Szczur kłujący
| Rattus praetor[1] | |||
| (O. Thomas, 1888) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szczur kłujący | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8] | |||
 | |||
Szczur kłujący[9] (Rattus praetor) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący na Nowej Gwinei i pobliskich wyspach Melanezji[8][10].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1888 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Mus praetor[2]. Holotyp pochodził z Aola, na wyspie Guadalcanal, należącej do Wysp Salomona[10][11].
Rattus praetor należy do kladu rodzimych gatunków „Recent New Guinea” i wydaje się być zbliżony do R. steini (co czyni go taksonem parafiletycznym), R. mordax i R. novaeguineae[11]. Zgodnie z obecną definicją, R. praetor prawie na pewno reprezentuje wiele gatunków, głównie dlatego, że regularnie odławia się osobniki spoza obecnego znanego rozmieszczenia, które są dość podobne do R. praetor[11]. Opisany w 2010 roku R. nikenii został wcześniej włączony do R. praetor. R. praetor był też uznany za podgatunek R. ruber, jednak holotyp tego gatunku okazał się być introdukowanym R. nitidus[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunkói[11].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Rattus: łac. rattus „szczur”[12].
- praetor: łac. praetor „ten, który idzie przed, przywódca, lider”[13].
- coenorum: łac. coenum „brud, błoto”[14].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 157–245 mm, długość ogona 144–181 mm, długość ucha 18–20 mm, długość tylnej stopy 34–39 mm; masa ciała 164–228 g[15].
Występowanie i biologia
[edytuj | edytuj kod]Szczur kłujący występuje w trzech państwach: Indonezji, Papui-Nowej Gwinei i Wyspach Salomona. Zamieszkuje północno-zachodnią część Nowej Gwinei (na półwyspie Ptasia Głowa, na południe i na północ od Gór Śnieżnych, po dorzecze rzek Sepik i Ramu), wyspy Archipelagu Bismarcka i Wyspy Salomona, aż do wyspy Tikopia. Niewykluczone, że jego zasięg jest jeszcze większy.
Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11]:
- R. praetor praetor – Archipelag Bismarcka (w tym Wyspy Admiralicji) i pobliskie wyspy oraz Wyspy Salomona.
- R. praetor coenorum – zachodnia i północna Nowa Gwinea; populacje na wyspach Gebe i Salawati prawdopodobnie reprezentują ten takson.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jest spotykany od poziomu morza do 2000 m n.p.m.[8] Podejrzewa się, że na wyspy poza Nową Gwineą został zawleczony wraz z ludźmi w czasach prehistorycznych, około 1500 p.n.e. docierając na Nową Irlandię, a niedługo później na Wyspy Salomona[10][8].
Gatunek ten jest szczególnie liczny w przekształconym środowisku, do pewnego stopnia będąc komensalem wobec człowieka. Prowadzi naziemny tryb życia, kryje się w norach. Rozmnaża się przez cały rok, samica rodzi w miocie od 2 do 7 młodych[8].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Szczur kłujący jest szeroko rozpowszechniony i pospolity. Nie są znane zagrożenia dla gatunku, choć w niektórych obszarach może konkurować o zasoby z kosmopolitycznym szczurem śniadym (R. rattus). Bywa uznawany za szkodnika. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje szczura kłującego za gatunek najmniejszej troski[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rattus praetor, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b O. Thomas. Diagnoses of six new Mammals from the Solomon Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth Series. 1, s. 158, 1888. (ang.).
- ↑ a b c O. Thomas. New mammals from New Guinea and neighbouring islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 262, 1922. (ang.).
- ↑ H. Rümmler. Neue Muriden aus Neuguinea. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 10, s. 115, 1935. (niem.).
- ↑ E.L.G. Troughton. The mammalian fauna of Bouganville Island, Solomons Group. „Records of the Australian Museum”. 19 (5), s. 343, 1936. (ang.).
- ↑ Troughton 1946 ↓, s. 408.
- ↑ Troughton 1946 ↓, s. 409.
- ↑ a b c d e f T. Leary i inni, Rattus praetor, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-30] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 280. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus praetor. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 478. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 183.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 155.
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 850. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
- E.L.G. Troughton. Diagnoses of new rats from the New Guinea area. „Records of the Australian Museum”. 21 (7), s. 406–410, 1946. (ang.).