Stefan Andrejewicz Zbaraski

Stefan Andrejewicz Zbaraski
	; Zbaraski
Rodzina	Zbarascy herbu własnego
Miejsce urodzenia	Troki
Data śmierci	1585
Ojciec	Andrzej Semenowicz Zbaraski
Matka	Helena Herburt
Żona	Hanna Zabrzezińska; Natalia (vel) Nastazja Mścisławska; Dorota Firlej
Dzieci	z Hanną Zabrzezińską: Piotr Zbarski; z Dorotą Firlej: Barbara Zbaraska (1582–1602)

Stefan Andrejewicz Zbaraski herbu własnego (ur. ok. 1518 w Trokach, zm. w 1585) – wojewoda trocki od 1566, kasztelan trocki od 1564, wojewoda witebski od 1555, dworzanin królewski od 1543.

Życiorys

Syn Andrzeja Zbaraskiego i Heleny z Herburtów herbu własnego rodziców nieznanych.

Dziedziczył dobra somiliskie, żosleńskie, rudnickie i doruniskie, dzierżawił mohylowskie.

Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta^[1]. Wyrażał pozytywny stosunek wobec unii lubelskiej; był jednym z niewielu magnatów ruskich, którzy pozostali dłużej w Lublinie po potajemnym wyjeździe z miasta większości litewskich magnatów w nocy 28 lutego 1569, podpisał unię lubelską 1569 roku^[2]. Jego syn Piotr jako jeden z pierwszych magnatów ruskich złożył przysięgę na wierność Koronie – 22 maja; sam Stefan zrobił to 26 maja. Niepomny na to, w czasie bezkrólewia w 1574 przyłączył samowolnie Międzyrzec Podlaski do województwa brzeskiego, by dochody z niego podlegały Wielkiemu Księstwu.

Pełnił również funkcje dyplomatyczne. W 1556 posłował do Moskwy, gdzie wynegocjował pokój na 6 lat. Wziął udział w wojnach Stefana Batorego; pod Połockiem wraz z Eustachym Wołłowiczem dowodził piechotą.

Żenił się trzykrotnie. Za pierwszym razem wziął za żonę Hannę z Zabrzezińskich (Leliwitów) rodziców nieznanych Sapiehową, wdową po Fiodorze, miał z nią syna Piotra. Owdowiały, wziął za żonę księżną Natalię vel Nastazję Mścisławską herbu Pogoń Litewska, córkę kniazia Michała Iwanowicza Mścisławskiego, lecz i to małżeństwo zakończyło się owdowieniem Stefana. Trzecią jego wybranką była Dorota z Firlejów, herbu Lewart, kasztelanka lubelska, córka Andrzeja Firleja i Barbary ze Szreńskich. Ta akurat go przeżyła. Miał z nią córkę Barbarę, którą wydano za kuzyna, a równocześnie jedną z ważniejszych osobistości Lubelszczyzny – między innymi dziedzica końskowolskiego – Gabriela Tęczyńskiego.

Przez ks. dr Tadeusza Wojaka wymieniany pośród znaczniejszych protestantów litewskich, bardzo aktywnie szerzył kalwinizm w województwie witebskim. Pomimo tego, według niektórych źródeł pod koniec życia przeszedł na katolicyzm. Kalwinistką pozostała jego żona.

Podpisał dyplom elekcji Henryka III Walezego^[3]. W 1575 podpisał elekcję cesarza Maksymiliana II Habsburga^[4].

Był wyznawcą kalwinizmu w 1569 roku. Umarł jako katolik^[5].

Przypisy

↑ Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 312.
↑ Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów. t. II., Wilno 1862, s. 330.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.
↑ Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.
↑ Wanda Dobrowolska, Młodość Jerzego i Krzysztofa Zbaraskich (Ze wstępem o rodzie Zbaraskich i życiorysem Janusza Zbaraskiego, wojewody bracławskiego), Przemyśl 1927, s. 36-37.

[1] Statut Litewski : drugiej redakcyi (1566) = Statutum Lituanicum : alterius editionis, Archiwum Komisji Prawniczej t. VII, Kraków 1900, s. 312.

[2] Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów. t. II., Wilno 1862, s. 330.

[3] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.

[4] Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.

[5] Wanda Dobrowolska, Młodość Jerzego i Krzysztofa Zbaraskich (Ze wstępem o rodzie Zbaraskich i życiorysem Janusza Zbaraskiego, wojewody bracławskiego), Przemyśl 1927, s. 36-37.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]