Sweden

Sweden
	Konungariket Sverige
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad
Enwyd ar ôl	Swediaid
Prifddinas	Stockholm
Poblogaeth	10,576,145
Sefydlwyd	700s ;
Anthem	Du gamla, du fria
Pennaeth llywodraeth	Ulf Kristersson
Cylchfa amser	UTC+01:00
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Swedeg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Gwledydd Nordig, Llychlyn, yr Undeb Ewropeaidd, Gogledd Ewrop
Arwynebedd	447,425.16 km²
Gerllaw	Y Môr Baltig, Kattegat, Øresund
Yn ffinio gyda	Y Ffindir, Norwy, Denmarc
Cyfesurynnau	61°N 15°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Sweden
Corff deddfwriaethol	Senedd Sweden
Swydd pennaeth; y wladwriaeth	teyrn Sweden
Pennaeth y wladwriaeth	Carl XVI Gustaf o Sweden
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Prif Weinidog Sweden
Pennaeth y Llywodraeth	Ulf Kristersson
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$636,856 million, $585,939 million
Arian	krona
Canran y diwaith	8.4 canran
Cyfartaledd plant	1.57
Mynegai Datblygiad Dynol	0.947
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Un o wledydd Llychlyn, yng ngogledd Ewrop, yw Teyrnas Sweden neu Sweden (Swedeg, Sverige). Er ei bod yn un o wledydd mwyaf Ewrop o ran arwynebedd, yn mesur 450,000 cilometr sgwâr, mae'r boblogaeth yn gymharol isel ac wedi ei chrynhoi yn y trefi a'r dinasoedd ar y cyfan. Stockholm yw'r brifddinas.

Daearyddiaeth

Prif: Daearyddiaeth Sweden

Sweden yw'r fwyaf o wledydd Llychlyn yng ngogledd-orllewin Ewrop. Mae'n ffinio ar Norwy yn y gorllewin ac ar y Ffindir yn y dwyrain. Yn y de-orllewin, mae culforoedd y Kattegat a'r Skagerrak yn ei gwahanu oddi wrth Denmarc.

Mae llawer o dde a dwyrain Sweden yn dir cymharol isel, ond mae'r gorllewin yn fynyddig, yn enwedig o gwmpas y ffîn â Norwy. Y copa uchaf yw Kebnekaise, 2,111 medr uwch lefel y môr. Gorchuddir tua 78% o'r wlad gan fforestydd, ac mae gan y wlad tua 95,700 o lynnoedd; y mwyaf o'r rhain yw Llyn Vänern a Llyn Vättern. Llyn Vänern yw'r trydydd fwyaf yn Ewrop. Mae gan Sweden nifer o ynysoedd; y ddwy fwyaf yw Gotland ac Öland yn y Môr Baltig.

Dinasoedd a threfi mwyaf Sweden yw:

Stockholm 1,252,020
Göteborg 510,491
Malmö 258,020
Uppsala 128,409
Västerås 107,005

Hanes

Prif: Hanes Sweden

Cododd Sweden gyfoes o'r Undeb Kalmar a ffurfiwyd yn 1397 ac o uno'r wlad gan y brenin Gustav Vasa yn yr 16g. Yn yr 17eg ganrif, ymledaenodd Sweden ei thiriogaethau i ffurfio'r Ymerodraeth Swedaidd. Yn y 18g, bu rhaid i Sweden ildio'r rhan fwyaf o'r tiriogaethau yr oedd wedi eu goresgyn. Collwyd y Ffindir a'r tiriogaethau a oedd yn weddill tu allan i benrhyn Llychlyn yn gynnar yn y 19g. Yn dilyn diwedd y rhyfel olaf rhyngddynt yn 1814, daeth Sweden yn rhan o undeb gyda Norwy a barhaodd hyd 1905. Ers 1814, mae Sweden wedi bod yn wlad heddychlon gan fabwysiadu bolisi tramor o niwtraliaeth yn ystod cyfnodau o heddwch a rhyfel.

Gwleidyddiaeth

Prif: Gwleidyddiaeth Sweden

Diwylliant yn Sweden modern

Prif: Diwylliant Sweden

Pobl

Ingmar Bergman; cynhyrchydd y ffilm Summer with Monika
Arne Mattsson; cynhyrchydd y ffilm One Summer of Happiness
Anna Whitlock; ffeminist a swffragét (13 Mehefin 1852 - 16 Mehefin 1930)