Sondagstem

Sondagstem se TV-verhaal, Dr. Marius Hugo, uitgestal in 'n vertoonkas in die Uilhuis-museum op Nieu-Bethesda.

Sirkulasie van Afrikaanse weekblaaie voor en tydens die persstryd.

Sondagstem was 'n kortstondige Sondagkoerant wat in Johannesburg uitgegee is en was die laaste vername Afrikaanse koerant wat die destydse opposisie van die Nasionale Party in die Volksraad, die Verenigde Party, ondersteun het. Landstem is eers twee jaar ná Sondagstem se sluiting by die NP-gesinde Dagbreek ingelyf, maar hoewel dit as 'n SAP-koerant beskou is, was dit in werklikheid apolities.

Ontstaan

Sondagstem is in 1958 in Johannesburg begin as die Verenigde Party se teenvoeter in die Noorde vir die NP-gesinde Dagbreek en Sondagnuus, wat tot 1962 uitgegee is deur Dagbreekpers Beperk en van 1 Julie daardie jaar deur die Afrikaanse Pers (1962) Beperk. In 1965 het drie Johannesburgse koerante, die Sunday Times, Sunday Express en Sondagstem tot die Kaapse mark toegetree. Kort daarna volg ook Dagbreek en Sondagnuus. Op 4 Junie 1965 besluit die Nasionale Pers om op sy beurt vanuit Kaapstad tot die Sondagmark in Transvaal toe te tree en stig Die Beeld, wat op 31 Oktober 1965 die eerste keer verskyn.

Ondanks geldelike probleme kon Sondagstem 'n sirkulasie van 94 000 teen 1962 bereik en van 115 105 teen die eerste ses maande van 1965. Met sy toetrede tot die Kaapse mark, bereik Sondagstem vir die ses maande tot Desember 1965 'n sirkulasie van 138 694, amper 24 000 meer as in die voorafgaande ses maande. Met die stigting van Die Beeld, waarvan Schalk Pienaar redakteur was, kom die verbete wedywering, in wese 'n stryd tussen die noordelike en suidelike faksies van die Nasionale Party, in volle swang.

Sluiting

Die Argus-groep het Sondagstem in 1959 oorgeneem, maar weens die ongekende wedywering in die Afrikaanse Sondagmark besluit die Argusgroep op 16 November 1967 dat die uitgawe van 3 Desember 1967 die laaste sou wees. Die Argusmaatskappy besluit egter op Vrydag 24 November die uitgawe van die daaropvolgende Sondag sou die laaste wees. Intussen het die Afrikaanse Pers (1962) Beperk Landstem uitgekoop en van Sondag 17 Desember 1967 word die ander laaste, vername Afrikaanse weekblad wat nié die Nasionale Party ondersteun het nie, by Dagbreek en Sondagnuus ingelyf. Brian Bunting skryf in 1969: "Die gevolg van dié veranderinge is dat nie 'n enkele Afrikaanse koerant van enige aansien in Suid-Afrika vandag deur die opposisie beheer word nie; die Nasionaliste het algehele oorheersing op dié gebied bereik."

Dagbreek en Landstem en Die Beeld het alles in die stryd gewerp om Sondagstem se lesers te lok en die groot trekpleister was strokiesverhale. Die Beeld het Willie van Rensburg, skepper van die Dr. Marius Hugo-vervolgverhaal oorreed om dit by hulle voort te sit. Die Beeld se sirkulasie spring van 226 000 op 26 November tot 305 000 op 3 Desember, die eerste Sondag met Sondagstem se fotoverhaal. Die Beeld se gemiddelde sirkulasie vir die laaste helfte van 1967 was 197 029, maar vir die eerste helfte van 1968 was dit 289 297. Ondanks hierdie skitterende styging was Dagbreek en Landstem steeds voor in die stryd om die Sondagmark met 'n sirkulasie van 324 082. Al het albei die oorblywende Sondagkoerante se sirkulasie ongekende hoogtes bereik, het die wedywering Naspers en die Afrikaanse Pers 'n fortuin gekos.

Eksterne skakels

• Rapport berig oor oudverslaggewer Gielie de Kock se dood
• Beeld berig oor sportredakteur Wolfie Wolfaardt se dood
• Mail & Guardian oor verslaggewer Hans Strydom se dood

Sien ook

• Hans Strydom