Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Sima Qian (an cinèis:司马迁) a l'é stàit në stòrich ëd la Dinastìa Han sota l'Imperator Wu. A l'era nassù a Xia Yang, ancheuj ant la Provinsa dë Shan Xi, Han City. Sò pare, Sima Tan, a l'era già në stòrich.
A l'età ëd 10 agn, Sima Qian a lesìa già ij test an Cinèis clàssich.
Fin ai 20 agn, a l'ha viagià për la Cin-a e a l'ha visità ij pòst pi avosà.
Dël 108 prima ëd Nosgnor, con la mòrt ëd sò pare, a l'ha ancaminà la cariera dë stòrich.
Dël 104 prima ëd Nosgnor, Sima Qian a l'ha finì ël Calendari Taichu con j'ufissiam amperiaj Tang Du e Luo Xiahong.
Dël 99 prima ëd Nosgnor, Sima Qian a l'é stàit ciapà ant un pastiss, ciamà Pastiss ëd Li Ling. A l'era stàit condanà a mòrt, pen-a peui comutà ant la castrassion. D'apress a l'ha passà 19 agn a scrive soa euvra prinsipal, lë Shi Ji o Memòrie ëd në Stòrich.