Sint Stefanus-katedraal
.JPG?lang=af)
.JPG?lang=af)
.JPG?lang=af)
.jpg?lang=af)
Die Sint Stefanus-katedraal (Duits amptelik: Domkirche St. Stephan zu Wien, kort Stephansdom) op Wene se Stephansplatz (Stefanusplein) dien sedert 1365 as domkerk (setel van 'n domkapittel), sedert 1469/1479 as katedraal (biskopsetel) en sedert 1723 as die Rooms-Katolieke aartsbiskop van Wene se metropolitaankerk.
Die Rooms-Katolieke katedraal, waarna in die Weense volkstaal soms kort as Steffl verwys word, word as die bekendste baken van die Oostenrykse hoofstad (en as sy geografiese en simboliese middelpunt) beskou. Dikwels word dit ook die nasionale heiligdom van Oostenryk genoem. Sy naamgewer Sint Stefanus word as die eerste Christelike martelaar beskou. Anders as vergelykbare Middeleeuse hoofstede was Wene oorspronklik nie setel van 'n biskop nie, maar in kerklike belange ondergeskik aan die vorsbiskop van Passau in Beiere. As belangrikste kerk in Wene was Sint Stefanus dus beperk tot die status van parogiekerk.
Die Sint Stefanus-katedraalprojek het sentraal gestaan in die Huis van Habsburg se voorneme om Wene tot residensiestad van Europese formaat uit te bou en van die katedraal die hofkerk van Oostenrykse heersers, die Capella regia Austriaca, te maak. Hierby het hertog Rudolf IV 'n leidende rol gespeel.[1] Die Babenbergse dinastie het eerste pogings onderneem om Wene tot biskopsetel te verhef. Otakar II Přemysl het dieselfde doelwit probeer bereik toe hy die Sint Stefanuskerk ná 'n verwoestende brand vanaf 1258 op groter skaal in die laat-Romaanse styl laat herbou het. Die kerk was die fondament waarop die Habsburgers verder kon bou nadat hulle heersers van Oostenryk geword het. Gedurende Albrecht I se heerskappy het in 1304 boubedrywighede vir 'n nuwe koor begin.
Die rivaliteit met die Huis van Luxemburg het die Habsburgse heersers verder aangespoor. Die Luxemburgse keiser Karel IV was in dié tyd besig om sy regeringsetel Praag tot 'n eersterangse Europese metropool uit te bou - 'n status wat op godsdienstige gebied deur die verheffing van Praag tot aartsbisdom in 1344 weerspieël is. Dit was die aanleiding tot die grootskaalse uitbou van die Sint Vitus-domkerk binne die Praagse kasteelkompleks, die Hradčany.
Die Sint Stefanus-katedraal is met 'n lengte van 107 en 'n wydte van 34 meter, waarvoor 20 000 kubieke meter sandsteen gebruik is[2], een van die belangrikste voorbeelde van Gotiese boukuns in Oostenryk. Dele van sy laat-Romaanse voorloper uit die tydperk tussen 1230/40 en 1263, wat in opdrag van die biskop van Passau in Beiere opgerig is, het bewaar gebly en vorm die wesfasade, met die twee sogenaamde Heidetorings (op 'n hoogte van 65 meter) aan weerskante. Daar is altesaam vier torings, waarvan die Suidtoring met 136,4 meter die hoogste (en die derde hoogste in Europa) is. Die Noordtoring (68 meter) is nooit voltooi nie. In die voormalige Keiserryk Oostenryk-Hongarye is 'n beperking op die hoogte van kerktorings geplaas - hulle mog nie hoër gebou word as die Sint Stefanus-katedraal se Suidtoring nie. So is byvoorbeeld die Maria-Ontvangenis-domkerk in Linz twee meter laer gebou.
Die Suidtoring word as 'n argitektoniese meesterstuk van sy tyd beskou. Ongeag sy merkwaardige hoogte is sy fondament minder as vier meter diep gelê. Die toring beskik oor 'n stel van altesaam dertien klokke, waarvan elf as die katedraal se hoofklokke dien. Die sogenaamde Pummerin, die tweede grootste vry swaaiende kerkklok in Europa wat in 1951 nuut gegiet is, hang in die Noordtoring onder 'n toringkap uit die Renaissance-tydperk.
Die onmiddellike omgewing van die katedraal is sedert die 1970's vir motorverkeer gesluit.
Restourasiewerk
[wysig | wysig bron]Die katedraal is al eeue lank aan 'n verskeidenheid skadelike omgewingsinvloede soos reën, vogtigheid, vors en die gepaardgaande plantegroei (mos en korsmos), maar ook duiwemis blootgestel. Die gebou ondergaan dus voortdurende restourasiewerk. Naas die buitefasades moet ook Gotiese vensterruite, skilderye, fresko's, altare, grafstene, steenvloere en ander bouelemente voortdurend bewerk, gerestoureer en gekonserveer word.
Alle restourasie- en konservasiewerk, maar ook veiligheidstoetse lê reeds sedert die Middeleeue in hande van die sogenaamde Dombauhütte, 'n nie-winsgewende bouonderneming met 'n jaarlikse begroting van €2,2 miljoen wat 'n twintigtal metselaars en beeldhouers in diens het. Bouelemente word deur hierdie geskoolde vaklui volgens historiese voorbeelde en tegnieke (en grotendeels met historiese werktuie) gerestoureer.[3]
Dele van die katedraal se historiese bouplanne is, net soos dele van die katedraal self en sy orrel, gedurende die Tweede Wêreldoorlog deur 'n brand vernietig. Die Dombauhütte is derhalwe besig om 'n argief en dokumentasie van sy restourasiewerk vir toekomstige generasies saam te stel. So is in 1992 fotografiese opnames en fotogrammetriese opmetings van die katedraal onderneem.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Die Welt der Habsburger: Eine Kathedrale ohne Bischof: St. Stephan in Wien. Besoek op 28 Desember 2017
- ↑ Martin Siepmann | Walter M. Weiss: Österreich. Augsburg: Weltbild 2015, bl. 24
- ↑ stephansdom.at: Die Restaurierung des Stephansdoms. Besoek op 5 Desember 2018
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met St. Stephen's Cathedral, Vienna. |
Webwerwe
- (de) Amptelike webwerf van die gemeente
- (de) Amptelike webwerf van die kerk
- (de) Wien Geschichte Wiki: Stephansdom
- (de) Austria-Forum: Der Stephansdom und seine politische Symbolik
Media
