Stanisław Małek (generał)

Stanisław Małek

W mundurze podpułkownika dyplomowanego piechoty (1937)
generał brygady
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1895 Michałowice
Data i miejsce śmierci	30 października 1966 Poznań
Przebieg służby
Lata służby	1915–1948
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie ludowe Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski
Jednostki	22 Pułk Piechoty Dowództwo Okręgu Korpusu Nr IX Dowództwo Okręgu Korpusu Nr I 11 Pułk Piechoty Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VII 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej Armia „Poznań” 60 Pułk Piechoty Wielkopolskiej Poznański Okręg Wojskowy Warszawski Okręg Wojskowy Śląski Okręg Wojskowy
Stanowiska	dowódca kompanii dowódca batalionu piechoty kierownik referatu szef sztabu okręgu zastępca dowódcy pułku dowódca pułku szef oddziału
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa Obrona Warszawy (1939)
Odznaczenia

Stanisław Małek (ur. 20 czerwca 1895 w Michałowicach, zm. 30 października 1966 w Poznaniu) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, oficer dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, generał brygady ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się Michałowicach k. Grójca, w rodzinie Antoniego i Antoniny z Besińskich. W 1908 ukończył Szkołę Powszechną następnie kształcił się w Seminarium Nauczycielskim, które ukończył w 1913. W latach 1913–1915 pracował jako nauczyciel. W 1915 roku został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. W 1916 roku ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Moskwie i został mianowany chorążym. W latach 1916–1917 służył w 75 Sewastopolskim pułku piechoty, a od jesieni 1917 roku, w stopniu podporucznika, w I Korpusie Polskim w Rosji. Po rozwiązaniu korpusu w czerwcu 1918 roku powrócił do kraju .

Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim. Awansowany do stopnia porucznika 1 grudnia 1918. Przydzielony został do 22 pułku piechoty w Siedlcach, w którego szeregach wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za okazane męstwo w czasie walk został odznaczony przez generała Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. Awansowany do stopnia kapitana 1 grudnia 1920. Zweryfikowany w tym stopniu z starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W pułku piechoty pełnił kolejno funkcję dowódcy kompanii, potem baonu. We wrześniu 1924 roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Informacyjnego. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 141. lokatą w korpusie oficerów piechoty. 5 stycznia 1931 roku został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza dwuletniego Kursu 1930–1932. 1 listopada 1932 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. Pełni w nim służbę na stanowisku kierownika Referatu Bezpieczeństwa i szefa Referatu Mobilizacyjnego. W maju 1934 roku został przeniesiony do 11 pułku piechoty w Tarnowskich Górach na stanowisko dowódcy batalionu. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 roku i 28. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Od marca 1936 roku pełni funkcję szefa Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. W grudniu 1938 roku został przeniesiony do 56 pułku piechoty w Krotoszynie na stanowisko I zastępcy dowódcy pułku. Po ogłoszeniu mobilizacji powszechnej, zgodnie z przydziałem udał się do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, gdzie mobilizowała się III część Kwatery Głównej Armii „Poznań”. Wspomniana część nie dołączyła do Kwatery Głównej Armii. Wziął udział w obronie Warszawy. Dowodził pozycją „Bielany”, która wchodziła w skład pododcinka „Północ” Odcinka „Warszawa-Zachód”. Obsadę tego odcinka stanowiły między innymi resztki 60 pułku piechoty, nad którymi od 21 września 1939 roku sprawował dowództwo.

Od 29 września 1939 roku, po kapitulacji Warszawy, przebywał w niewoli niemieckiej. Początkowo w Oflagu II A Prenzlau, a później w Oflagu II E Neubrandenburg i Oflagu II D Gross Born. Na początku stycznia 1945 roku został ewakuowany do Oflagu X A Sandbostel. W maju 1945 roku, po wyzwoleniu obozu, powrócił do kraju .

W lipcu 1945 roku został przyjęty do odrodzonego Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko szefa Oddziału Ogólno-organizacyjnego Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr III w Poznaniu. 20 sierpnia 1945 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika. W październiku 1945 roku został szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr I w Warszawie. Od października 1946 roku do 13 października 1948 roku był szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr IV we Wrocławiu. 9 lipca 1947 roku został mianowany generałem brygady .

13 października 1948 roku został pod fałszywymi zarzutami aresztowany przez żołnierzy Informacji Wojskowej i uwięziony. Przeszedł ciężkie śledztwo. W czasie przesłuchań torturowany. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 9 listopada 1950 roku został skazany na karę 12 lat więzienia, utratę praw publicznych na lat 5, oraz przepadek mienia, zdegradowano go również do stopnia szeregowca. Więziony we Wrocławiu, w Warszawie, potem w Centralnym Więzieniu we Wronkach. Postanowieniem Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie ze względu na stan zdrowia udzielono mu przerwy w odbywaniu kary. Zwolniony z więzienia we Wronkach 4 marca 1954. Do więzienia już nie powrócił. Po zwolnieniu z więzienia mieszkał w Poznaniu, gdzie zmarł 30 października 1966 roku. Pochowany na cmentarzu Junikowo w Poznaniu  (pole 8 kwatera 6-2-17).

19 kwietnia 1984 roku Naczelny Prokurator Wojskowy, na wniosek córki generała Krystyny, wniósł do Izby Wojskowej Sądu Najwyższego rewizję nadzwyczajną od wyroku z dnia 9 listopada 1950 roku. Postanowieniem tegoż sądu z dnia 31 maja 1984 roku został uniewinniony. Tym samym został w pełni zrehabilitowany. W 1985 roku Rada Państwa przywróciła mu pośmiertnie stopień generała brygady .

Życie prywatne

Był mężem Ireny ze Ślosarskich (1913–2011). Miał córkę Krystynę Barbarę i syna Stanisława . W ostatnich latach życia mieszkał w Poznaniu.

Awanse

• chorąży – 1916
• podporucznik – 1917
• porucznik – 1918
• kapitan – 1920
• major – 1928
• podpułkownik – 1936
• pułkownik – 1945
• generał brygady – 1947

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
• Medal Niepodległości (23 grudnia 1933)

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Tadeusz Łaszczewski: Obrona Warszawy i Modlina - 1939 r. nazwiska L - N. www.stankiewicz.e.pl, 2011-08-29.