İçeriğe atla

Smartizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Smartizm ya da Smartacılık veya Smarta Geleneği (Sanskrit: स्मार्त, IAST: Smārta) Hinduizmin bir parçası olan ve Purana edebiyat türüyle gelişen ve genişleyen bir harekettir.[1] Uttara Mīmāṃsā, Advaita, Yoga ve teizm olmak üzere dört felsefi akımın sentezini yansıtır.[2] Smarta geleneği teistik mezhepçiliği reddeder[2] ve beş farklı tanrıya aynı anda ibadetle dikkat çeker. Bu dört tanrının hepsinin birbiriyle eşit olduğu varsayılır: Ganeşa, Şiva, Şakti, Vişnu ve Surya.[3] Smarta geleneği, ayrıntılı ritüellere ve ayinlere dayanan daha eski Şrauta geleneğiyle tezat oluşturur.[4] Smarta geleneğinin fikirleri ve uygulamaları, Hinduizm içindeki diğer önemli tarihi hareketlerle, yani Şaivizm, Brahmanizm, Vaişnavizm ve Şaktizm ile önemli ölçüde örtüşmektedir.[5]

Smarta geleneği, Hinduizm'in Brahmanizm ile yerel gelenekler arasındaki etkileşimden ortaya çıktığı milattan sonraki ilk yüzyıllarda Hinduizm'in (erken) Klasik Dönemi'nde gelişti.[6] Smarta geleneği Advaita Vedanta ile uyumludur ve Adi Şankara'yı kurucusu veya reformcusu olarak görür.[7] Şankara, nihai gerçekliğin kişisel olmayan ve Nirguna (niteliksiz) olduğu ve herhangi bir sembolik tanrının diğer tanrıalrla aynı eşdeğer amaca hizmet ettiği tezini savunmuştur.[8] Bu inançtan ilham alan Smarta geleneği takipçileri, beş Hindu tanrısıyla birlikte uygulamalarına altıncı bir kişisel olmayan tanrıyı dahil ettiler.[8]

Smartizm ile diğer Hindu geleneklerinin farkları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Smartacılığın Diğer Hindu Gelenekleriyle Karşılaştırılması
Şivacı Gelenekler Vaişnavacı Gelenekler Şakta Gelenekleri Smarta Gelenekleri Kaynaklar
Kutsal metinler Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar Vedalar ve Upanişadlar Vedalar ve Upanişadlar [9][10]
En yüksek tanrı Şiva Vişnu Devi Yok (Parabrahman bu şekilde sayılabilir) [11][12]
Yaratıcı tanrı Shiva Vişnu Devi Brahman prensibi [11][13]
Avatar konsepti Düşük önemde Kilit öneme sahip bir konsept Önemli bir konsept Düşük önemde [9][14][15]
Münzevi yaşam Tavsiye edilir Kabul edilir Kabul edilir Tavsiye edilir [9][16][17]
Ritüeller, Bhakti Onaylar[18][19][20] Onaylar Onaylar Seçmelidir[21] [22]
Ahimsa ve Vejetaryenlik Tavsiye edilir,[18] Zorunlu değildir Onaylar Zorunlu değildir Tavsiye edilir, Zorunlu değildir [23][24]
Özgür irade, Maya (ilüzyon), Karma İnanır İnanır İnanır İnanır [11]
Metafizik görüşü Brahman (Şiva), Atman (Öz) Brahman (Vişnu), Atman Brahman (Devi), Atman Brahman, Atman [11]
Epistemoloji
(Pramana)		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık
4. Kendiliğinden anlaşılan[25]		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Güvenilir tanıklık		 1. Algı
2. Çıkarım
3. Karşılaştırma ve benzetme
4. Varsayım, türetme
5. Varsayım, türetme
6. Güvenilir tanıklık		 [26][27][28]
Felsefe Dvaita, nitelikli advaita, advaita Vişiştadvaita, Dvaita, nitelikliadvaita, advaita Şakti-advaita Advaita, nitelikli advaita [29][30]
Kurtuluş
(Soteryoloji)		 Civanmukta,
Çarya-Kriyā-Yoga-Cnyana[31]		 Videhamukti, Yoga,
sivil (münzevi olmayan) yaşam		 Bhakti, Tantra, Yoga Civanmukta, Advaita, Yoga,
münzevi yaşam		 [32][33]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Şringeri'de bulunan Vidyaşankara Tapınağı geleneksel Smartacılık merkezlerindendir.
    Şringeri'de bulunan Vidyaşankara Tapınağı geleneksel Smartacılık merkezlerindendir.
  • Mysore'den bir Smarta rahibi, 1868.
    Mysore'den bir Smarta rahibi, 1868.
  • Beş Smartacı tanrısını gösteren bir resim. Ortada Ganeşa, sol üstte Şiva, sağ üstte Devi (Parvati), sağ altta Vişnu, sol altta Surya yer alır.
    Beş Smartacı tanrısını gösteren bir resim. Ortada Ganeşa, sol üstte Şiva, sağ üstte Devi (Parvati), sağ altta Vişnu, sol altta Surya yer alır.
  • Smarta rahipleri
    Smarta rahipleri

Dipnotlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Flood, Gavin (2011). An introduction to Hinduism. 15. print (İngilizce). Cambridge: Cambridge Univ. Press. s. 113. ISBN 978-0-521-43878-0. 
  2. ^ a b Milner, Murray, (Ed.) (2010). Status and sacredness: a general theory of status relations and an analysis of Indian culture (İngilizce). New York: Oxford University Press. ss. 194-195. ISBN 978-0-19-535912-1. 
  3. ^ "Smarta sect | Vedic Rituals, Upanishads & Dharma | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Aralık 2024. 
  4. ^ Knipe, David M. (2015). Vedic voices: intimate narratives of a living Andhra tradition (İngilizce). Oxford ; New York: Oxford University Press. ss. 36-37. ISBN 978-0-19-939768-6. 
  5. ^ Smart, Ninian; Shepherd, John J. (2009). Ninian Smart on world religions (İngilizce). Farnham: Ashgate. s. 186. ISBN 978-0-7546-4080-6. 
  6. ^ Kitagawa, Joseph (5 Eylül 2013). The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-136-87597-7. 
  7. ^ Flood, Gavin (2011). An introduction to Hinduism. 15. print. Cambridge: Cambridge Univ. Press. ISBN 978-0-521-43878-0. 
  8. ^ a b Williamson, Lola (2010). Transcendent in America: Hindu-inspired meditation movements as new religion. The new and alternative religions series (İngilizce). New York: New York University Press. s. 89. ISBN 978-0-8147-9450-0. 
  9. ^ a b c Jones & Ryan 2006, s. 474.
  10. ^ Mariasusai Dhavamony (1999). Hindu Spirituality. Gregorian Press. ss. 32-34. ISBN 978-88-7652-818-7. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  11. ^ a b c d Jan Gonda (1970). Visnuism and Sivaism: A Comparison. Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-4742-8080-8. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  12. ^ Christopher Partridge (2013). Introduction to World Religions. Fortress Press. s. 182. ISBN 978-0-8006-9970-3. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  13. ^ Sanjukta Gupta (1 Şubat 2013). Advaita Vedanta and Vaisnavism: The Philosophy of Madhusudana Sarasvati. Routledge. ss. 65-71. ISBN 978-1-134-15774-7. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  14. ^ Lai Ah Eng (2008). Religious Diversity in Singapore. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore. s. 221. ISBN 978-981-230-754-5. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  15. ^ Mariasusai Dhavamony (2002). Hindu-Christian Dialogue: Theological Soundings and Perspectives. Rodopi. s. 63. ISBN 90-420-1510-1. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  16. ^ Stephen H Phillips (1995), Classical Indian Metaphysics, Columbia University Press, 978-0812692983, page 332 with note 68
  17. ^ Olivelle, Patrick (1992). The Samnyasa Upanisads. Oxford University Press. ss. 4-18. ISBN 978-0195070453. 
  18. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; anin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  19. ^ "Shaivas". Overview Of World Religions. Philtar. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2017. 
  20. ^ Munavalli, Somashekar (2007). Lingayat Dharma (Veerashaiva Religion) (PDF). Veerashaiva Samaja of North America. s. 83. 26 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2017. 
  21. ^ Prem Prakash (1998). The Yoga of Spiritual Devotion: A Modern Translation of the Narada Bhakti Sutras. Inner Traditions. ss. 56-57. ISBN 978-0-89281-664-4. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  22. ^ Frazier, J. (2013). "Bhakti in Hindu Cultures". The Journal of Hindu Studies. 6 (2). Oxford University Press. ss. 101-113. doi:10.1093/jhs/hit028. 
  23. ^ Lisa Kemmerer; Anthony J. Nocella (2011). Call to Compassion: Reflections on Animal Advocacy from the World's Religions. Lantern. ss. 27-36. ISBN 978-1-59056-281-9. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  24. ^ Frederick J. Simoons (1998). Plants of Life, Plants of Death. University of Wisconsin Press. ss. 182-183. ISBN 978-0-299-15904-7. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  25. ^ K. Sivaraman (1973). Śaivism in Philosophical Perspective. Motilal Banarsidass. ss. 336-340. ISBN 978-81-208-1771-5. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  26. ^ John A. Grimes, A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English, State University of New York Press, 978-0791430675, page 238
  27. ^ Flood 1996, s. 225.
  28. ^ Eliott Deutsche (2000), in Philosophy of Religion : Indian Philosophy Vol 4 (Editor: Roy Perrett), Routledge, 978-0815336112, pages 245–248
  29. ^ McDaniel, June (2004). Offering Flowers, Feeding Skulls. Oxford University Press. ss. 89-91. ISBN 978-0-19-534713-5. 4 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  30. ^ Matthew James Clark (2006). The Daśanāmī-saṃnyāsīs: The Integration of Ascetic Lineages into an Order. Brill. ss. 177-225. ISBN 978-90-04-15211-3. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  31. ^ Hurley, Leigh; Hurley, Phillip (2012). Tantra, Yoga of Ecstasy: the Sadhaka's Guide to Kundalinin and the Left-Hand Path. Maithuna Publications. s. 5. ISBN 9780983784722. 
  32. ^ Kim Skoog (1996). Andrew O. Fort; Patricia Y. Mumme (Ed.). Living Liberation in Hindu Thought. SUNY Press. ss. 63-84, 236-239. ISBN 978-0-7914-2706-4. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  33. ^ Rajendra Prasad (2008). A Conceptual-analytic Study of Classical Indian Philosophy of Morals. Concept. s. 375. ISBN 978-81-8069-544-5. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Smartizm&oldid=34578075" sayfasından alınmıştır