Slochterdiep
Het Slochterdiep, vroeger ook Rengersdiep, is een kanaal in de gemeente Midden-Groningen, aangelegd in 1659. Het 15 kilometer lange kanaal loopt in een bijna kaarsrechte lijn (met alleen een knik in het kanaal nabij Schaaphok) van Slochteren naar Ruischerbrug, waar het in het Eemskanaal uitmondt.
Aanvankelijk werd het Slochterdiep voor de afvoer van turf en landbouwproducten gebruikt, later diende het als belangrijkste verbinding met de stad Groningen. Vanaf het midden van de 20e eeuw werd het kanaal het steeds belangrijker voor de pleziervaart. De vaardiepte bedraagt tussen 1,30 en 1,90 meter. In Slochteren bevindt zich een jachthaven.
Aan het Slochterdiep liggen de volgende dorpen en buurtschappen:
Over het Slochterdiep liggen de volgende bruggen:
- Heidenschap
- IJzeren Klap
- Schaaphok
Verder ligt in het Slochterdiep de Slochtersluis, die aansluiting geeft op het Eemskanaal.
Ter hoogte van Schaaphok doorkruist het Slochterdiep de Scharmer Ae en de Slochter Ae, die hier samenvloeien. De Slochter Ae zet zich naar het noorden voort onder de naam Woltersumer Ae. Iets ten oosten van Schaaphok begint ook het Afwateringskanaal van Duurswold.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Het Slochterdiep werd in 1659 gegraven in opdracht van Osebrandt Johan Rengers, die toen de heer van Slochteren was. Het kanaal werd daarom ook wel het Rengersdiep genoemd. Voor de aanleg maakte men gebruik van de Ritzersloot (langs de Ritzersdijk). De eerste plannen voor het kanaal dateren uit 1645, toen het bestuur van de Ommelanden deze sloot wilden doortrekken naar de Sijpe bij Stootshorn. Dit om het handelsmonopolie van de stad te omzeilen. Ook Rengers wilde het kanaal aanvankelijk doortrekken tot voorbij Noordbroek. Deze plannen liepen stuk op het verzet van een deel de Oldambtsters, die wateroverlast vreesden.[1] Niettemin laat de provinciekaart van Nicolaes Visscher uit 1680 en de kaart van Theodorus Beckeringh uit 1781 zien dat de verbinding naar de Sijpe wel degelijk tot stand kwam.[2] Op twee schetsen die Beckeringh maakte, is te zien hoe het kanaal voorlangs het Hooge Huis liep, waar de Hoofdweg via een brug (Oostertil) eroverheen werd geleid.[3] Later is deze scheepvaartverbinding weer verdwenen. De kruising van het Slochterdiep met de Hoofdweg staat nog altijd bekend als de dam.
Het gehucht Schaaphok is ontstaan rond de herberg, waar passanten tol moest betalen aan de heer van Slochteren. Dat gold niet alleen voor schippers, ook voor reizigers die langs de trekweg kwamen. Nog in 1874 bevestigde Gedeputeerde Staten dit recht van de familie Van der Hoop. Dat leidde in 1907 tot een langdurige rechtszaak, nadat de tolgaarder ook geld ging vragen aan schippers op de Slochter Ae en Woltersummer Ae. Pas in 1917 maakte de rechter hieraan een eind.[4] Bij 't Kethuis (Gronings: Kethoes) dienden de schippers op het Afwateringskanaal van Duurswold eveneens tol betalen; het kanaal was hier afgesloten met een ketting.
De streek ten noordwesten van Schaaphok werd vanouds Ayngehorn genoemd. De brug over de Slochter Ae, die hier het Slochterdiep doorkruist, werd nog in 1672 betiteld als de til bij Aijengehorn.
Voor de verlenging van de Ritzersloot in de richting van Groningen moest men in 1659 de bestaande verkaveling doorkruisen. Bestaande boerderijen werden daardoor in tweeën gesneden. Het kanaal maakt een flauwe bocht rond een middeleeuwse kloosterboerderij in de Nieuwe Rijpmapolder bij Schaaphok. Rond de brug Hamtil of Hamdraai, waar het Slochterdiep de Hamweg doorsneed, ontstond in de 19e eeuw het dorp Lageland. Ook hier werd in de 19e eeuw tol geheven, maar dan door de gemeente Slochteren. Ten westen van Lageland lag de buitenplaats Vossenborg, vermeld sinds 1672. Ook dit was voormalig kloosterbezit. Ten westen van de voormalige Kleisloot volgt het kanaal misschien een al wat langer bestaand tracé, dat ten noorden van Ruisscherbrug in het Damsterdiep uitkwam.
Trivia
[bewerken | brontekst bewerken]Het Slochterdiep kwam in 2001 in het nieuws toen men er op 17 juli het lichaam van Sasja Schenker aantrof, die was vermoord door Willem van Eijk.
Afbeeldingen
[bewerken | brontekst bewerken]-
Slochterdiep nabij Lageland -
Slochterdiep nabij Schaaphok -
Slochterdiep nabij Ruischerbrug
-
Het Slochterdiep in 2009
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Wim Ligtendag, De Wolden en het water. De landschaps- en waterstaatsontwikkeling in het lage land ten oosten van de stad Groningen vanaf de volle middeleeuwen tot ca. 1870, Groningen 1995, p. 247-248.
- ↑ Lud. Tjarda van Starkenborgh en Nicolaes Visscher, Groningae et Omlandiae dominum vulgo de Provincie van Stadt en Lande, 1680-1684. Theodorus Beckeringh, Kaart of landtafereel der provincie van Groningen en Ommelanden, 1781.
- ↑ De Atlas van Beckeringh, Zwolle 2016, kaart 64 en 65 (1748-1767) (Groninger Archieven). De Westertil zal over de Edzersloot hebben gelegen.
- ↑ K. ter Laan, Geschiedenis van Slochteren, 1961, p. 165. Nieuwsblad van het Noorden, 29 april, 13 mei en 9 oktober 1908, 30 maart, 16 december 1914.
