Stefan Jarosz
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| docent doktor nauk o Ziemi | |
| Specjalność: geografia | |
| Doktorat | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu |
Stefan Jarosz (ur. 14 października 1903 w Rozwadowie nad Sanem[1], zm. 31 marca 1958 w Warszawie) – polski geograf i podróżnik, krajoznawca, taternik, działacz ochrony przyrody[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Karola Jarosza (urzędnika sądowego) i Marii z domu Małeckiej. Ukończył I Gimnazjum w Nowym Sączu[2]. W latach 1921-1925 studiował na wydziale rolniczo-leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, a następnie na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie na podstawie pracy Badania geograficzno-leśne w Gorcach uzyskał w 1932 stopień doktora filozofii[3].
Od najmłodszych lat poznawał Polskę, a następnie inne kraje. Działał na rzecz ochrony przyrody. W latach 1927-1929, 1935-1936 i 1936-1937 uczestniczył w trzech wyprawach do Ameryki Północnej. Był inicjatorem utworzenia Związku Podhalan w Północnej Ameryce[4]. W czasie II wojny światowej pracował w latach 1940-1942 przymusowo w kamieniołomie w Łącku, w 1942 był leśniczym w Ludźmierzu na Podhalu, a w latach 1943-1945 nadleśniczym w polskich Tatrach, w Nadleśnictwie Zakopane 1 z siedzibą w Jaszczurówce. Uczestniczył wtedy w działalności konspiracyjnej przeciwko okupantowi niemieckiemu. Był to zarazem okres jego najżywszej działalności taternickiej; ze Stanisławem Siedleckim przeszedł on w 1943 pd.-wsch. ścianę Zamarłej Turni, a w 1944 pd. ścianę Żabiego Konia, w zimie zaś (12 III 1944) pn.-zach. ścianę Świnicy[5].
Po wojnie w latach 1945-1950 był dyrektorem Biura Ochrony Przyrody w Ministerstwie Leśnictwa[3]. W latach 1947–1952 wykładał na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim zostając w 1955 docentem. Niespodziewana śmiertelna choroba przerwała jego życie w okresie najintensywniejszej pracy naukowej, dydaktycznej i publicystycznej. Został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza na Powązkach[5].
Pozostawił po sobie 22 większe publikacje, przeszło 100 artykułów popularnonaukowych i popularnych oraz szereg recenzji. Był aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Geograficznego i wiceprezesem PTTK. Za całokształt działalności na polu ochrony przyrody został w roiku 1956 odznaczony złotym Krzyżem Zasługi, a w roku 1958 na Walnym Zgromadzeniu PTTK złotą odznaką Towarzystwa[3].
Niektóre prace:
- Parki narodowe i rezerwaty przyrody (1951)
- Krajobrazy Polski i ich pierwotne fragmenty (1954)
- Zarys ochrony przyrody (1955)
Był młodszym bratem Mieczysława (1886–1972) i Feliksa (ur. 1897), obu legionistów oficerów Wojska Polskiego, adwokatów i obrońców w procesach politycznych[6][7]; żonaty z Krystyną (1923–2014), z którą miał córkę Grażynę (ur. 1954, doktor mikrobiologii), oraz był wujem Janusza Szubera[8].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Na jego cześć powstał „Rezerwat przyrody im. doc. dr. Stefana Jarosza” w obrębie Wolińskiego Parku Narodowego o powierzchni 9,68 ha.
Poeta Janusz Szuber opisał osobę Stefana Jarosza w utworze 69/17, wydanym w tomiku poezji pt. Powiedzieć. Cokolwiek z 2011[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 186.
- ↑ Absolwenci. dlugosz.edu.pl. [dostęp 2017-12-22].
- ↑ a b c Maria Irena Mileska. Stefan Jarosz (4.X.1903 – 31.III.1958). „Poznaj Świat”. R. VI (nr 5 (66)), s. 18-19, maj 1958. Polskie Towarzystwo Geograficzne. (pol.).
- ↑ ZPPA [online], zppa.org [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ a b Stefan Jarosz na stronie Tatry-Zakopane
- ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Mieczysław Jarosz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-12-22].
- ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Feliks Bronisław Jarosz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-12-22].
- ↑ Andrzej Sulikowski: Epos sanocki Janusza Szubera. Szczecin: Volumina.pl, 2010, s. 21. ISBN 978-83-62355-59-4.
- ↑ Utwór Janusza Szubera pt. 69/17, zob. Janusz Szuber: Powiedzieć. Cokolwiek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 66-67. ISBN 978-83-08-04582-4.