Siamion Szarecki

Siamion Szarecki

Сямён Шарэцкі

Pełne imię i nazwisko	Siamion Hieorhijewicz Szarecki
Data urodzenia	23 września 1936
Pełniący obowiązki prezydenta Republiki Białorusi (zgodnie z konstytucją z 1994 roku)
Okres	od 21 lipca 1999 do ?
Poprzednik	Alaksandr Łukaszenka
Przewodniczący Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji
Okres	od stycznia 1996 do 9 stycznia 2000
Przynależność polityczna	Białoruska Partia Agrarna
Poprzednik	Mieczysłau Hryb
Następca	wybory nie odbyły się
Deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji
Okres	od 9 stycznia 1996 do 9 stycznia 2000
Przynależność polityczna	Białoruska Partia Agrarna
Następca	wybory nie odbyły się
Przewodniczący Białoruskiej Partii Agrarnej
Okres	od 1994 do 1999
Przynależność polityczna	Białoruska Partia Agrarna
Poprzednik	stanowisko utworzone

Siamion Szarecki

Państwo działania	Białoruś
Profesor, doktor nauk ekonomicznych
Alma Mater	Białoruska Państwowa Akademia Gospodarstwa Wiejskiego, Mińska Wyższa Szkoła Partyjna
Habilitacja	1984 – ekonomia
Profesura	1989
Kierownik Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji Rolnej
Szkoła	Wyższa Szkoła Partyjna
Okres zatrudn.	1976–1984(?)

Siamion Hieorhijewicz Szarecki (biał. Сямён Георгіевіч Шарэцкі, ros. Семён Георгиевич Шарецкий, Siemion Gieorgijewicz Szariecki; ur. 23 września 1936 w Ławryszewie) – białoruski polityk, w 1996 przewodniczący Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji; zgodnie z konstytucją Białorusi z 1994 roku, po wygaśnięciu kadencji Alaksandra Łukaszenki 20 lipca 1999 roku, jako przewodniczący parlamentu wykonywał obowiązki prezydenta Białorusi; od 2001 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych; doktor nauk ekonomicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego), profesor.

Życiorys

Młodość i praca

Urodził się 23 września 1936 roku we wsi Ławryszewo, w województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej. W 1959 roku ukończył Białoruską Państwową Akademię Gospodarstwa Wiejskiego, w 1970 roku – Mińską Wyższą Szkołę Partyjną. W 1984 roku uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego). W 1989 roku zdobył tytuł profesora. W 1996 roku został akademikiem Akademii Nauk Rolniczych Republiki Białorusi. Jest członkiem korespondentem Rosyjskiej Akademii Rolniczej, akademikiem Ukraińskiej Akademii Nauk Rolniczych i Międzynarodowej Akademii Procesów i Technologii Informacyjnych.

Od 1959 roku pracował jako zastępca przewodniczącego, a od 1963 roku – przewodniczący kołchozu „Zwiezda”. W latach 1970–1976 był starszym wykładowcą w Wyższej Szkole Partyjnej. Od 1976 roku pełnił funkcję kierownika Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji Rolnej na tej uczelni. W latach 1984–1993 pracował jako przewodniczący kołchozu „Czyrwony Sciah” w rejonie wołożyńskim. W latach 1993–1994 był doradcą premiera Białorusi Wiaczasłaua Kiebicza. W 1994 roku założył i objął funkcję przewodniczącego Białoruskiej Partii Agrarnej (według innego źródła w latach 1992–1998 był współprzewodniczącym Zjednoczonej Agrarno-Demokratycznej Partii Białorusi, od 1994 roku pod nazwą Partia Agrarna).

Działalność parlamentarna i późniejsza

W drugiej turze wyborów parlamentarnych 28 maja 1995 roku został wybrany na deputowanego do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji z Nowogródzkiego Wiejskiego Okręgu Wyborczego Nr 138. 9 stycznia 1996 roku został zaprzysiężony na deputowanego. W tym samym miesiącu wybrano go na przewodniczącego Rady Najwyższej. 1 kwietnia został przewodniczącym stałej delegacji Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, 21 czerwca – przewodniczącym delegacji Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego Stowarzyszenia Białorusi i Rosji.

