: 10.1515/9783112665985-002. (niem.).

[kah01-17] H.-D. Kahlke. Neufunde von Cerviden-Resten aus dem Unterpleistozän von Untermaßfeld. „Monographien des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz”. 40 (2), s. 461, 2001. (niem.).

[kah56-18] H.-D. Kahlke: Die Cervidenreste aus den altpleistozänen Ilmkiesen von Suessenborn bei Weimar. Berlin: Akademie-Verlag, 1956, s. 1-31. (niem.).

[1]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[b]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[2]