Stieg Larsson
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Karl Stig-Erland Larsson (Skellefteå, 15 ost 1954 – Stocòlma, 9 novèmber 2004), a l'é stàit në scritor e 'n giornalista svedèis. Grand espert dj'organisassion nasiste svedèise, a l'ha fondà l'arvista anti-rassista Expo, a l'ha giutà Scotland Yard e 'l ministeri dla giustissia svedèis e a l'ha 'dcò giutà l'OSCE. Dòp soa mòrt a son ëstàit publicà ij sò romanz ëd la trilogìa Millennium. Për l'arvista fransèisa Livres Hedbo Stieg Larsson a l'é stàit l'autor pì lesù an Euròpa tra 'l mars dël 2008 e l'avril dël 2009. Vita[modìfica | modifiché la sorgiss]Chërsù con ij sò grand, Larsson a l'ha ancaminà a travajé an fasend vàire tipo 'd travaj. Dël 1983 a l'é dventà gràfich për l'agensìa dë stampa svedèisa Tidningarnas telegrambyrå; con j'ani a l'ha peui sërnù la stra dël giornalism an dventand crìtich literari (dzortut dzora ij romanz ëd polissìa e ij fumèt). Dël 1995, dòp che d'estremista 'd drita a l'han sassinà sìnch matòcc a Stocòlma, Larsson a l'ha chità l'arvista Tidningarnas telegrambyrå e a l'ha fondà l'arvista trimestral anti-rassista e anti-fassista EXPO. La bataja dë Stieg Larsson contra 'l rassism, ël fassism e tut estremism ëd drita a l'é stàita na facenda franch seria: dël 1991 a l'ha scrivù, ansema a Anna-Lena Lodenius, Extremhögern (Estremism ëd drita). Des ani dòp a l'ha publicà, ansema a Mikael Ekman, Sverigedemokraterna: den nationella rörelsen (Democràtich svedèis: ël moviment nassional). A l'ha peui tacà a fé 'd conferense an tut ël mond, ëdcò a Londra, andoa a l'é stàit anvità da Scotland Yard, e pròpi con la polissìa anglèisa a l'ha ancaminà na colaborassion. Për lòn an vàire ocasion a l'é stàit mnassà 'd mòrt. Sota la mira polìtica Stieg Larsson a l'é stàit mèmber dël partì socialista svedèis che a l'ha chità dël 1987 për la pòca democrassìa che a-i era ant ij pais dël socialism real. Sota la mira literaria, Larsson a l'é stàit motobin gropà a la coltura popolar. A l'é stàit un passionà d'Astrid Lindgren, tant 'ma a l'é sempre stàit un gran letor e n'espert ëd fantassiensa. L'autor a l'é mòrt aj 9 ëd novèmber dël 2004 a Stocòlma për n'àtach al cheur, ant la redassion ëd sò giornal EXPO. Sò testament dël 1977, ant che a disìa 'd vorèj lassé tut al partì comunista svedèis a l'é stàit giudicà pa vàlid, e donca tut a l'é andàit a sò frel Joakim e a sò pare Erland. Gnun drit a l'é stàit arconossù a la compagna 'd soa vita, Eva Gabrielsson, che a l'ha vivù con Larsson për 32 ani. Bibliografìa[modìfica | modifiché la sorgiss]Fin-a al 2004, ann ëd soa mòrt, Larsson a l'avìa publicà nomach ëd lìber sla democrassìa svedèisa e sij moviment ëd drita an Svessia. Mach pòchi mèis anans ëd meuire a l'ha ciamà a na ca editris svedèisa, la Norstedts, ëd publiché tre romanz che a formaran peui la famosa trilogìa Millennium. Larsson a l'avìa pensà a na serie 'd 10 romanz e anans ëd meuire a l'avìa già preparà d'àutri doi lìber ëd la serie. Dòp soa mòrt, la trilogìa a l'ha avù 'n gran sucess, an Svessia e peui an Fransa, andoa a l'é stàita publicà da la ca editris Actes Sud, peui an tuta Euròpa an dventand ël trionf literari ëd l'ann: fin-a adess son ëstàite vendùe 8 milion ëd copie. Ancheuj ij sò lìber a son vendù an 25 pais. Romanz[modìfica | modifiché la sorgiss]La trilogìa Millenium
Mikael Blomkvist a l'é contatà da 'n gròss andustrial për duverté torna n'ancesta bandonà da quarant'agn.
Antant che Lisbeth Salander a passa dël temp ai Caràib, Mikael Blomkvist a pronta un nùmer ëd Millenium an s'un soget ch'a scàuda: na stòria ëd gindre ch'a toca ëd gent bin piassà.
Lisbeth Salander a l'é sarà a l'ospidal an isolament, antramentre che su 'd chila a pèisa na caterva d'acusassion. Arviste[modìfica | modifiché la sorgiss]
|
