Szetlandy
| Jednostka administracyjna | |||
.jpg?lang=pl) Szetlandy – zdjęcie z satelity Landsat 7 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Ośrodek administracyjny | |||
| Kod ISO 3166-2 |
GB-RFW | ||
| Powierzchnia |
1467 km² | ||
| Populacja (2016) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
16 os./km² | ||
Położenie na mapie
| |||
| Strona internetowa | |||
Szetlandy (ang. Shetland, wym. [ˈʃɛtlənd], od średnioszkockiego Ȝetland; gael. Sealtainn) – archipelag na Oceanie Atlantyckim, około 200 km na północ od wybrzeży Wielkiej Brytanii. Stanowią odrębną jednostkę administracyjną w ramach Szkocji i stanowią część Wielkiej Brytanii z ośrodkiem administracyjnym w Lerwick.
Archipelag składa się ze 117[1] wysp i wysepek, z czego tylko 16 jest zamieszkanych przez około 23 200 osób[2]. Łączna powierzchnia wysp wynosi 1467 km²[3]. Obszar charakteryzuje się pagórkowatym ukształtowaniem – wzniesienia dochodzą do 450 m n.p.m. Do celów statystycznych wyróżnia się 22 obszary (parish, ward).
Największe wyspy:
Największa wyspa Mainland stanowi 3/4 powierzchni wysp i skupia taki sam odsetek ogółu mieszkańców. W gospodarce Szetlandów dużą rolę odgrywa rybołówstwo, przetwórstwo ropy naftowej, rolnictwo (hodowla owiec i kuców), a także turystyka. Budżet uzupełniają dotacje rządowe.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W I tysiącleciu p.n.e. Szetlandy zasiedlone były przez Piktów. Od VII w. były chrystianizowane przez mnichów irlandzkich. Na przełomie VIII i IX w. nastąpiła kolonizacja normańska. Do końca XII w. wyspy pozostawały w rękach królów Norwegii, a do II poł. XV w. – jarlów Orkadów. Normanowie pozostawili po sobie wiele śladów w nazewnictwie i zwyczajach[1].
W roku 1468 Szetlandy wraz z Orkadami dostały się pod panowanie Szkocji jako posag duńskiej księżniczki Margaret zaręczonej z Jakubem III Szkockim. Ucisk miejscowych chłopów przez szkocką szlachtę, która otrzymała na wyspach nadziały ziemi, spowodowały niechęć mieszkańców do wszystkiego, co szkockie. Szkocka kultura i zwyczaje nigdy nie przyjęły się tu w pełni[1]. Dialektem języka norweskiego (norn) mówiono do XVIII w., zaś elementy folkloru skandynawskiego przetrwały do XX wieku.
Ani rybołówstwo ani hodowla, a tym bardziej rolnictwo nie wystarczały do utrzymania się mieszkańcom archipelagu. Znaczącą pozycję w XIX i XX w. utrzymywało rzemiosło, obejmujące przetwórstwo wełny z miejscowych owiec i produkcję doskonałej jakości swetrów, skarpet, czapek, rękawic itp. Tym nie mniej liczba mieszkańców Szetlandów stale malała. W 1861 r. wynosiła ona 31 670, w 1901 - 29 166, w 1920 - 25 520, w 1931 - 21 421, w 1951 - 19 352, a w 1961 - ok. 17 000[1]. Dopiero odkrycie w latach 70. XX w. pokładów ropy naftowej w pobliżu archipelagu odwróciło tę tendencję.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Zbigniew Bednarski. Hjatland - kraniec Ziemi. „Poznaj Świat”. Rok XVIII (2 (207)), s. 21-23, luty 1970. Polskie Towarzystwo Geograficzne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (pol.).
- ↑ National Records of Scotland Web Team, Mid-2016 population estimates Scotland [online], www.nrscotland.gov.uk [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-12] (ang.).
- ↑ Table 8a: Land area and population density by administrative area, mid-2011. General Register Office for Scotland. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona oficjalna Szetlandów (ang.)
- Szetlandy - Podróże Małe i Duże (ang.)
- Shetland News (ang.)
- Shetlopedia. shetlopedia.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-02)]. (ang.)