27 listopada 1996 roku, po dokonanej przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę kontrowersyjnej i częściowo nieuznanej międzynarodowo zmianie konstytucji, nie wszedł w skład utworzonej przez niego Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I kadencji. Uznał prezydencką reformę konstytucyjną za bezprawną i, pozostając wierny konstytucji z 1994 roku, kontynuował wraz z częścią deputowanych pracę Rady Najwyższej. Również Zgromadzenie Parlamentarne OBWE (ZP OBWE) uznawało nadal Radę Najwyższą za legalny parlament Białorusi. Co najmniej do września 2000 roku Siamion Szarecki wraz z trzema innymi deputowanymi Rady: Wiktarem Chomiczem, Anatolem Labiedźką i Uładzimirem Nisciukiem – posiadał status członka ZP OBWE i uznawany był przez ten organ za część stałej delegacji Białorusi. Budziło to niezadowolenie i protesty m.in. ze strony przedstawicieli władz Rosji, jednak status Szareckiego został dwukrotnie potwierdzony przez ZP OBWE – w styczniu 1997 i lipcu 1998 roku. W latach 1998–1999 kilkakrotnie odwiedzał on polski parlament, gdzie przyjmowany był jako przewodniczący jedynego legalnego parlamentu Białorusi. Spotkał się m.in. z marszałek Senatu Alicją Grześkowiak i wicemarszałkiem Senatu Andrzejem Chronowskim. W 1999 opuścił stanowisko przewodniczącego Białoruskiej Partii Agrarnej. 21 lipca 1999 roku, po zakończeniu zgodnie z konstytucją z 1994 roku kadencji prezydenta Łukaszenki, Szarecki został mianowany przez deputowanych pozostających w Radzie Najwyższej pełniącym obowiązki prezydenta Republiki Białorusi. Pod koniec lipca opuścił kraj i zamieszkał w Wilnie, gdzie był przyjmowany jako szef prawomocnej władzy Białorusi, miał m.in. przydzieloną ochronę państwową. Zgodnie z Konstytucją Białorusi z 1994 roku jego mandat deputowanego do Rady Najwyższej zakończył się 9 stycznia 2000 roku; kolejne wybory do tego organu jednak nigdy się nie odbyły. W lipcu 2001 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie otrzymał azyl polityczny. Mieszka w mieście Livermore w stanie Kalifornia. Śledzi wydarzenia polityczne na Białorusi, co miesiąc uczestniczy w spotkaniach koła pracowników naukowych w San Francisco. Publikuje artykuły na temat Białorusi w prasie kalifornijskiej i innej. Pracuje nad książką – pracą naukową pt. Prizraki i riealii kommunizma. Nie planuje powrotu na Białoruś, uzasadniając to obawą przez represjami politycznymi ze strony władz:

Czy ja mogę wrócić do tego kraju, jeśli w czasie, gdy chowano moją matkę, na granicy stały samochody i pilnowały, przyjadę czy nie?…

Życie prywatne

Siamion Szarecki jest żonaty. Ma dwóch synów, z których jeden ukończył studia na uniwersytecie w Stanach Zjednoczonych, oraz pięcioro wnucząt. Jest prawosławny. W 1995 roku mieszkał w Mińsku.

Prace

• Trahiedyja Biełarusi. Abo szto takoje sapraudny łukaszyzm. Mińsk: 1998. (biał.). Brak numerów stron w książce;
• Nasz biełaruski dom. Mińsk: 1999. (biał.). Brak numerów stron w książce;
• Jaszcze raz ab nacyjanalnaj idei biełaruskaha naroda. Wilno. (biał.). Brak numerów stron w książce;
• Abaronim nasz dom – Biełaruś. Wilno: 2000. (biał.). Brak numerów stron w książce;
• Ich losy zwiazany z Wilniaj. Wilno: 2002. (biał.). Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
• pod red. Hienadzia Paszkoua: Encykłapiedyja historyi Biełarusi u 6 tamach. T. 6 Księga 2: Uswieja – jaszyn. Dadatak. Mińsk: „Biełaruskaja encykłapiedyja” imia Pietrusia Brouki, 2003, s. 616. ISBN 985-11-0276-8. (biał.).
• Марина Коктыш. Семен Шарецкий: «Я не горю желанием вернуться…». „Narodnaja Wola”. Nr 11–12 (3348–3349), s. 6, 2011-01-25. Mińsk: UP „Narodnaja Wola”. ISSN 2071-9647. [dostęp 2013-11-22]. (ros.).